MICHIGAN — AQSHning shim. qismidagi shtat. Buyuk koʻllar sohilida, Kanada bilan chegaradosh. Mayd. 151,5 ming km2. Aholisi 10,05 mln. kishi (2002), shundan 70% shaharlarda yashaydi. Maʼmuriy markazi — Lansing sh. ; eng katta shahri, iqtisodiy markazi va porti — Detroyt. Michigan hududi Yuqori koʻl, Guron va Michigan koʻllari oraligʻidagi ikkita yarim orolda joylashgan. Yer yuzasi … Читать далее
METALLURGIYA (yun. metallurgeo – yerdan qazib chiqaraman) — rudalardan yoki tarkibida metall boʻlgan moddalardan metallar ajratib olish va metall qotishmalarga tegishli xossalar «berish» haqidagi fan; sanoat tarmogʻi. Metalli rudalardan metallarni ajratib olish qadimdan maʼlum. Arxeologik qazishmalarning dalolat berishicha, mil. av. 7—6-asrlardayoq ajdodlarimiz mis olish sirlarini bilishgan. Mil. av. 2-ming yillikda misning qalay bilan qotishmasi — … Читать далее
MANGALOR — Hindistonning jan. qismidagi shahar. Karnataka shtatida. Aholisi 587 ming kishi (2001). Arabi-ston dengizi sohilidagi port (chetga kofe, sandal daraxti, ziravorlar, temir rudasi chiqariladi). Aeroport bor. Q. x. maxsulotlari (asosan, kofe) qayta ishlanadi. Kulolchilik-keramika, kimyo oʻgʻitlari z-di, metallurgiya k-ti, un-t bor. Turizm rivojlangan. Пост Навигацияси
PIRENEY TOGʻLARI — Yevropaning jan.-gʻarbidagi togʻ sistemasi. Ispaniya, Fransiya va Andorra hududlarida. Tabiiy sharoitlariga qarab Pireney togʻlari Gʻarbiy, Markaziy va Sharqiy qismlarga boʻlinadi. Biskay qoʻltigʻidan Oʻrta dengizgacha 450 km ga choʻzilgan, eni 20—110 km, aksari qismining bal. 2500—3200 m, eng baland joyi 3404 m (Aneto choʻqkisi). Pireney togʻlari orqali Fransiya va Is-paniyaning davlat chegaralari oʻtgan. … Читать далее
PERMINVAR (ing. (permeability) – oʻtkazuvchanlik va (invariablr) — oʻzgarmaydigan — nikel (№)ning temir (Fe) va kobalt (So) bilan krtishmalari guruhining umumiy nomi (baʼzan, molibden va xrom qoʻshilishi mumkin). Magnit jihatdan yumshoq materiallar jumlasiga kiradi. Perminvarning magnit oʻtkazuvchanligi (s) maydon kuchlanganligiga bogʻliq boʻlmaydi. Koʻp ishlatiladigan Perminvarning tarkibida 45% Ni, 30% Fe, 25% So boʻladi. Magnit oʻtkazuvchanligi … Читать далее
METALLAR (yun. metalleuo — qaziyman, yerdan qazib olaman) — oddiy sharoitda yuqori elektr oʻtkazuvchanligi, issiq oʻtkazuvchanligi, elektr oʻtkazuvchanligi, elektr magnit toʻlqinlarini yaxshi qaytarishi, plastikligi kabi oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlgan oddiy moddalar. Metallar qattiq holatda kristall tuzilishda boʻladi. Bugʻ holatida esa bir atomlidir. Metallarning oksidlari suv bilan birikkanida koʻpincha gidroksidlar (asoslar) ga aylanadi. Metallar elektron … Читать далее
MENGIRLAR (bretancha ten — tosh hir — uzun) — jez va ilk temir davrida marhumlar xotirasiga qoʻyilgan megoligpik inshootlarning bir turi. Uzun tosh ustunlardan iborat boʻlib, yerga tik holda oʻrnatilgan. Bal. 4—5 m dan to 20 m gacha (Frans iyada boʻyi 20 m, ogʻirligi 300 tonnaga yaqin Mengirlar bor). Baʼzan Mengirlar uzun yoʻlak yoki halqasimon … Читать далее
MANGʻISHLOQ VILOYATI, (qozoqcha Manqistov) — Qozogʻiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. 1973-y. 20-martda Guryev (hoz. Aterov) viloyatidan ajralib chiqqan. Mayd. 165,6 ming km2. Aholisi 350 ming kishi (1999); asosan, qozoqlar, shuningdek, rus, ukrain, turkman, oʻzbek va b. millat vakillari ham yashaydi. Markazi—Oqtov sh. M. v. Qozogʻistonningjan.-gʻarbida. Relyefi xilma-xil. Oʻrtacha balandlikdagi togʻ, qirlar, keng tekisliklar va okean sathidan … Читать далее
MINERAL SUVLAR — tarkibida baʼzi bir kimyoviy elementlar va birikmalar, shuningdek, gazlar boʻlgan suvlar. Tarkibidagi erigan minerallarning umumiy miqdori 1 g/l gacha boʻlgan suvlar chuchuk hisoblanadi. Baʼzi dengiz va koʻl suvlari ham Mineral suvlarga kiradi. Mineral suvlarning maʼlum shifobaxsh xususiyatiga va iqtisodiy jihatdan uzoq muddat foydalanish uchun yetarli miqdorga ega boʻlganlari mineral suv manbalari deb … Читать далее
METALLARNI QAYTARISH — qaytarilish reaksiyasi yordamida rudalardan metallarni ajratib olish jarayoni. Bunda qaytaruvchi sifatida metallarga qaraganda kislorodga yaqinroq element yoki moddalar ishlatiladi. Agar qaytarilgan metall eritma holida boʻlsa, jarayon osonlashadi, chunki erish jarayoni erkin energiyani kamaytiradi. Domna pechidagi jarayonda toza temir emas, balki uglerodning temirdagi eritmasi — choʻyan hosil bulishiga ham sabab shu. Kimyoviy nuqtayi … Читать далее