KOʻKQOʻTON (Ardea cinerea) — laylaksimonlar turkumining qarqaralar oilasiga mansub qush. Ogʻirligi 1,5—2 kg. Modasi variga nisbatan kichikroq. Modasining qanoti yozilganda 45 sm gacha, variniki — 47 sm gacha. Patlari kulrang, qanoti qora, boshida qora kokili bor. Yevropa, Osiyo va Afrikadagi suv havzalarida yashaydi. Hindistonda, Kaspiy dengizining jan. qirgʻoklarida, Oʻrta dengiz va Zakavkazyeda, ayrimlari Ohangaron va … Читать далее
ZAYTUN (Olea) — zaytundoshlar oilasiga mansub oʻsimlik turkumi. 600 ga yaqin turi maʼlum. Fakat bir turi — Yevropa zaytuni (O. europaea, 3. daraxti) xoʻjalik ahamiyatiga ega. Yevropa, Osiyo, Amerika, Afrikada ekiladi. 3. yetishtiradigan asosiy mamlakatlar Yaqin Sharq va Oʻrta dengiz mamlakatlari — Ispaniya (2 mln. ga dan ortiq), Italiya (1,5 mln. ga), Gretsiya (500 ming … Читать далее
KANN — Fransiya jan. dagi kurort shahar. Oʻrta dengiz boʻyidagi port. Iqlimi subtropik oʻrta dengiz iqlimi. Yozi iliq va quruq (iyulning oʻrtacha t-rasi 22,6°), qishi yumshoq (yanv. ning oʻrtacha t-rasi 9,3°). Yillik yogʻin 800 mm. Fransiya Rivyerasi kurortlari guruhi tarkibida. 1946-y. dan boshlab Kannda har yili xalqaro kinofestivallar oʻtkaziladi. Turizm rivojlangan. Turistlar va dam oluvchilarga … Читать далее
ITBINAFSHA, itgunafsha (Veronica arvensis) — sigirquyrukdoshlar oilasiga mansub bir yillik oʻt. Poyasi oddiy (shoxlanmagan), 5—10 sm. Barglari yuraksimon, tuxumsimon, kungurali, barg bandi juda qisqa. Yondosh barglari bandsiz, tekis qirrali, nashtarsimon. Toʻpguli boshoqsimon. Gulbandi qisqa. Gultoji och havo-rang. Mevasi koʻsak, tukli bezlar bilan qoplangan, 15—20 urugʻli. Urugʻi tuxumsimon. Alr. da gullab, mayda urugʻlaydi. Adirlarda, ekinlar orasida … Читать далее
ISTANBUL (yun. Konstantinopol) — Turkiyadagi eng katta shahar, Istanbul elining maʼmuriy markazi. Aholisi 7,6 mln. kishi (1990-y. lar oʻrtalari). I. Marmardengizi va Bosfor boʻgʻozining sast-baland sohillarida joylashgan. Boʻgʻoz shaharni ikkiga — Osiyo (kichikroq qismi) va Yevropa qismiga boʻlib turadi. Yevropa qismi Oltin Shox qoʻltigʻi sohillarida joylashgan. 1970—72 y. larda Bosfor boʻtoziga Istanbulning har ikkala qismini … Читать далее
ZIZIFUS (Zizyphus) — jumrutdoshlarga mansub daraxt yoki butalar turkumi, ekiladigan meva daraxti. Osiyo, Afrika va Avstraliyaning tropik va subtropik hududlarida 100 ga yaqin turi oʻsadi. Oʻrta dengiz va Sharqiy Osiyoda Mavritaniya Z. i (Z. mauritiana) va chin yuyubu yoki unabi (Z. jujuba) ekiladi. Qurgoqchilikka, issiqqa va sovuqqa chidamli. Yengil tuproklarda yaxshi usadi. Mevasida (jiydasida) kand, … Читать далее
KOJAELI, Vifin yarim oroli — Turkiyadagi yarim orol. Qora dengiz, Bosfor boʻgʻozi va Marmar dengizining Izmit qoʻltigʻi oraligʻida. Oʻz. 75 km chamasida, kengligi 50 km gacha. Bal. 537 m gacha boʻlgan plato va doʻng tepalardan iborat. Kvarsit, ohaktosh va qumtoshlardan tuzilgan. Keng bargli oʻrmonlar, Oʻrta dengiz boʻyi butalari bilan qoplangan. Jan. sohillarida qurortlar (jumladan, Anadolu … Читать далее
ISO, Iso Masih — Qurʼonda tilga olingan paygʻambarlardan biri. Islomda Muhammad (sav)dan oldingi paygʻambar sifatida alohida eʼzozlanadi. Qurʼonda, shuningdek, «al-Masih» («xudo yarlaqagan»), Ibn Maryam («Maryamning oʻgʻli»), Abdulloh («Allohning quli»), Rasululloh («Allohning elchisi»), Allohning muqarrabi (yaqini), «Haqni soʻzlovchi», deb taʼriflanadi. Isoga Injil nozil qilingan. Qurʼonga koʻra, Iso — Allohning oʻgli emas, Xudo ham emas. Iso — … Читать далее
ISKANDARIYA, Aleksandriya — MAP shim. dagi shahar, Iskandariya muhofazasining maʼmuriy markazi. Oʻrta dengiz sohilida, Nil daryosi delta-sining gʻarbiy qismida. Aholisi 3,4 mln. kishi (1996). Mil. av. 332—331-y. larda Aleksandr Makedoniyalik qurdirgan, Ptolemey davrida (mil. av. 305 — 30 y. lar) Misr poytaxti boʻlgan. Antik dunyoning ilmiy va madaniy markazlaridan biri. 1-a. da Iskandariya eng katta … Читать далее
GARONNA — Fransiyaning jan.gʻarbidagi daryo. Uz. 647 km. Havzasining mayd. 56 ming km2. Pirenei togʻlaridan boshlanib, Atlantika okeanining Biskay qoʻltigʻiga Dordon daryosi bilan birgalikda Jironda estuariysini hosil qilib quyiladi. Daryo yuqori oqimida togʻ daryosi, quyi oqimida tipik tekislik daryosidir. Qor va yomgʻir suvlaridan toʻyinadi. Yomgʻir yoqqanda va togʻlardagi qor eriganda qattiq toshadi. Quyilish yerida oʻrtacha … Читать далее