ELEFANTINA — Nil daryosidagi orol (Asvon qarshisida) va undagi qadimiy qishloqning yunoncha nomi. E. Qad. Misrning jan. dagi viloyatlar bilan mol ayirboshlash savdosi (fil suyagi va boshqalar mahsulotlar) markazi va Nubiya bilan chegaradosh maʼmuriy okrug — nom (q. Nomlar) poytaxti boʻlgan. Orolda qadimiy podsholikdan Rim imperiyasining soʻnggi davriga oid tarixiy yodgorliklar aniqlangan. 18 va 19sulola … Читать далее
ETILENOKSID, oksiran, 1,2 epoksietan, XV efir hidi keladigan rangsiz gaz yoki suyuqlik. Mol. m. 44,05. Suyuqlanish t-rasi — 112,5°, qaynash t-rasi 10,7°, zichligi 870 kg/m3. Suv, etanol, uglevodorodlar va boshqalar organik erituvchilarda yaxshi eriydi. 300° gacha barqaror, 400° dan yuqori trada azotli aralashmasi izomerlanib atsetaldegidga aylanadi yoki etilen (E. koʻproq boʻlsa) hosil qiladi. Kumush nitrat … Читать далее
BENZIL SPIRT — (fenilkarbinol), S6N5SN2ON — oddiy aromatik spirt. Xushboʻy, rangsiz suyuklik. Mol. m. 108,14, zichligi 1045,5 kg/mgʻ kaynash t-rasi 205,8°. Spirt, xloroform va b. organik erituvchilarda yaxshi, 100 g suvda 4 g eriydi. Benzil spirt tabiatda keng tarqalgan. Efir moylari tarkibida benzilatsetat, benzilbenzoat kabi murakkab birikma holida uchraydi. Benzil spirt benzil xloridga suv va … Читать далее
POLIIZOBUTILEN, oppanol V,vistaneks MML — izobutilen polimeri, [—S(SN,),SN2—ha. Quyi molekulali Poliizobutilen (mol. m. 50103 gacha) — qovushqoq suyuqlik; zichligi 880—910 kg/m3. Yuqori molekulali Poliizobutilen [mol. m. (70—225)103] — kauchuksimon amorf mahsulot, zichligi 910—920 kg/m3. Yuqori dielektrik xossaga ega; namga, kuchsiz kislota va ishqorlarga chidamli; uglevodorodlar va ularning galogenli hosilalarida eriydi; quyi spirtlar, murakkab efirlar va … Читать далее
POLIVINILXLORID (PVX, vestolit, xostalit, vinnol, korvik, solvik, sikron, jeon, nippeon, lukovil, xelvik, norvik va b.) — vinilxloridning chiziqli termoplastik polimeri, —[SN2—SNS1—]p. Oq rangli plastik, mol. m. (10—150)103; zichligi 1350—1450 kg/m3. 100° dan yuqorida parchalanib, HCI ajratib chikaradi; choʻzilishga chidamlilik chegarasi 600 kg/ sm2; egilishga chidamlilik chegarasi 1200 kg/sm2; qattiqligi 9,6 kg/mm2 issiqqa chidamliligi 70°, fiziologik … Читать далее
KARIMOVA Roziya Zaripovna (1916.18.3, Qozon) — raqqosa, balet artisti, xoreograf, pedagog, olima. Oʻzbekiston xalk, artisti (1950). Oʻzbek davlat musiqali teatri qoshidagi teatr studiyasini tugatgan (1932), shu teatr truppasida, 1939—57 y. lar Uzbek davlat opera va balet teatri (hoz. Navoiy teatri)da yakka raqqosa. 1949-y. dan Oʻzbek raqs va xoreografiya oliy bilim yurtida pedagog. 1964-y. dan Hamza … Читать далее
SEYITOV Reyimbay (1915, Qoʻngʻirot sh.) — qoraqalpoq aktyori. Oʻzbekiston xalq artisti (1957). 1936-y. k-z teatrida, 1944—92 y. lar Berdaq nomidagi Qoraqalpoq davlat musiqali teatrida ishlagan. «kim toʻgʻri» (Qosimjon), «Arshin mol olon» (Sultonbek, Asker), «Bogʻdagul» (Shamshit boʻlis), «Qora yuraklar» (Davlatnazarboy), «Aldar koʻsa» (Saksen), «Gʻarib oshiq» (Gʻarib, Azberxoʻja), «Alpomish» (Alpomish), «Suymaganga suykanma» (Koʻshkinboy), «Oltin koʻl» (Tursunali), «Yurak … Читать далее
OLLOQULIXON KARVONSAROYI VA TIMI — Xivadagi meʼmoriy yodgorlik (1832—33). Toʻgʻri toʻrtburchak tarxli (69,0×58,0 m), burchaklariga guldasta — minoralar ishlangan. Karvonsaroyga shim. va jan. dagi peshtoq orqali kiriladi. Uning keng hovlisi (46,3×42,4 m) va hovli atrofidagi 2 qavatli hujralar (4,6×2,9 m) bir xil hajmda 105 tani tashkil qiladi. Hujralar hovli sahniga qaratilgan. Burchaklaridagi 8 ta hujralar … Читать далее
XALQARO BIRLIKLAR TIZIMI (SI — Sisteme Internationale) — fizik kattaliklarning asosiy va hosilaviy oʻlchov birliklar tizimi. Oʻlchov va tarozilar boʻyicha Parijda oʻtkazilgan 11Bosh konferensiyada qabul qilingan (1960). Xalqaro birliklar tizimini yettita asosiy birlik, ikkita qoʻshimcha birlik va hosilaviy birliklar tashkil etadi. Asosiy birliklar: uzunlik birligi — metr (m), massa birligi — kilogramm (kg), vaqt birligi … Читать далее
KREATIN (yun. kreas – goʻsht, et) – organik modda. Mol. m. 131,14, suyuqlanish t-rasi 315°. Suvda va spirtda eriydi, efirda erimaydi. Umurtqali hayvonlar va odamning muskul toʻqimasida (ayniqsa, koʻndalang targʻil muskullarda) koʻp. Nerv toʻqimasi, qon, jigar, buyrakda ham bor. Kreatinfosfat kislota tarkibiga kiradi; organizmda moddalar almashinuvida, muskul va miya faoliyatida muhim ahamiyatga ega. Пост Навигацияси