GʻIJDUVON JANGI — Ubaydullaxon, Bobur va Eron qizilboshlilari qoʻshini oʻrtasida boʻlgan jang (1512-y. 24 noyab.). Koʻ. sh Msiik . jdagshash galabalan keyin Ubaydullaxon Buxoro va Samarqandni egallaydi. Biroq, Eron shohn Ismopl I Safaviy yuborgan Najmi Sonpy boshchiln-. gidagi 60 ming kishilik safaviylar qoʻshiniga suyangan Bobur 1512-y. kuzida Gʻuzor va Qarshini egaldapdi (q. Qarshi mudofaasi). Naj. … Читать далее
YAMAN, Yaman Respublikasi (AlJumhuriya al-Yamaniya) — Arabiston ya. o. ning jan. qismidagi davlat. Mayt. 528 ming km2. Aholisi 19,3 mln. kishi (2002). Poytaxti — Sano shahri Maʼmuriy jihatdan 19 viloyat (muhofaza)ga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Yaman — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1991 yil 15 — 16-mayda qabul qilingan; 1994 va 2001-yillarda oʻzgartirishlar kiritilgan. Davlat boshligʻi — prezident … Читать далее
«DALOIL UL-XAYROT» («Yaxshi amallarga hujjat») — daloilxonada oʻqilgan asosiy kitob. 15-a. da musulmon aqoidshunosi Muhammad ibn Jazuliy (?—1466) arab tilida yozgan. Muhammad (sav)ga atab oʻqiladigan salovat va madhiyalardan iborat. 7 qismga boʻlingan boʻlib, har bir qism haftaning maʼlum kunida oʻqishga moʻljallangan. Kitobda musulmonlarga tavsiya etilgan kundalik salovat aytish uslublari koʻrsatib berilgani uchun dindorlar undan muntazam … Читать далее
GʻIYOSIDDIN PIRSHOH (? – 1229) — Muhammad Xorazmshohning oʻgʻli. Jaloliddin Manguberdinint ukasi. 1217-y. Xorazmshoh Gʻ. P. ga Kermon, Kesh va Makron viloyatlarini bergan. Gʻiyosiddin Pirshoh davlati hududiga moʻgʻullar 10 ming otliq qoʻshin bilan hujum qilganda u qarshilik koʻrsatmay Iroqni talon-taroj etilishiga yoʻl qoʻyib bergan. Moʻgʻullar ketgandan soʻng, ularning oʻrniga mahalliy turkiy amirlar mamlakatni gʻorat qila … Читать далее
GʻAZAL (arab. — ayolni sevish, unga oshiqona munosabatda boʻlish) — 1) Sharq adabiyotida eng keng tarqalgan lirik janr. «Gʻazal» atamasi dastlab 6—7-a. larda arab sheʼriyatida paydo boʻlgan. Soʻng Oʻrta Osiyo va Sharq xalqlari adabiyotlariga oʻtib, 13—14-a. lardatoʻla shakllangan. Hajmi 3 baytdan 19 baytgacha qilib belgilangan. Lekin 21, hatto 27 baytli Gʻazal namunasi ham uch-raydi. Aa, … Читать далее
GʻAZNAVILAR DAVLATI — Xuroson, Shim. Hindiston hamda qisman Mova-rounnahr va Xorazmda gʻaznaviylar sulolasi boshqargan turkiy davlat. Gʻ. d. ga Alpteginning gʻulomi va kuyovi Sabuktegin asos solgan. Davlat nomi saltanatning poytaxti Gʻazna sh. nomidan olingan. Turkiy gʻulomlar xizmatlari evaziga somoniylardan Xuroson va Afgʻonistonning turli viloyatlari (Gʻazna, Kobul va b.) ni boshqarish huquqini olganlar. Sabuktegin Gʻazna viloyatining … Читать далее
GʻAZNAVIYLAR — Xuroson, Shim. Hindiston hamda qisman Movaroun-nahr va Xorazmda hukmronlik qilgan turkiy sulola (962—1186). Gʻaznaviylar davlatsht boshqargan. Sulolaga somoniylar lashkarboshisi Attegin asos solgan. Sulola nomi davlat poytaxti Gʻazna sh. dan olingan. Somoniylar davrida mamlakatning siyosiy hayoti va harbiy qoʻshinda turk gʻulomlari katta rolʼ oʻynagan. Somoniy amirlari koʻplab turk gʻulomlarini saltanatga qilgan xizmatlari eva-ziga siylab, … Читать далее
VOJIB (arab. — majburiyat, burch) islom shariati tushunchasi. Musulmonlar Alloh va Muhammad (as) amrlarigina emas, yakka hukmdor (xalifa, podsho, amir, xon) lar farmoyishini ham bajarishi majburiy ekanligini anglatadi. Majburiylik nuqtayi nazaridan Vojib farzdan keyin, sunnat talablaridan oldin turadi. Islomda Vojibni inkor etish ogʻir gunoh hisoblansa-da, kofirlikka nisbat berilmaydi. «Podshohning amri vojib» degan tushuncha Qurʼonda bor. … Читать далее
BIBLIOGRAFIYA (yun. biblion kitob va… grafin) — matbuot hamda yozuv asarlari haqida axborot tayyorlash va berish hamda ularni maʼlum ijtimoiy maqsadlarda targʻib qilish b-n shugʻullanadigan ilmiy va amaliy faoliyat sohasi. Bibliografiya mahsulotlari, nazariyasi, tarixi, faoliyatini tashkil etish va uslubiyati bilan shugʻullanadigan fan B. fani deb ataladi. Bibliografiya taraqqiyotini turli xil bibliografik maʼlumotnoma adabiyotlarini tuzadigan maxsus … Читать далее
BUXORO KANDAKORLIK MAKTABI — kandakorlik sanʼatidagi oʻziga xos uslub. 19-a. da shakllangan. Buxoro kandakorlik buyumlari shakli sodda, xushbichimligi, naqshlari esa murakkab va nafisligi bilan ajralib turadi. Koʻkon kandakorlik maktabi yaratgan sanʼat asarlariga qaraganda Buxoro kandakorlik maktabi badiiy buyumlarining naqshlari bir oz yirikroq boʻlib, asosan meʼmoriy obidalar tasvirlari aks ettirilgan. «Mehrob», «Madohil», «Xisht», «Nimxisht» va b. … Читать далее