Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/t/turkman/

MAMBETOVA Suluvxon (1933.1.1, Chimboy) — qoraqalpoq aktrisasi va xonandasi. Qoraqalpogʻiston (1963), Uzbekiston (1969) xalq artisti. Nukus musiqaxoreografiya bilim yurtining vokal boʻlimini tugatgan (1967). Chimboy tuman teatri aktrisasi (1948 — 50), Berdaq nomidagi Qoraqalpogʻiston davlat filarmoniyasi (1950—67), Qoraqalpogʻiston radio va televideniyesining xalq cholgʻulari orkestri (1967-y. dan) yakkaxon xonandasi. Shirali, ifodaviy imkoniyatlarga boy ovoz sohibasi. Repertuaridan qoraqal-poq … Читать далее

MAHTUMQULI (taxallusi Firogʻiy; 1733, Gurgan daryosi sohilidagi Hoji-govshan qishlogʻi — 1791) — turkman shoiri va mutafakkiri. Otasi Davlatmamat Ozodiy (1700—1760) ham shoir boʻlgan. Mahtumquli boshlangʻich taʼlimni oilada oʻz otasidan olgan. Soʻng qishlok maktabida Niyozsolih mulla qoʻlida oʻqigan. Dastlab M. Xalach atrofining Qiziloyoq qishlogʻidagi Idrisbobo madrasasida, keyinchalik Buxoroning Koʻkaldosh, Xivaning Shergoziy madrasalarida tahsil olgan. Nizomiy, Firdavsiy, … Читать далее

MURVEDR, Murvedr Nuar, Murvedr Espar, Espar, Pino fleri, Agach sap — is-pan vinobop kechpishar uzum navi. Gʻarbiy Yevropa navlari ekologik-geografik guruhiga kiradi. Qrim, Krasnodar oʻlkasida, Ozarbayjon, Oʻzbekiston, Turkman iston va b. mintaqalarda ekiladi. Tupi kuchli oʻsadi. Barglari oʻrtacha, yumaloq yoki sal choʻziq, tigʻiz, chetlari pastga egikroq. Guli ikki jinsli. Uzum boshi yumaloq-uzunchoq, tigʻiz. Gʻujumi oʻrtacha … Читать далее

MUHAMMAD RAHIM I (toʻliq ismi Muhammad Rahimxon ibn Avaz inoq ibn Muhammad Amin inoq) (1775—1825) — Xiva xoni (1806—1825). Akasi Eltuzarxon vafotidan keyin taxtga oʻtirgan (1806). Muhammad Rahim I I Xiva xonliginn birlashtirishda ijobiy natijalarga erishgan; bir qancha siyosiy, iqtisodiy, maʼmuriy islohotlar oʻtkazgan. Xon saroyi qoshida doimiy faoliyat koʻrsatuvchi Kengash (Devon) taʼsis etilgan. M. P. … Читать далее

MUHAMMAD AMINXON (1817-55) — Xiva xoni (1846—55). Olloqulixonning oʻgʻli. Xiva xonligini iqtisodiy va siyosiy jihatdan mustahkamlashga qaratilgan oldingi xonlar siyosatini davom ettirdi. Atrofidagi barcha isyonkor turkman qabilalarini boʻysundirdi va xonlik daromadini oshirdi. Muhammad Aminxon oʻz hukmronligi davrida Xuroson va Marvga 10-martadan koʻproq qoʻshin tortib bordi. Xonlik poytaxti boʻlgan Xiva sh. da va uning atrofida keng … Читать далее

MUNIS Xorazmiy (taxallusi; asl ism-sharifi Shermuhammad Amir Avazbiy oʻgʻli) (1778 — Xiva yaqinidagi Qiyot qishlogʻi — 1829) — shoir, tarixnavis, tarjimon, xattot va maʼrifatparvar. Dastlabki maʼlumotni tugʻilgan qishlogʻida olgan, keyinchalik Xiva madrasalarida oʻqigan. 1800-y. da otasi vafot etgach, Avaz Muhammad Inoq M. ni saroyning farmonnavis kotibi qilib tayinlagan. Munis zamonasining mashxur olim, shoir va sanʼatkorlari … Читать далее

MINGDEVONA (Hyoscyamus L.) tomatdoshlar oilasiga mansub oʻsimliklar turkumi. Boʻyi 1,5 m gacha. Po-yasi shoxlangan, sertuk. Birinchi yili uzun bandli ildiz boʻgʻiz, toʻpbarg, ikkinchi yili poya oʻsib chiqadi. Poyadagi barglari tuxumsimon, 3—7 boʻlakli, bandsiz, ketma-ket joylashgan. Gullari sargʻish, uchi keng, poya uchida toʻpgul hosil qiladi. Mevasi ikki xonali, koʻp urugʻli, koʻzachasimon koʻsakcha. Oʻrta Osiyo, Sibir, Kavkaz, … Читать далее

MUXATOV Veli (Velimuhammad) [1916.22.4 (5.5), hoz. Ashxobod tumani] — turkman kompozitori, milliy kompozitorlik maktabi asoschilaridan. Moskva konservatoriyasini tugatgan (1951). Turkmaniston kompozitorlar uyushmasi raisi (1954—59). Ashxobod konservatoriyasini prof. (1987). Ijodida turkman xalq musiqa merosiga xos kuy-ohanglardan keng foydalanib, ularni professional mahorat bilan zamonaviy ifoda vositalari yordamida qayta ishlagan. «Turkmancha syuita» (1950), «Mening Vatanim» simfonik poemasi (1951), … Читать далее

MERKITLAR, markitlar, makritlar — Markaziy Osiyoda oʻrta asrlarda yashagan eng jangovar va koʻp sonli qabilalardan biri. 12-a. oxiri — 13a. boshlarida Selenga daryosining boʻylarida Merkitlarning 3 qabilaviy ittifoqi (uduit, kaat va uvas) mavjud boʻlgan. Uduit — M. 4 uruqqa boʻlingan: uykur, mudan, tudakli va jiyun. Ularning xoni Toʻqtabegi (Toʻxtabiki) boʻlgan. Merkitlar yaqin qoʻshnilari — keray-m/ilar, … Читать далее

MAJLISIY (15-a. oxiri, Xorazm – 16-a. 1-yarmi, Buxoro) — shoir. Hayoti va ijodi qaqida ayrim maʼlumotlar Nisoriynit «Muzakkir ul-ahbob» tazkirasida uchraydi. Uning 4000 misralik «Qissai Sayfulmuluk» ishqiysarguzasht dostoni bizgacha yetib kelgan. Asar masnaviyda, hazaj bahrida, qissa ichida qissa shaklida yozilgan boʻlib, tuzilishi, voqealar bayoni jihatidan folklor asarlariga yaqin turadi. Misr shohi Osimning yolgʻiz oʻgʻli Sayfulmulukning … Читать далее