TEMURIYLAR, Temuriylar davri — oʻrta asrlarda sohibqiron Amir Temur asos solgan markazlashgan buyuk saltanatni idora etgan sulola. T. hududi shim. da Ili daryosi va Xorazm (Orol) dengizidan jan. da Fors qoʻltigʻiga qadar, sharqda Xitoy va Hindistondan gʻarbda Trabzun (Qora dengiz)ga qadar ulkan maydonni qamragan. Davlat tuzilishi, qonun va qoidalari jihatidan Temuriylar musulmon Sharqida oʻrta asrlarda … Читать далее
ShEMAXAQALʼA — Xorazmning 13-14-asrlardagi yirik savdohunarmandchilik markazi xarobasi. Ustyurt platosining jan. sharqida, Koʻhna Urganchdan 50 km gʻarbda joylashgan. Barpo etilgan davri aniq belgilanmagan. S. P. Tolstov rahbarligidagi Xorazm arxeologiyakompleks ekspeditsiyasi tomonidan 1946 va 1948-yillarda tekshirish ishlari olib borilgan. Shemaxaqalʼa 2 kismdan iborat. Qad. qismida toʻgʻri burchak hosil qilib kesishgan koʻchalar boʻlgan. Paxsadan bunyod etilgan mudofaa … Читать далее
SABLUKOV Gordiy Semyonovich (1804, Ufa yaqinida — 1880.29.1, Qozon) — rus sharqshunosi. Ruhoniy oilasida tugʻilgan. Orenburg diniy seminariyasi (1826) va Moskva diniy akademiyasi (1830)ni tugatgan. Sablukov Saratov diniy seminariyasi (1830—49) hamda Sharq va klassik tillar boʻyicha Qozon diniy akademiyasi (1849—62)da oʻqituvchi. S. Volgaboʻyi, qipchokdar va Oltin Oʻrda tarixi, numizmatikasi, arxeologiyasi, etn. siga oid asarlar muallifi. … Читать далее
BAKOVUL, bukovul — 1) Chingizxon davrida va temuriylar saroyida taom va ichimliklar tayyorlovchi oshpazlar boshligʻi; 2) Oltin Oʻrda xonligida qoʻshinga maosh-ulufa ulashish, oʻljalarni taqsimlash singari vazifalarni bajaruvchi yuqori mansabdor. Bakovulning hurmat-eʼtibori juda yuqori boʻlgan, unga tumanbegi va mingbegilar ham boʻysoʻngan; 3) Buxoro amirligida saroy dasturxonchisi, hukmdorga taom tortishdan oldin uni avval oʻzi totib koʻruvchi bosh … Читать далее
JANPIQQALʼA, Jampiq qalʼa — Xorazm vohasida qad. shaharqalʼa xarobasi (mil. 3—4—12—14-a. lar). Qoraqalpogʻistonning Beruniy tumani shim.-gʻarbida, Amudaryoning oʻng sohilida joylashgan. Janpiqqalʼa dastlab S. P. Tolstoye tomonidan aniqlangan (1940), qazishma ishlari Oʻzbekiston FA Qoraqalpogʻiston filialining arxeologik otryadi tomonidan ilk bor 1965-y. (soʻngra 1968—71, 1979—86) olib borilgan. Janpiqqalʼaning maydoni taxm. 12 ga. Janpiqqalʼaga antik davrda asos solingan. … Читать далее
JOʻJI ULUSI — Chingizxon tomonidan 1224-y. qilingan taqsimga koʻra Joʻjixon va uning xonadoniga merosiy boʻlib tekkan yer mulki. Unga Irtish daryosidan Uralga qadar va undan Gʻarbga tomon «moʻgʻul otlari tuyogʻi yetgunga qadar» boʻlgan yerlar kirgan; Janubda Joʻji ulusi Chigʻatoy ulusi bilan chegaradosh boʻlgan. Shim. Xorazm, Amudaryo va Sirdaryoning quyi etaklari ham Joʻji ulusiga tobe boʻlgan. … Читать далее
YURT — oʻrta asr Sharq manbalarida mulk, turar joy, mamlakat, vatan, yer maʼnosida qoʻllaniladigan atama. 14-asrning 2-yarmigacha «Yurt» atamasi, odatda, turkiy qabilalar koʻchib yuradigan hudud maʼnosida qoʻllanilgan. 14-asr oxiri — 15-asr boshlarida Yurt deb xon qarorgohidagi zodagonning joyi yoki zodagon yoxud xonning qarorgohi joylashgan yerga aytilgan. Tarixchilar Rashiduddin va Vassofning asarlarida Yurt nafaqat ulus hududini … Читать далее
YELES — RF Lipesk viloyatidagi shahar, Sosna daryosi (Donning irmogʻi) sohilida. T. y. tuguni. Aholisi 117,7 ming kishi (1990-y. lar oʻrtalari). Mashinasozlik va metallsozlik (mashinasozlik, traktor gidroagregatlari, tibbiy asbob-uskunalari z-dlari), shakarqand, pivo, koʻn z-dlari, tamaki fkasi, ped. in-ti, oʻlkashunoslik muzeyi bor. Ye. tur (krujeva) ishlab chiqarish bilan mashhur. Yeles solnomalarda 12-a. dan tilga olingan. 13—15-a. … Читать далее
OQ OʻRDA (rus manbalarida Koʻk Oʻrda) — Oltin Oʻrdannng bir qismi. Joʻji-xonning oʻgʻli Botuxon va uning avlodlari tomonidan idora qilingan; ik-kinchi qismini Joʻjixonning boshqa oʻgʻli Oʻrdaxon (Oʻrda-Ichen) boshqargan. Bu holat 13—14-a. lar davomida oʻzgarmay kelgan. Botuxon avlodiga nomigagina qaram boʻlgan Oʻrdaxon avlodlari keyinchalik, Sasibuqo davrida (1291 — 1310) toʻla mustaqil boʻlib olganlar. Oltin Oʻrda tushunchasi … Читать далее
OLTINGUGURT GULI — oltingugurtning bugʻi sovitilganda hosil boʻladigan kukuni. Bogʻdorchilikda daraxtlar, toklarning virusli kasalliklari, ayniqsa, ragʻada sepiladi, shuningdek, tibbiyotda ishlatiladi. Loading… Пост Навигацияси Previous PostOLTIN OʻRDA Next PostOLTINGUGURT RUDALARI