MIRZO HOʻQANDIY (taxallusi; asl ism-sharifi Xayrullaxon Sayd Nosir oʻgʻli Mirzo) (1880, Qoʻqon – 1943, Toshkent) — shoir va maʼrifatparvar. Qoʻqon madrasasida Sulaymonquli Rojiysyam adabiyot, husnixat, muammodan saboq olgan. 1910-y. da yangi usudda maktab ochib, oʻqituvchilik qilgan. 1912-y. dan mazkur maktab qoshida «Maʼri-fat» nomli kutubxona va nashriyot tashkil etgan. «Tuhfat ul-atfol» («Bolalar sovgʻasi»), «Turki avvali ilm» … Читать далее
POTANIN Nikolay (19-a. ning 1yarmi) — kazak xorunjiysi (podporuchik), Ros-siyadan maxsus topshiriq bilan Qoʻqon xonligiga yuborilgan (1829—30). Kozoq dashtlaridagi kazak otryadlaridan birining komandiri. Sankt-Peterburgga borgan Qoʻqon xonligi elchilarini kuzatish va bosib oʻtilgan yoʻllarning topografik xaritasini tuzish topshirigʻi berilgach (1829-y. 13 may), Semipalatinskdan (yozuvchi S. Markovning fikricha, Omskdan) Qoʻqongacha bu elchilarni kuzatib kelgan. Mirzachoʻl, Chimkent, Toshkent, … Читать далее
PARVONACHI — hukmdor farmoni va buyruqlarini bituvchi kotib. 1) Xiva xonligida qozi va inoqdan keyingi oliy darajadagi saroy mansabdori. Parvonachi mansabi saltanat uchun buyuk xizmatlari evaziga xon tomonidan inʼom tar-zida berilgan. Parvonachi vafotidan soʻng uning oʻrniga toʻgʻridan-toʻgʻri farzandi tay-inlangan, unga zardoʻz liboslar, ol-tin pichoq va tulpor ot tuhfa kilingan. 2) Buxoro xonligida Parvonachi amirning tayanchi … Читать далее
MINERAL SUVLAR — tarkibida baʼzi bir kimyoviy elementlar va birikmalar, shuningdek, gazlar boʻlgan suvlar. Tarkibidagi erigan minerallarning umumiy miqdori 1 g/l gacha boʻlgan suvlar chuchuk hisoblanadi. Baʼzi dengiz va koʻl suvlari ham Mineral suvlarga kiradi. Mineral suvlarning maʼlum shifobaxsh xususiyatiga va iqtisodiy jihatdan uzoq muddat foydalanish uchun yetarli miqdorga ega boʻlganlari mineral suv manbalari deb … Читать далее
MUSAYEV Maxmud Musayevich (1919.17.11, Xoʻjand — 2003.22.1, Toshkent) — tarixchi olim. Uzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1972). Tarix fanlari d-ri (1965), prof. (1966). Qoʻqon ped. bilim yurtini (1938), Toshkent yuridik in-tini tugatgan (1948). 2-jahon urushi qatnashchisi. 1954—56 y. larda Moskva ijtimoiy fanlar akademiyasida oʻqigan. 1950—58 y. larda partiya ishida masʼul xodim; Partiya tarixi in-ti direktori … Читать далее
MAMADALIYEVA Saodatxon Rasulovna (1954.19.4, Buvayda tumani) — Oʻzbekiston Respublikasi xalq oʻqituvchisi (1995). Qoʻqon ped. in-tining oʻzbek tili va adabiyoti f-tini tutatgan (1977). 1973-y. dan Buvayda tumanidagi 5maktabda bolalar yetakchisi, 1977-y. dan ona tili va adabiyot oʻqituvchisi. Mamadaliyeva darsni ilgʻor pedagogik texnologiyalar asosida oʻtadi. Uning tashabbusi bilan maktabda texnika vositalari bilan toʻliq ji-hozlangan fan xonasi tashkil … Читать далее
MEʼMORLIK, arxitektura — foydalanishdagi maqsad va vazifalar, zamonaviy texnik imkoniyatlar va jamiyatning estetik karashlaridan kelib chiqib bino va inshootlarni loyihalash va qurish sanʼati. Meʼmor inson hayoti va faoliyati uchun zarur fazoviy muhitni tafakkur kuchi bilan avval ijodiy loyihada rejalab, uni amalda yuksak did va mahorat bilan bunyod etadi. Meʼmorlik asarlari qatoriga turli-tuman binolar, uyjoylar, meʼmoriy … Читать далее
MIRZATOV Zanjirali (1911, Chust tumani Olmos qishlogʻi — 1972.21.11, Qoʻqon) — aktyor va rej. Oʻzbekiston xalq artista (1967). Moskvadagi oʻzbek drama studiyasida oʻqigan (1929—30). 1930-y. dan Qoʻqon shahar musiqali drama teatrida ishlagan. Mirzatov serqirra aktyor boʻlib, ham lirik, ham xarakterli rollar ustasi sifatida tanilgan, sahnada yuzdan ortiq obrazlar yaratdi: Kochkaryov («Uylanish»), Gʻofir («Boy ila xizmatchi»), … Читать далее
MIKROBIOLOGIYA SANOATI — sanoat tarmogʻi; i. ch. jarayonida turli nooziq-ovqat xom ashyo turlari (neft va gaz uglevodorodlari, gidrolizatlar, yogʻoch)dan va qand lavlagi, makkajoʻxori, moyli va yormabop ekinlar va b. ning donini sanoatda kayta ishlash chiqitlaridan qimmatli mahsulotlarni mikrobiologik sintez qilib olishga asoslanadi. Oqsilvitaminli konsentratlar, aminokislotalar, vitaminlar, ferment preparatlari, antibiotiklar, oʻsimliklarni zararkunanda va hasharotlardan himoya qilishda … Читать далее
XUDOYORXON (1831, Qoʻqon 1884, Karrux, Afgʻoniston) — Qoʻqon xoni (1845—75 ylar, tanaffuslar bilan). Ming sulolasiga mansub. Sheralixonnnyat oʻgʻli. Qaynotasi Musulmonqul tomonidan taxtga oʻtqazilgan. Ammo yosh boʻlganligi tufayli amalda davlat ishlarini Musulmonqul boshqarib borgan. Eng muhim lavozimlar qipchoklar qoʻliga oʻtadi va ular xoxdaganicha beboshliklar qila boshlaganlar. Natijada ichki kurash kuchayib, 1853-y. qipchoqlar qirgʻini boshlangan. Buning oqibatida … Читать далее