PANKREATIN (Pancreatinum) – hayvonlarning meʼda osti bezlaridan olinadigan fermentli preparat. Oʻziga xos xidli sargʻish amorf poroshok. Suvda kam eriydi, spirt va b. erituvchilarda erimaydi. Meʼda shirasida xlorid kislotasi mikdori kamayganda, pankreatit kasalligida, hazm jarayoni susayganda, jigar va meʼda osti bezi kasalliklarida, surunkali enterokolitlz. qoʻllanadi. Tabletka holida chiqariladi. Пост Навигацияси
PERNAMBUKU — Braziliyaning shim,-sharqiy qismidagi shtat. Mayd. 98,9 ming km2. Axrlisi 7,9 mln. kishi (2000). Maʼmuriy markazi — Resifi sh. Yirik sha-harlari: Orlinda, Jabuatan, Kabu, Karuaru. Shtatning katta qismini oʻr-qirli plato (eng baland joyi 1100 m) egallagan boʻlib, u sharqqa tomon zina-poyasimon pasayib boradi. Iqlimi subekvatorial, sohil qismida issiq. va sernam, platoda qurgʻoqchil. Oʻrtacha oylikt-ra24—26°. … Читать далее
PERISTALTIKA (yun. peristaltikos — kamroq oladigan, qisadigan) — kovak (naysimon) ichki aʼzolar (meʼda, ichak, urugʻ kanallari, oʻt yoʻli, siy-dik yoʻli va b.) devorining bir maromda toʻlqinsimon qisqarishi. Shu harakat tufayli bu aʼzolardagi massa va suyuklik oldinga siljiydi. Peristaltika avtomatik tarzda amalga oshadi. Markaziy nerv sistemasi adashgan (pa-rasimpatik) va simpatik nervlar orqali Peristaltikani tormozlaydi yoki tezlashtiradi. … Читать далее
MALAXIT [roH.malache — malva (gul-xayri bargining rangidan)] — karbonatlar sinfiga mansub mineral, Cu[CO3] (ON)2 tarkibli. Qattikligi 3,5—4. Zichligi 4,0 g/sm5. Qoʻshimchalaridan koʻproq Zn maʼlum, shuningdek, SaO, SiO2, GʻyeO3 va b. Monoklin sin-goniyada kristallanadi. Kristallari (ignasimon yoki prizmatik qiyofada) kam uchraydi. Yaltirokdigi ipaksimon, olmossimon yoki shishasimon. Mis konlarining oksidlanish zonasida hrsil boʻladi. Oʻzbekistonda Olmaliqsa, RF (Ural), … Читать далее
MAGMA (yun. magma — quyuq boʻtqa) — tarkibi, asosan, silikatdan iborat otash-olovli suyuq massa, Yer pusti yoki yuqori mantiyada vujudga keladi va soviganda magmatik togʻ jinslarini hosil qiladi. Kamdan-kam holda magmatik erigan jinslarda silikat bulmaydi (mas, Sharqiy Afrika vulkanlari). Magma — oʻzaro bogʻliqholda yuzaga kelgan kup sonli kimyoviy elementlarning murakkab eritmasi, ular orasida Si, A1, … Читать далее
MANSABDORLIK JINOYATLARI — mansabdor shaxs tomonidan uning mansab vakolati bilan belgilangan majburiyatlarini buzishi oqibatida fuqarolarning huquqlari yoki qonun b-n qoʻriklanadigan manfaatlariga yoxud davlat yoki jamiyat manfaatlariga koʻp mikdorda zarar yoki jiddiy ziyon yetkazilishi (koʻp miqdordagi zarar — eng kam oylik ish haqining 100 baravaridan 300 baravarigacha boʻlgan miqdordagi zarardir. Jiddiy ziyon — yetkazilgan moddiy ziyonning … Читать далее
MANZARALI FILM — hujjatli film turi. U tabiat xususiyatlarini koʻrsatishga qaratilgan boʻladi. «Geografik film» deb ham ataladi. Bunday filmlar yer yuzi va uning tabiiy sharoitlari, oʻsimliklari va hayvonot dunyosi b-n tanishtiradi. Odatda, qisqa metrajli qilib yaratiladi va kadr ortidan beriladigan izoh soʻzi juda kam boʻladi yoki umuman boʻlmaydi. Пост Навигацияси
MAJBURIY TEBRANISH — oʻzgaruv chan tashqi kuch taʼsirida tebranuvchi sistemada davriy qonun boʻyicha sodir boʻladigan tebranish. Koʻpincha, sistemaning Majburiy tebranishi boshqa biror majburiy tebranuvchi sistema mavjudligi b-n bogʻliq. Mac, mikrofon diafragmasining Majburiy tebranishi tovush manbaining tebranishiga bogʻliq. Sistema majburiy tebranuvchi sistemadan uzatilgan energiya hisobiga majburan tebranadi. Koʻpincha, Majburiy tebranish dagi sistema olgan energiyasining koʻp qismini … Читать далее
MUʼTADIL IQLIM — Quyosh zenitgacha koʻtarilmaydigan moʻtadil mintaqa iqlimi. Muʼtadil iqlim 3 toifa: moʻtadil dengiz, moʻtadil kontinental va moʻtadil musson iqlimlariga bulinadi. Moʻtadil dengiz iqlimida yil davomida xavo seryogʻin, qishi nisbatan iliq boʻladi. Yozi esa jazirama, havo t-rasining yillik amplitudasi unchalik katta boʻlmaydi (10° — 15° atrofida). Bunga Gʻarbiy Yevropa iqlimi misol boʻlishi mumkin. Moʻtadil … Читать далее
MUSKOVIT (ing. Muscovy) — slyudalar guruhiga mansub mineral. Kristallari taxtasimon, kam qollarda ustunsimon. Monoklinal singoniyali. Tangachasimon agregatlar, taxtasimon donador. Muskovit odatda rangsiz, yashilroq, kizil. Qayishqoqligi mukammal. Zichligi 2,7—3,0 g/sm3, kattikligi 2,5—3. Turli xili maʼlum. Muskovit kristallik strukturasiga muvofiq yupqa qavatlarga oson ajraladi. Shishasimon yaltiraydi. Tabiatda keng tarqalgan. Magmatogen va metomorfik jinslarningtarkibiy kismi. Pegmatit tomirlarda yirik … Читать далее