YOMON JAROHAT, — Borovskiy kasalligi, Toshkent yarasi, Qoʻqon yarasi — leyshmaniozning bir xili, teri leyshmaniozi. Infeksiyani tarqatuvchi iskabtoparlar bor joyda — Yevropaning Oʻrta dengiz boʻyidagi mamlakatlarida, Shim. Afrikada. Kichik va Jan. Osiyo mamlakatlarida, shuningdek, Turkmaniston, Tojikiston va Oʻzbekistonda uchraydi. Leyshmaniya yuqqan iskabtopar badanni chaqib, gʻudda (doʻmbogʻcha) qiladi, keyin bu gʻudda yaraga aylanadi. Yomon jarohatning ikki … Читать далее
YORONGUL, xushboʻy yorongul (Pelargonium roseum Willd.) — yoronguldoshlar oilasiga mansub bir yillik yoki koʻp yillik oʻt yoki chala buta, efir moyli va manzarali oʻsimlik. Oʻrta Dengiz sohillarida, Zakavkazye va Oʻrta Osiyoda (21 ga yaqin turi bor) tarqalgan. Yovvoyi turi chul, adir va togʻ zonalarda uchraydi. Bargi panjasimon, baʼzida patsimon ajralgan, mayda kertikli, chiroyli. Turiga qarab … Читать далее
DENGIZ — Dunyo okeanining bir qis-mi; okeandan quruklik yoki orollar, yarim orollar va suv osti relyefining koʻtarilgan joylari bilan ajralib turadi. Oʻzining gidrologik, meteorologik va iqlimiy rejimi bilan okeanning ochiq qismidan farq qiladi. Dengiz quruqlik bilan qancha kup uralgan bulsa, okeandan tafovuti shuncha kup buladi. Oke-anlarning ayrim ochiq qismlari shartli ravishda Dengiz deyiladi, mas, Sargasso … Читать далее
DEVON DAVRI, devon sistemasi (Bukj Britaniyadagi Devonshir grafligi nomidan) — Yer geologik tarixi paleozoy eratema (era)sining toʻrtinchi davri va oʻsha davrda hosil boʻlgan yotqiziklar. Silur davridan keyin (438 mln. yil avval) boshlanib karbon davrigacha 48 mln. yil davom etgan (q. Geoxronologik shkala, 1993). Devon davri geol. faniga dastlab 1839 i. ingliz geologlari A. Sejvik va … Читать далее
GʻARB — ufqning, dunyoning 4 asosiy tomonlaridan biri. Shim. ga qarab turgan quzatuvchining chap tomonida. Osmon soyerasida Gʻarb olam (osmon) ekvatori bilan haqiqiy ufq chizigʻi kesishgan ikkita nuktadan biri. Gʻarb yoki XV (uye„1) bilan belgilanadi. Oʻrta asrlarda Gʻarb oʻrniga magʻrib atamasi ishlatilgan. Afrikaning shim.-gʻarbiy qismi, Tunis, jazoir, Marokash Magʻrib deb, Atlantika okeani, Oʻrta dengiz Magʻrib … Читать далее
VIZANTIYA (Vizantiya imperiyasi) — Rim imperiyasi parchalangach, uning iqtisodiy jihatdan rivojlangan sharqiy qismida vujudga kelgan davlat (4—15-a. lar). Eng ravnaq topgan davrida uning tarkibiga Bolqon ya. o. ning katta qismi, Kichik Osiyo, Suriya, Falastin, Misr, Kirenaika, Mesopotamiyaning bir qismi, Gʻarbiy Armaniston va Gruziya, Xersones, Kipr va Krit o. lari kirgan. Poytaxti — Konstantinopol sh. boʻlgan. … Читать далее