OʻZBEKXON Sulton Muhammad (taxm. 1282—1342) — Oltin Oʻrda xoni (1312—42). Mangu Temurxonning nevarasi. 1313 yil amakisi Toʻqtayxon (Toʻxta) vafotidan soʻng nufuzli amirlar Qutlugʻ Temur va Isatoybek qiyot yordamida taxtga oʻtirgan. Islomni davlat dini sifatida joriy etgan, gʻayridinlarni qattiq taʼqib etgan. Bu amirlarning isyoniga olib kelgan, biroq u beayov bostirilgan. Oltin Oʻrdadagi ichki nizolarga chek qoʻygan, … Читать далее
KASALXONA — bemorlarni yotqizib davolaydigan muassasa. Poliklinika bilan birlashtirilgan Kasalxonalar bemorlarni poliklinikada va uyda tibbiy yordamning barcha turlari bilan davolaydigan davolash-profilaktika muassasasi hisoblanadi; poliklinika bilan birlashtirilmagan Kasalxona faqat statsionarda davolaydi. Ish hajmi va maʼmuriy boʻlinishiga koʻra, respublika, viloyat (oʻlka), shahar, tuman va uchastka Kasalxona lari farq qilinadi. Koʻp sohali (turli xil ixtisosliklari boʻyicha boʻlimlari bor) … Читать далее
TOSHKENT — shahar, Oʻzbekiston Respublikasi poytaxti, Toshkent viloyati markazi. Markaziy Osiyoning yirik sanoattransport chorrraxasi va madaniyat markazlaridan. Respublikaning shim. sharqiy qismida, Tyanshan togʻlari etaklarida, 440—480 m balandlikda, Chirchiq daryosi vodiysida joylashgan. Iqlimi kontinental, yillik oʻrtacha t-ra 13,3°, yanv. ning oʻrtacha trasi —1,1°, eng past t-ra —29°. Iyulning oʻrtacha trasi 27,5°, eng yuqori t-ra 42°. Yiliga … Читать далее
KEPAKXON ibn Duvaxon, Kabakxon, Kebekxon, Kebek (? — 1326) — Chigʻatoy ulusining xoni (1309 va 1318—26). Mamlakatni harbiy-maʼmuriy tumanlarga bulib idora etish tartibini joriy qilgan. Kepakxon pul islohoti ham oʻtkazib, muomaladagi har xil pullarning oʻrniga Oltin Oʻrdaniki singari kumush tangalarni zarb qildirgan. Ular kepaki deb yuritilgan. Nasafdan 2 farsax (12—14 km) narida saroy qurdirgan. Keyinchalik … Читать далее
TOKIO — Yaponiyanit poytaxti. Mamlakatning iqtisodiy, moliyaviy va madaniy markazi. Aholisining soni va sanoatning oʻsish surʼatlari boʻyicha dunyodagi yirik shaharlar orasida yetakchi oʻrinlardan birini egallaydi. Xonsyu o. ning jansharqiy qismida, Kanto tekisligida, Edogava, Arakava, Sumida, Tama daryolarining Tokio qoʻltigʻiga quyilish yerida joylashgan. Iqlimi subtropik, mussonli, eng sovuq oy — yanv. ning oʻrtacha trasi 3,G, eng … Читать далее
BUXORO XONLIGI (amirligi) — uzbek davlatchiligi tizimidagi xonliklardan biri (16—20-a. boshlari). 1533-y. gacha mamlakat markazi Samarqand boʻlgan. Ubaydullaxon davrida (1533—39) poytaxt Buxoroga koʻchirilgan va xonlik Buxoro xonligi nomini olgan. 1510-y. Marv yonida Shayboniyxon shoh Ismoil I Safaviy qoʻshinlaridan yengilib halok boʻlgandan keyin Movarounnaxr temuriylardan Zahiriddin Muhammad Bobur qoʻliga oʻtadi. Lekin, koʻp oʻtmay shayboniylar yana Movarounnahrni … Читать далее
ELARSLON, Elarslon (? 1172.17.3) — anushteginiylar sulolasidan boʻlgan Xorazmshohlar davlati hukmdori (1156—72). Otsiz xorazmshohningoʻgʻli. Elarslon avval, Sulton Sanjarta itoat etishini biddirib, noma va sovgʻasalomlar yuborgan. Sulton Elarslonni xorazmshoh deb eʼtirof qilgan. Sulton Sanjar vafotidan soʻng saljuqiylar taxti uchun kurash avj olgan. 1163 yil E. A. saljuqiylar amirlari ichida eng kuchlisi Muayyid OyAboga qarshi Nishopurga yurish … Читать далее
BERKAXON (rus solnomalarida — Berkay) (12091266) Oltin Oʻrda xoni (1255—66). Chingizxonning nabirasi, Joʻjixonning uchinchi ugʻli, Botuxonning ukasi. Berkaxon uz davlatining harbiyiqtisodiy qudratini oshirish uchun hunarmandchilik va savdo-sotiqni rivojlantirishga katta ahamiyat bergan, shu maqsadda u 1257-y. bosqoqlik harbiysiyosiy tashkilotini tuzib, uning vositasi bilan Oltin Oʻrdaga tobe yerlarda, jumladan Rusda mahalliy hokimiyat ustidan nazorat oʻrnatgan, aholini yalpi … Читать далее
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI TASHQI IQTISODIY FAOLIYAT MILLIY BANKI, Oʻzmilliy bank — yirik kreditmoliya muassasasi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1991 yil 7-sentyabrdagi Farmoniga koʻra tashkil etilgan. Bosh idorasi Toshkent shahrida. Muassisi Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi. Bank Oʻzbekiston Respublikasi Hukumatining xalqaro moliya bozorlaridagi agenti hisoblanadi. Respublikaning barcha viloyat markazlarida va Qoraqalpogʻistonda viloyat boʻlimlari bor. Markaziy operatsiya boʻlimi, Toshkent shahar … Читать далее
TOʻGʻRULBEK, Sulton Toʻgʻrulbek, Muhammad Toʻgʻrulbek Ruknuddin Abu Tolib (993 — 1063.4.9) — Saljuqiylar davlatining asoschisi va 1sultoni (1038 —63). Saljuqbekning nevarasi. Ibn alAsirning yozishicha, 11-a. ning boshlarida birodari Chagʻribek Dovud (990 —1060) bn birgalikda koʻchmanchi oʻgʻuzlar — saljuqiylarnint harbiy birlashmalariga boshchilik qilgan. 1025 —30 y. larda Toʻgʻrulbek boshchiligidagi saljuqiylar Alitegin va Sirdaryo yabgʻusi qoʻshinlariga qarshi … Читать далее