TUQSOBA, toʻqsabo (eski oʻzbekcha — oʻz tugʻiga ega boʻlgan) — harbiy qism sarkardasi, tuqsaboshi. 1) 16—19-a. larda Buxoro amirligida eshikoqo boshi, chigʻatoy begi singari mansablardan keyingi, miroxurdan oldingi rutba hisoblanib, uning egasi amir saroyiga otda kirish, lekin hukmdor qabulida oʻtirish huquqiga ega boʻlmagan shaxsni anglatgan. Bu mansabdor idishlarga ovqat suzish, kosalarga ichimlik, qatiq, muzdek suv … Читать далее
TURSUNXOʻJAYEV Saʼdullaxoʻja (1891 Toshkent 1938.4.10) davlat va jamoat arbobi. Turkistondagi jadidchilik harakatining namoyandalaridan biri. Rustuzem maktabida oʻqigan (1898 — 1901). «Taraqqiyparvar» tashkilotining aʼzosi syfatida jadidchilik harakatida faol katnashgan (1908 — 17). Abdulla Avlonip, Munavvarqori, Nizomiddin Xoʻjayev va b. bilan hamkorlik qilgan. Turkiston oʻlkasi Oziq-ovqat xalq komissarligining Moskvadagi vakili (1917 — 18), Toshkent Eski shaxar Soveti … Читать далее
PARRANDACHILIK — uy parrandalarini yetishtirish; chorvachiyaikning bir tarmogʻi. Parrandachilikning asosiy mahsuloti — oziq-ovqatga ishlatiladigan tuxum va goʻsht; qoʻshimcha mahsuloti — parranda pati va pari. Parrandalarni soʻyish va uni qayta ishlash chiqindilaridan yem uni ishlab chiqariladi. Parranda goʻngi — qimmatli organik oʻgʻiti. Parrandachilikda tuxum, asosan, tuxum yoʻnalishidagi, qisman goʻsht-tuxum va goʻsht yoʻnalishidagi tovuq zotlari va krosslaridan … Читать далее
MUZAFFAR (1819 — Buxoro — 1885) — Buxoro amiri (1860.23.9 — 1885.13.12). Manttlardan Nasrullaxonning oʻgʻli. Otasi davrida Karmanaga hokimlik qilgan. Amir Nasrulla vafotidan soʻng, Buxoro taxtiga oʻtirgan. Otasi tomonidan Karmanaga surgun qilingan kishilarni Buxoroga kaytarib, yuqori lavozimlarga tayinlagan. Markaziy hokimiyatga boʻysunishni istamayotgan Hisor, Shaxrisabz, Darvoz, Koʻlob, Baljuvon bekliklari va Qoʻqon ustiga yurish qilib, ularning qarshiligini … Читать далее
XONOBOD (1972—91 y. larda Sovetobod) — Andijon viloyatidagi shahar (1972-y. dan). Qoradaryoning oʻng sohilida. T. y. stansiyasi (Xonobod). Viloyatning sharqida joylashgan. Viloyat markazi (Andijon sh.) dan 80 km. Aholisi 35,9 ming kishi (2004). Qoʻqon xonligi davrida bu hudud «Beshkapa» deb yuritilgan. Mahalliy rivoyatga koʻra, Qoʻqon xonlari X. atrofidagi toʻqayzorlarga kelib shikor uyushtirib dam olishni xush … Читать далее
PAXTAOBOD — Andijon viloyati Paxtaobod tumanidagi shahar (1975-y. gacha Qoʻqon qishloq shaharchasi). Tuman markazi. Viloyat markazi (Andijon sh.)dan 44 km, yaqin t. y. stansiyasi — Tentaksoy (1 km). Aholisi 23,2 ming kishi (2003). Paxtaobodda tuman hokimiyati binosi, davlat, maʼmuriy, qurilish tashkilotlari, avtokorxona, non mahsulotlari i. ch. korxonasi, 5 umumiy taʼlim maktabi, kasb-hunar kolleji, musiqa, sport … Читать далее
OʻZBEKISTON SOVET SOTSIALISTIK RESPUBLIKASI (OʻzSSR), Oʻzbekiston SSR — Oʻrta Osiyoda milliyhududiy chegaralanish oʻtkazilishi natijasida tashkil topgan va SSSR tarkibiga kirgan milliy respublika (1925—91). Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi, Buxoro Xalk Sovet Respublikasi va Xorazm Xalk Sovet Respublikasi hududlarining, asosan, oʻzbeklar va qoraqalpoqlar yashaydigan qismlarida vujudga kelgan. Oʻrta Osiyoning markaziy qismida joylashgan. Mayd. 447 400 km2. … Читать далее
XOʻJAYEVLAR — oʻzbek sirk artistlari sulolasi. Zamonaviy oʻzbek sirkida chavandozlik va ot urgatish janri rivojiga katta hissa qoʻshishgan. Sulola asoschisi — Xoʻjayev Muhammad (taxallusi «Chaqqon») (1886, Qoʻqon — 1971. 28.2, Toshkent) — Oʻzbekiston xalq artisti (1939). Ijodiy faoliyatini 8 yoshidan Baratboy rahbarligidagi sirk guruhida boshlab, muallakchilik, havo gimnastikasi va masxarabozlik uyinlarida ishtirok etgan. 1900-y. dan … Читать далее
«OʻZBEKTELEFILM» — televideniyeda koʻrsatishga moʻljallangan badiiy va hujjatli filmlar kinostudiyasi. 1970 yil Toshkentda tashkil etilgan. «Oʻzbektelefilm» ning tashkil boʻlishi va rivojlanishi Gʻ. Rasulov, F. Rashidov, U. Burhonov kabilar nomi bilan bogʻliq. Faoliyatining dastlabki yillari koʻpgina xronikal film, telekinojurnal, filmspektakl, filmkonsertlar ishlagan. «Oʻzbek madonnasi», «Uchinchi haqiqat», «Orol — taqdirim mening», «Boysunda qorlar eriganda», «Xivacha ajralish», «Kosmogoniya» … Читать далее
TOSHKENT — shahar, Oʻzbekiston Respublikasi poytaxti, Toshkent viloyati markazi. Markaziy Osiyoning yirik sanoattransport chorrraxasi va madaniyat markazlaridan. Respublikaning shim. sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440—480 m balandlikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan. Iqlimi kontinental, yillik oʻrtacha t-ra 13,3°, yanv. ning oʻrtacha trasi —1,1°, eng past t-ra —29°. Iyulning oʻrtacha trasi 27,5°, eng yuqori t-ra 42°. Yiliga … Читать далее