PIROLYUZIT (yun. rug — olov va luo — yuvaman) , polianit — oddiy oksidlar kichik sinfiga mansub mineral. Kimyoviy tarkibi — MpO2, tarkibida Mp 55-63%; Va, Na, K va b., maʼlum mikdorda suv boʻladi. Tetrago-nal singoniyada kristallanadi; kris-tallari strukturasi rutil tipli. Koʻpincha yashirin kristall tuproqsimon kukun massalar hosil kiladi; marganes, kisman temir gidrookislari va b. … Читать далее
PETRODVORES (1944-y. gacha Petergof) — RF Leningrad viloyatidagi shahar. Sankt-Peterburg shahar maʼmuriyatiga qarashli, Fin qoʻltigʻining jan. sohilidagi pristan. T. y. stansiyasi (Noviy Petergof). Soatsozlik z-di bor. Axrlisi 81,8 ming kishi (1998). Saroybogʻ muzey qoʻriqxonasi, Petrodvores dagi dastlabki qurilishlar Pyotr I buy-rugʻiga binoan, 1709-y. da boshlangan. Podsho bu yerda yozgi qarorgoh yaratishni maqsad qilgan. Unda dunyoga … Читать далее
PERNAMBUKU — Braziliyaning shim,-sharqiy qismidagi shtat. Mayd. 98,9 ming km2. Axrlisi 7,9 mln. kishi (2000). Maʼmuriy markazi — Resifi sh. Yirik sha-harlari: Orlinda, Jabuatan, Kabu, Karuaru. Shtatning katta qismini oʻr-qirli plato (eng baland joyi 1100 m) egallagan boʻlib, u sharqqa tomon zina-poyasimon pasayib boradi. Iqlimi subekvatorial, sohil qismida issiq. va sernam, platoda qurgʻoqchil. Oʻrtacha oylikt-ra24—26°. … Читать далее
MANIFA — dunyoda eng yirik dengiz osti neft konlaridan biri, Fors qoʻltigʻi sayozligida, Manifa sh. dan shimolda joylashgan. Saudiya Arabistoniga qarashli hududda. Fors qoʻltigʻi neftgazli havzasiga mansub. 1957-y. da ochilgan, 1964-y. dan neft olinadi. Dastlabki zaxirasi kariyb 1,3 mlrd. t. Neft saklovchi qatlamlar gumbazsimon koʻtarilgan. Quyi boʻr va yuqori yura karbonatli yotqiziqlari mahsuldor. Neft qatlamlari … Читать далее
MUʼTADIL IQLIM — Quyosh zenitgacha koʻtarilmaydigan moʻtadil mintaqa iqlimi. Muʼtadil iqlim 3 toifa: moʻtadil dengiz, moʻtadil kontinental va moʻtadil musson iqlimlariga bulinadi. Moʻtadil dengiz iqlimida yil davomida xavo seryogʻin, qishi nisbatan iliq boʻladi. Yozi esa jazirama, havo t-rasining yillik amplitudasi unchalik katta boʻlmaydi (10° — 15° atrofida). Bunga Gʻarbiy Yevropa iqlimi misol boʻlishi mumkin. Moʻtadil … Читать далее
MADRID UNIVERSITETI — Ispaniyadagi yirik oliy oʻquv yurti. Alkalade Enares (1508) va Madriddagi Markaziy un-t (1821)larni birlashtirish (1836) natijasida tashkil topgan. 1850-y. dan Madrid universiteti deb ataladi. Falsafa, filol., tabiiy fanlar, huquq, tibbiyot, farmatsevtika, veterinariya, siyosiy va iqtisodiy fanlar, psixologiya va psixotexnika, statistika, stomatologiya, sud tibbiyoti, amaliy yurisprudensiya, qiyosiy huquq, aloqa, dengiz floti, sotsiologiya va … Читать далее
MASERU — Lesoto poytaxti (1966). Dengiz sathidan 1500 m balandlikda, mamlakatning gʻarbiy chegarasi yaqinida, Kaledon daryosi (Oranj irmogʻi)ning chap sohilida joylashgan. Aholisi 63 ming kishidan ziyod (1990-y. lar oʻrtalari). Savdo-transport markazi. Avtomobil yoʻllari tuguni. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Qayta ishlovchi sanoat korxonalari, remont ustaxonalari, mebel, tikuvchilik, kurilish materiallari i. ch. korxonalari va b. mavjud. Aholisining … Читать далее
MARKIZ OROLLARI — Tinch okeanning markaziy qismidagi vulkan orollari guruhi, Polineziyatsa. Fransiya mulki. Mayd. 1049 km2. Eng yirik orollari: Nukuxiva va Xiva-Oa. Zamini bazalt va tuflardan tashkil topgan. Eng baland joyi 1259 m. Qirgʻoklari qoyali, tik. Iklimi tropik, passatli iqlim. Oʻrtacha oylik t-ra 22° dan past boʻlmaydi. Yiliga 1000 mm gacha, shamolga roʻpara yon bagʻirlarda … Читать далее
MASSACHUSETS — AQSHning shim.sharqiy qismidagi shtat. Atlantika okeani sohilida. Mayd. 21,4 ming km2. Aholisi 6,42 mln. kishi (2002). Maʼmuriy markazi — Boston sh. Shtatning sharqiy qismi Atlantika boʻyi pasttekisligidan iborat, markazini Konnektikut daryosi vodiylari bilan parchalangan yassitogʻlik, gʻarbiy qismini Appalachi togʻlari egallagan. Aralash oʻrmonlar (ayniqsa, togʻlarda) keng tarqalgan. Massachusets aholi eng zich joylashgan va iqtisodiy … Читать далее
MARKAZIY OSIYO — Osiyo materigining ichki qismidagi tabiiy oblast. Mayd. 6 mln. km2. Shim. va gʻarbiy chekkasi Mongoliya, XXR bilan RF oʻrtasidagi davlat chegarasigacha boʻlib, sharqi Katta Xingan, jan. esa Tibet hudoʻdidagi Sangpo (Brahmaputra) daryosi va Hind daryosining yuqori qismi bilan oʻralgan. Markaziy Osiyo dengiz sathidan ancha baland joylashgan. Relyefi kenglik boʻylab choʻzilgan togʻ tizmalari … Читать далее