MOLIK ibn ANAS Abu Abdulloh (713, Madina — 795) — faqih, muhaddis, molikiylik mazhabining asoschisi. Bodal i kdan liniy ilm oldi, Qurʼoni karimni oʻrgandi. Islom huquqini puxta egallab, «Madina imomi» unvoniga sazovor boʻldi. Molik ibn anas ibn A. biror siyosiy oqimga ergashmasada, hokimiyatning saylab qoʻyilishi qoidasini afzal hisoblardi, lavozimlarga maʼmuriy tayinlanishlarga qarshi edi. Molik ibn … Читать далее
MUNSHIY, munshi (arab. — kotib, ijodkor) — Oʻrta Osiyo xonliklari davrida xonlar yoki ayrim hokimlarning shaxsiy kotibi, yozuvchizuv ishlarini olib borgan shaxs. M. lavozimiga, odatda, maʼlumotli va husnixat kishilargina olingan. Munshiylar olim va fozil kishilar boʻlganligi uchun oddiy kotib (q. A/irza) lardan farq qilgan. Ular zimmasiga xon va amirlarning maktub va farmonlarini yozish yuklatilgan. Tarixiy … Читать далее
MARV JANGI — Muhammad Shayboniyxon boshchiligidagi shayboniylar qoʻshini bilan Eron shohi Ismoil I Safaviy qoʻshini oʻrtasida Marv yaqinidagi Mahmudobod qishlogʻi yonida sodir boʻlgan jang (1510-y. 4 dek.). 1509-y. Shayboniyxon shim. ga qozoklar xoni Qosimxonga, 1510-y. kuzvda Feruzkoʻhdagi hazoralar ustiga muvaffaqiyatsiz yurish qilgan. Shayboniyxon 1510-y. Hirot atrofida qoʻshiniga dam berib, koʻpgina amir va shayboniy sultonlarga oʻz … Читать далее
MANBASHUNOSLIK — tarixiy manbalarni [q. Manbalar (tarixiy)] izlab topish, qayd etish, toʻplash, oʻrganish va qoʻllanish nazariyasi va amaliy usullari haqidagi fan. M. tarixshunoslikda yordamchi fan sohalari (arxeografiya, arxivshunoslik, genealogiya — nasabshunoslik, metrologiya — oʻlchovshunoslik, epigrafika, tekstologiya — matnshunoslik, xronologiya — davrshunoslik, geraldika — gerbshunoslik, numizmatika — tangashunoslik va sfragistika — muhrshunoslik) qatorida yetakchi oʻrinda turuvchi … Читать далее
MOʻGʻULISTON — Chigʻatoy ulusitt parchalanishi (1348) natijasida tashkil topgan davlat. Unga Qashqar, Yettisuv oʻlkasi va Ili vohasi qaragan. Moʻgʻul hukmdorlari va mulkdorlari oʻrtasida bosib olingan mamlakatlarning xalqlariga 2 xil qarash mavjud boʻlib, ularning bir xili mahalliy zodagonlar, savdogarlar bilan yaqinlashish, xunarmandchilik, dehqonchilikni rivojlantirish, islom va musulmon madaniyatiga homiylik qilish tarafdori boʻlsa (Oʻqtoy qoon, Munke qoon, … Читать далее
PAYGʻAMBAR (fors. — xabar keltiruvchi) — iudaizm, xristianlik va islomda xudodan vahiy olgan va uni odamlarga yetkazadigan shaxs. Xudo bilan uning bandalari oʻrtasidagi vositachi, xudoning yerdagi vakili, elchisi hisoblanadi. Paygʻambarlar kelajakni biladigan, diniy va tarixiy voqealarni, biror odamning takdirini oldindan aytib beradigan shaxs sifatida tasavvur qilinadi. Islomga koʻra, Paygʻambar bilan Alloh oʻrtasida elchilik qiluvchi farishta … Читать далее
MARVAZIY Abulabbos (? – 815) – fors shoiri, qasidanavis. Marvda yashab ijod etgan. Asarlari turli tazkiralarda saqlanib qolgan. Muhammad Avfiyning «Lubob ul-albob» («Magʻizlarning magʻzi», 1222) tazkirasida yozilishicha, Marvaziy abbosiylardan xalifa Maʼmunning Marvga kelishiga bagʻishlab qasida yozgan, bu fors tilida bitilgan birinchi qasidadir. Пост Навигацияси
MANGʻITLAR — Buxoro amirligini boshqargan sulola (1757—1920). Uning vakillari mangʻit qabilasiga mansub boʻlganlar. Ashtarxoniylar sulolasi oʻrniga kelgan Muhammad Rahimnit taxtga rasman oʻtirishi (1756-y. 16 dek.) Dan boshlangan. Uning vafotidan soʻng taxt vorisi etib Fozil toʻra (qizining oʻgʻli), keyin Ubaydullaxon tayinlangan boʻlsada, davlatni amalda amakisi Doniyolbiy otaliq (1758—85) boshqargan. Keyingi mangʻit hukmdorlari: Shohmurod (1785-1800), Haydar (1800-26), … Читать далее
MAHDIY SULTON ibn Baxtiyor Sulton ibn Xizrxon (? — 1511) — shayboniylardan. Shayboniyxonnutt jiyani, Muhammad Shayboniyxon Yassi va Sabronni olgach, Movarounnaxrga yurish qilishdan avval turli viloyatlarga tarqab ketgan shayboniy sultonlar qatori Mahdiy sulton va Hamza (sultonuning akasi) ni oʻz bayrogʻi ostiga chaqirtirgan (1495). Mahdiy sulton temuriylar qoʻl ostidagi Qorakoʻl viloyati hokimi edi. Taxm. 1492—93 y. … Читать далее
MALIK SANJAR QOʻZGʻOLONI (1206) — Buxoro xunarmandlari koʻtargan qoʻzgʻolon. Buxoro hokimi sadr Muhammad ibn Axmad ibn Abdulazizning soliq siyosatiga qarshi qaratilgan. Unga qalqon yasovchi hunarmandning oʻgʻli Malik Sanjar boshchilik qilgan. Qoʻzgʻolon Buxoro sh. doirasidan tashqariga chiqmagan va dehqonlar orasiga yoyilmagan. Hunarmandlar sadrni va uning oilasini Buxorodan chikarib yuborganlar, ularning yer-mulklarini tortib olganlar. Sadr oʻzining siyosiy … Читать далее