MERILEND — AQSHning Atlantika okeani sohilidagi shtat. Mayd. 27,1 ming km2. Aholisi 5,4 mln. kishi (2002), shundan shahar aqolisi 81%. Maʼmuriy markazi — Annapolis sh., eng yirik shahri va porti — M. Chesapik qoʻltigʻining har ikki so-hilida. Sharqiy qismida sohilboʻyi pasttekisligi, markazida Pidmont platosi (eng baland joyi 400 m), gʻarbiy qismida Appalachi togʻlari (eng baland … Читать далее
MEHNAT RESURSLARI — mamlakat aholisining mehnatga layoqatli yoshdagi qismi, iqtisodiy resurslarning tarkibiy unsuri; 16 yoshdan 55 yoshgacha boʻlgan ayollar, 60 yoshgacha boʻlgan erkaklar Mehnat resurslariga kiritiladi. Kishilar yoshining ulgʻayishiga qarab Mehnat resurslariga dastlab qoʻshiladilar, soʻngra (yoshi oʻtgach) undan chiqadilar. Koʻpchilik mamlakatlarda, shu jumladan, Oʻzbekistonda 16—59 yoshdagilar Mehnat resurslariga kiritiladi. Mehnat resurslari oʻsishi aholining koʻpayishiga bogʻliq. … Читать далее
«MEHNAT» — Oʻzbekiston matbuot va axborot agentligi tizimiga kiruvchi nashriyot. 1985-y. tashkil etilgan. Iktisodiyot, sanoat, transport, qurilish, q. x., maʼnaviyat va maʼrifatga oid toʻplamlar, shuningdek, umumtaʼlim maktablari, litsey, kasb-hunar kollejlari hamda oliy oʻquv yurti talabalari uchun darelik, oʻquv qoʻllanmalari va ommabop kitoblar nashr etadi. Milliy qadriyatlar, umumbashariy anʼanalarga tayangan holda zamonaviy kitoblar chop etish nashriyotning … Читать далее
MEKONG (yuqori oqimida Dza-Chu, oʻrta oqimida Lansanszyan deb ataladi) — Hindixitoy ya. o. dagi eng katta dare, Xitoy, Laos, Kambodja, Vyetnam hududlaridan oqadi, qisman Laos bilan Myanma va Tailand oʻrtasidagi chegara vazifasini xam bajaradi. Uz. 4500 km, havzasining mayd. 810 ming km2. Tibet togʻligidagi Tangla tizmasidan boshlanib, Sino-Tibet togʻlarining chuqur daralari orqali va Kambodja tekisligidan … Читать далее
MATEMATIKA (yun. mathematike, mathema — bilim, fan) — aniq mantiyey mushohadalarga asoslangan bilimlar haqidagi fan. Dastlabki obyekti sanoq boʻlgani uchun koʻpincha unga «qisobkitob haqidagi fan» deb qaralganʻ (bugungi Matematikada hisoblashlar, hatto formulalar ustidagi amallar juda kichik oʻrin egallaydi). Matematika eng qad. fan sohasi boʻlib, uzoq rivojlanish tari-xini bosib oʻtgan va buning barobarida «Matematika nima?» degan … Читать далее
MAORILAR — Yangi Zelandiyaning tub aholisi. Umumiy soni 320 ming kishi (1990-y. lar oʻrtalari). Maori tilida soʻzlashadi. Hoz. Maorilar — xristian dinining turli oqimlariga (anglikanlar, presviterianlar, katoliklar, baptistlar va b.) eʼtiqod qiladilar. Maorilarning ajdodlari 10—14-a. lar mobaynida Markaziy Polineziyadan Yangi Zelandiya o. lariga kelib oʻrnashib, melanezlarnyapt qad. ajdodlariga qardosh boʻlgan tub aholi bilan qoʻshilib ketganlar. … Читать далее
POLSHA (Polska), Polsha Respublikasi (Rzeczpospolita Polska) — Markaziy Yevropadagi davlat. Mayd. 312,7 ming km2. Aholisi 38,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — Varshava sh. Maʼmuriy jihatdan 16 voyevoda (wojewodztwo) ra boʻlinadi. Davlat tuzumi. Polsha — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1997-y. 25-mayda qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (1995-y. dan Aleksander Kvasnevski), u P. fuqarolari tomonidan umumiy teng … Читать далее
PAXTAARNA KANALI — Qoraqalpogʻiston Respublikasidagi kad. tuprok, oʻzanli kanal. Uz. 27,6 km, tubining kengligi 20—28 m, chuq. 3,3—4,3 m, kanal boʻyi dambasining kengligi 2—10 m. Suv oʻtka-zish qobiliyati 80 m3/s Amudaryodan suv oladi. Hoz. suv olish inshooti 1957-y. da barpo etilgan shandorli toʻsiqlar bilan taʼminlangan 5 koʻzli (har birining eni 3 m) temir-beton toʻrtburchak quvurlardan … Читать далее
PARA — Braziliyaning shim. qismidagi shtat. Mayd. 1253 ming km2. Axoliyey 6,1 mln. kishi (2000), asosan, metislar (mahalliy nomi — kaboklu). Maʼmuriy markazi — Belen sh., boshqa yirik shaxri — Santaren. Shtat sharqiy Amazoniyada joylashgan, shim. va jan. dan Gviana tizmalari va Braziliya yassitogʻligi oʻrab turadi. Iqlimi ekvatorial, nam va issiq iqlim. Oʻrtacha oylik t-ra … Читать далее
MOXOV (arab, maxv — yoʻq qilish yoki chetlatish) , lepra, prokaza — butun organizmni, xususan, teri, nerv sistemasi hamda ichki aʼzolarni zararlaydigan surunkali infeksion kasallik. Uni kislotaga chidamli moxov mikobakteriyasi (Mycobactererium leprae Hansen) qoʻzgʻatadi. Kasallik tarixi uzoq oʻtmishga borib taqaladi. Ayrim tarixiy qoʻlyozmalarda taʼkidlanishicha, miloddan 3 — 3,5 ming yil avval M. Misrda uchragan. Moʻgʻuliston, … Читать далее