MAYMANA — Afgʻonistonning shim. qismidagi shahar. Baqtriya vodiysidagi vohada joylashgan. Farnob viloyatining maʼmuriy markazi. Aholisi 80 ming kishilan ziyod (koʻpchiligiii oʻzbeklar tashkil etadi; 1990-y. lar boshlari). Avtomobil yoʻllari tuguni. Jun, qorakoʻl, koʻn-teri, don va boshqa q. x. mahsulotlari savdosi markazi. Qoʻlda gilam toʻqilali. Toʻqimachilik va tikuvchilik buyumlari tayyorlanadi. Maymana atrofida bugʻdoy zkiladi, qorakoʻl qoʻylari boqiladi. … Читать далее
PEROVSKIY EKSPEDITSIYASI — Rossiya tomonidan Xiva xonligini bosib olish maqsadida uyushtirilgan har-biy ekspeditsiya (1839—40). 1835-y. Orenburg general-gubernatori V. A. Perovskiy imperator Nikolay I (1825 — 55) ga maxsus xat yoʻllab, unda Xiva xonlari goʻyoki uzok, yillardan beri rus davlatiga dushmanlik qilayotganligi, rus savdo karvonlarini talab, rus asirlariga shafqatsizlik qilayotganliklarini taʼkidlagan. Imperator 1837-y. Xiva xonligini bosib … Читать далее
PENZA — RF Penza viloyatidagn shahar. Viloyat markazi. Sura daryosi (Volga irmogʻi) boʻyida. T. y. va avtomobil yoʻllari tuguni. Aholisi 534 ming kishi (1998). Mashinasozlik (dizel, kompressor, elektron-hisoblash mashinalari, kimyo, toʻqimachilik mashinasozligi, soatsozlik, velosiped z-dlari), yengil, oziq-ovqat, qogʻoz va yogʻochsozlik sanoati korxonalari, tibbiy pre-paratlar z-di, pianino f-kasi bor. 5 oliy oʻquv yurti, 2 teatr, botanika … Читать далее
PEDAGOGIKA (yun. paidagogike) — tarbiya, taʼlim hamda maʼlumot berishning nazariy va amaliy jihatlarini oʻrganuvchi fanlar majmuasi. Ped. institutlari va ayrim boshqa oʻquv yurtlarida mutaxassislik dasturi asosida oʻrganiladigan oʻquv predmeti ham Pedagogika deb yuritiladi. Pedagogika fan sifatida bola tarbiyasining nazariy asoslari bilan shugʻullangan. Zamonaviy Pedagogika bolalar bilan birgalikda kattalarning ham oʻquv-tarbiyaviy, madaniy hamda maʼnaviymaʼrifiy tarbiyasi bilan … Читать далее
MUSTAFO CHOʻQAY (Choʻqayev) (1886, Oqmachit, Qozogʻiston — 1941.27.12, Berlin) — Turkiston mustaqilligi uchun kurashchi, Turkiston muxtoriyati hukumati Bosh vaziri. Otasi Choʻqaybey Toʻrgʻay dodxoh oʻgʻli (1912-y. v. e.) boʻlis (volost) boshligʻi edi. Mustafo Choʻqay boshlangich maʼlumotni Oqmachitda olgach, Toshkentdagi rus gimnaziyasida oʻqidi (1902—10), Peterburg untining huquq f-tini tugatdi (1917). Rossiya 4-Davlat dumasining musulmonlar fraksi-yasida Turkiston ishlari … Читать далее
MUSHRIF (taxallusi; ismi Mirzo Qalandar) (? — Isfara — 1825) — shoir va olim. Qoʻqon madrasasida oʻqigan. 1818-y. dan Umarxon saroyida lashkar qozisi vazifasini bajargan. Muhammad Alixon davrida Isfarada qozi boʻlgan. Forsiy va turkiyda ijod qilgan. Gʻazal va qasidalarida Umarxonni madh etgan, tabiat goʻzalliklarini tasvirlagan, insof va adolatni ulugʻlagan. M. Umarxon taklifi bilan «Shahnomayi nusratpayom» … Читать далее
MOʻGʻUL YOZUVI — uygʻur alifbosi asosida yaratilgan yozuv (q. Uygʻur yozuvi). M. yo. ning dastlabki yodgorliklari 13-a. ga mansub: Chingizxon toshidagi yozuv (1225), elxon Argʻunning maktubi (1289). Yozuvning yoʻnalishi yuqoridan pastga, qatorlar chapdan oʻngga qarab oʻqilgan. Belgilari polifonik xususi-yatga ega, yaʼni bir belgi bir necha to-vushni ifodalagan. Baʼzi belgilar, soʻzdagi oʻrniga qarab, 2 yoki 3 … Читать далее
MUHAMMAD NODIR Samarqandiy (16-a. oxiri — 17-a.) — musavvir, yirik portretchi. Asli Samark,andlik, keyinroq Hindistonga borib Ja-hongir (1605 — 27) va Shoh Jaqon (1627—58) saroyida ijod qilgan. Muhammad Nodir ijodida Oʻrta Osiyo va Hindiston miniatyura maktablari anʼanalari uy-gʻunlashgan; portretlarida kishilarning ruhiy holati, ichki olamini yoritishga intilish seziladi. «Savdogarlar Yusufni quduqsan tortib olmoqdalar» (Rossiya milliy kutubxonasida) … Читать далее
MUSOBEK (19-a.) — Buxoro amirligining Rossiyaga yuborgan elchisi, miroxur, 1867-y. may oyi boshlarida Orenburgga kelgan va Rossiya bilan boʻlgan muzokaralarda qatnashgan. Musobek Buxoro amirligi bilan Rossiya oʻrtasidagi chegarani 1866-y. sent. da Sirdaryoning soʻl qirgʻogʻi boʻylab belgilashni taklif qilgan. Birok, Rossiya Oʻratepa va Jizzaxdan ayrilib qolishni istamay, faqat Yangiqoʻrgʻonni berishga koʻngan. Yangi bitimda tovon toʻlash xdqida … Читать далее
MUVAQQAT HUKUMAT ( Rossiyada) — imperator Nikolay II taxtdan agʻdarilgandan soʻng barpo etilgan 1demokratik hukumat. Fev. inqilobidan soʻng Davlat dumasi aʼzolari Muvaqqat (Vaqtli) komitet tomonidan, Petrosovet rahbarlarining roziligi b-n, taʼsis majlisi chaqirilgunga qadar tuzilgan. Oliy ijroiya-boshqaruv organi qonun chiqarish funksiyalarini ham bajargan. 1917-y. 2(15) martdan 25 okt. (7 noyab.) gacha faoliyat yuritgan; M. h. ning … Читать далее