MARE (Marais) (asl ism-familiyasi Vilen-Mare) Jan (1913.11.12—Parij — 1998) — fransuz aktyori. Romantik rollar ustasi sifatida tanilgan. Dastlab teatrda J. Kokto pyesalarida oʻynagan. Kinodagi muvaffaqiyati ham shu dramaturg ijodi bilan bogʻliq: «Abadiy qaytish», «Orfey», «Orfeyning vasiyati» va b. Shuningdek, u «Xavfli oʻxshashlik», «Graf Monte-Kristo», «Temir niqob», «Parij sirlari», hamda «Fantomas» nomli kinoserial (ikki — Fantomas … Читать далее
MIKROORGANIZMLAR — asosan, bir hujayrali mikroskopik tirik mavjudotlarning katta guruhi. Mikroorganizmlarga bakteriyalar, aktinometsitlar, achitqilar, mogʻor zamburugʻlari, mikroskopik suvoʻtlar va b. kiradi. Mikroorganizmlar prokariotlar (hujayrasida yadro va xromosoma apparati yoʻq organizmlar) va eukariotlar (hujayrasida sitoplazma va membrana bilan ajratilgan yadrosi bor bir yoki koʻp hujayrali organizmlar)ga boʻlinadi. Mikroorganizmlar tabiat (tuproq, suv, oʻsimlik qoldiqlari va b.)da keng … Читать далее
PUERTO-RIKO (Puerto Rico) , Puerto-Riko Hamdoʻstligi (Commonwelth of Puerto Rico) — Vest-Indiyada Katta Antil o. lari arxipelagining sharqiy qismidagi Puerto-Riko, Vyekes, Kulebra va Mona o. larida joylashgan AQSH mulki. Mayd. 8,9 ming km2. Axrlisi 3,95 mln. kishi (2002). Maʼmuriy jihatdan 78 munitsipal okrug (district)ra boʻlinadi. Maʼmuriy markazi — San-Xuan sh. Davlat tuzumi. P.-R. AQSHga «erkin … Читать далее
MUNDIGAK — Qandahor sh. (Afgʻoniston)dan 55 km shim.-gʻarbdagi eneolit, jez va ilk temir davriga oid qaror-goh qoldigʻi. Fransuz ekspeditsiyasi tomonidan kavlangan (1951—58). Mundigakning yuqori qatlamidan terrakotadan yasalgan haykalchalar va tosh muhrlar, oʻrta qatlam (mil. av. 3ming yillik oʻrtalari) dan mis va jezdan yasalgan quyma idishlar, jamoa uchun moʻljallangan dafn xonalari topilgan. Quyi qatlamlardan (4ming yillik … Читать далее
MUKURRA — Nil daryosi vodiysida (Nubiyada) joylashgan kad. davlat (hoz. Sudan hududi)(mil. 6 — 7 — 16-a. lar). Poytaxti — Eski Dongola. Aholisi — nobatlar, ular 569 — 570-y. larda xristianlikni qabul qilishgan. 7-a. ning boshida Nabateya davlati bilan birlashib, Nubiya davlati tuzilgan. Arablar 652-y. da Mukurrani bosib olib, ularga oʻlpon (yiliga 360 tadan qul … Читать далее
MILITSIYA (lot. militia — qoʻshin) (OʻzRda) — konstitutsiyaviy tuzumni himoya qilish, jamoat tartibi va xavfsizligini saqlashga daʼvat etilgan, fuqarolar hamda davlat mulkini, qonunchilikni, aholi, korxona va tashkilotlarning qonuniy huquq va man-faatlarini himoya qiluvchi, jinoyatchilik va huquqbuzarliklarga qarshi kurashuvchi maʼmuriy organ. OʻzR Vazirlar Mahkamasining «Ichki ishlar idoralarida xizmat utash tartibi haqidagi vaqtinchalik nizom» (1993-y. 8 yanv.), … Читать далее
METEORITLAR — Quyosh sistemasining sayyoralararo fazodan Yer yuziga tushadigan qattiq jismlari. Quyosh atrofida elliptik orbita boʻylab aylanayotgan sonsanoqsiz qattiq jismlardan ayrimlarining orbitasi oʻzgarishi natijasida Yer bilan toʻqnashadi. Katta tezlikda (11—75 km/sek) qarakat qilayotgan bunday jismlardan massasi kichiklari (1—10 g) Yer atmosferasida meteor hodisa hosil qilsa, kattalari (1 — 1000 kg) atmosferada butunlay erib ulgurmay Yer … Читать далее
MARTEN ISHLAB CHIQARISHI — marten pechidya choʻyan, temirtersak va temir rudasidan poʻlat ishlab chiqaruvchi tarmoq; qora metallurgiyankt bir sohasi. 19-a. oxirida oldin Fransiyada, keyin Rossiyada tarqala boshladi, keyinchalik taraqqiy etgan mamlakatlarga yoyiddi. Oʻzbekistonda birinchi Marten ishlab chiqarishi 1944-y. da shakllana boshlagan (Bekobod metallurgiya z-dida 1944, 1945 va 1949-y. larda 3 ta marten pechi ishga tushirilgan). … Читать далее
MARGANES RUDALARI — tarkibidagi marganes yoki uning birikmalarini ajratib olish iqtisodiy jihatdan manfaatli boʻlgan tabiiy mineral hosilalar. Ruda hosil qiluvchi eng mu-him minerallari (200 dan ortiq): bra-unit (Mp2O3), pirolyuzit (MpO2), manganit (Mp2O3N2O), psilomelan (pMpO2 mMnOpBaOqH2O), rodoxrozit (MpSO3) va b., shuningdek, bir qadar qimmatli hisoblangan ruda hamda turli buyumlar tayyorlanadigan minerallar — rodonit (MnSiO3), gyubnerit (MnWO4), … Читать далее
POLSHA (Polska), Polsha Respublikasi (Rzeczpospolita Polska) — Markaziy Yevropadagi davlat. Mayd. 312,7 ming km2. Aholisi 38,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — Varshava sh. Maʼmuriy jihatdan 16 voyevoda (wojewodztwo) ra boʻlinadi. Davlat tuzumi. Polsha — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1997-y. 25-mayda qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (1995-y. dan Aleksander Kvasnevski), u P. fuqarolari tomonidan umumiy teng … Читать далее