POKISTON

POKISTON, Pokiston Islom Respublikasi (Islami Jamhyriya Pakistan) — Osiyo jan. da, Hindiston ya. o. ning shim.-gʻarbidagi davlat. Mayd. 803,9 ming km2. Aholisi 147,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — Islomobod sh. Maʼmuriy jihatdan 4 provinsiya, federal poytaxt hududi va federal xukumat tomonidan boshqariladigan qabilalar hududiga boʻlingan. Davlat tuzumi. Pokiston — Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi … Читать далее

PEKIN

PEKIN, Beyszin (xitoycha — shim. poytaxt) — Xitoyning poytaxti. Siyosiy, iqtisodiy, ilmiy va madaniy markazi. Kattaligi jihatidan mamla-katda Shanxaydan keyin 2-oʻrinda. Buyuk Xitoy tekisligining shim. qismida, uch tomondan togʻlar bilan oʻralgan. Iqlimi moʻtadil, mussonli iqlim. Yanv. ning oʻrtachat-rasi —4,6°, iyulniki 26°. Yillik yogʻin 636 mm. Aholisi 12 mln. kishi (1999, shahar atrofi b-n). Pekin aloxdsa … Читать далее

KUALA-LUMPUR

KUALA-LUMPUR — Malayziyaning poytaxti. Mamlakatning muhim iqtisodiy, savdo-moliya va siyosiy markazi. Federal poytaxt hududining maʼmuriy markazi. Malakkaya. o. ningjan.gʻarbiy qismida, togʻlar bilan oʻralgan xushmanzara vodiyda, Klang va Gombak daryolarining qoʻshilish yerida joylashgan. Iqlimi tropik mussonli, nam iqlim (nisbiy namlik 96% gacha), yogʻin koʻp yogʻadi (yiliga oʻrtacha 2440 mm) va yil davomida t-ra yuqori boʻladi (oʻrtacha … Читать далее

MEʼMORLIK

MEʼMORLIK, arxitektura — foydalanishdagi maqsad va vazifalar, zamonaviy texnik imkoniyatlar va jamiyatning estetik karashlaridan kelib chiqib bino va inshootlarni loyihalash va qurish sanʼati. Meʼmor inson hayoti va faoliyati uchun zarur fazoviy muhitni tafakkur kuchi bilan avval ijodiy loyihada rejalab, uni amalda yuksak did va mahorat bilan bunyod etadi. Meʼmorlik asarlari qatoriga turli-tuman binolar, uyjoylar, meʼmoriy … Читать далее

PYOTR I

PYOTR I [1672.30.5(9.6), Moskva – 1725.28.1(8.2), Peterburg] — rus podshosi (1682-y. dan), Rossiyaning 1-imperatori (1721-y. dan). Podsho Aleksey Mixaylovich (1629—76)ning kichik oʻgʻli. Rossiyaning davlat, har-biy va madaniyat arbobi, diplomat. Davlatni boshqarishda bir necha islohotlar oʻtkazgan (senat, kollegiyalar, oliy davlat nazorati va siyosiy qidiruv organlari tuzilgan; cherkov davlatga boʻysundirilgan; mamlakat gubernalarga boʻlingan; yangi poytaxt — Sankt-Peterburg … Читать далее

XORAZM

XORAZM, Qadimgi Xorazm — Turon va Eron mintaqalari oraligʻida joylashgan tarixiy oʻlka va qad. davlat. X. hududi qadimda Amudaryo adoqlaridan jan. ga tomon Murgʻob va Tajan daryolarining yuqori oqimlarigacha choʻzilgan. Shu boisdan bu qad. tarixiy oʻlka fanda 2 xil: Kdd. Xorazm va Katta Xorazm nomlari bilan maʼlum. X. haqidagi ilk maʼlumotlar Avesto, Doro I ning … Читать далее

MISR

MISR, Qadimgi Misr — Afrikaning shim.-sharqida, Nil daryosining quyi oqimida joylashgan qad. davlat. Tarixi. Misrda odamlar paleolit davridan boshlab yashagan. Mil. av. 10—6ming yillikda Nil atrofidagi savannalarda tarqoq yashagan qabilalar terimchilik, ovchilik, keyinroq esa baliq ovlash bilan shugʻullanishgan. Ular orasida kad. som xalqlariga mansub qabilalar, barbarlar va kushitlar • boʻlib, ularning aralashuvidan mil. av. 4ming … Читать далее

TEL-AVIV

TEL-AVIV — Isroilning bosh shahri va madaniy markazi. Kattaligi boʻyicha Quddus sh. dan keyin 2oʻrinda. Iqlimi subtropik iqlim, yanv. ning oʻrtacha trasi 12°, iyulniki 25°. Yillik yogʻin 600 mm. Aholisi 364,3 ming kishi (2003, shahar atrofi bilan 1,14 mln. kishi). Transport yoʻllari tuguni. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega. Oʻrta dengiz boʻyidagi port, chetga olmos, toʻqimachilik buyumlari, … Читать далее

TEATR

TEATR (yun. theatron — tomoshagoh) — 1) sanʼat turi; uning oʻziga xos ifoda vositasi aktyorning omma oldidagi oʻyini jarayonida yuzaga keladigan sahnaviy voqeadir. Teatr sanʼatida ham boshqa sanʼatlarda boʻlganidek, xalq hayoti, tarixi, dunyoqarashi aks etib, jamiyat taraqqiyoti, maʼnaviyati, madaniyati bilan bogʻliq holda oʻzgarib, takomillashib boradi. Teatr asosida ogʻzaki yoki yozma dramaturgiya yotadi. Teatr sintetik sanʼat … Читать далее

XUBILAY

XUBILAY, Qubilay (1210-1294) — Moʻgʻullar davlati hukmdori, qoon (1260—94). Tulixonning 4oʻgʻli, Chingizxoining nabirasi. Onasi — Surquktani kerayt qabilasi begi Vanxon Toʻgʻril (Oʻnxon)ning jiyani boʻlgan. 1251-y. da X. moʻgul zodagonlarining buyuk qurultoyida raislik vazifasini ado etgan. Shu paytdan eʼtiboran u Munke qoon farmoniga muvofiq, moʻgʻullar tomonidan bosib olingan Xitoy yerlarini boshqargan. Pekin sh. dan taxm. 550 … Читать далее