KLASSITSIZM (lot. classicus — namunaviy) — antik davrda oʻz rivojining yuqori choʻqqisiga erishgan qad. Yunon va Rim sanʼati merosida shaqllanib, unga taqlid qilish natijasida yuzaga kelgan adabiyot va sanʼatdagi uslub, yoʻnalish. Klassitsizm tarafdorlari 17—19-a. larda Fransiyada, keyinroq Yevropaning boshqa mamlakatlarida Uygʻonish davri anʼanalarini davom ettirgan holda (inson aql zakovatiga ishonish, antik davr yaratgan ideal mutanosiblikni … Читать далее
EFIOPIYA, Efiopiya Federativ Demokratik Respublikasi, Habashiston — Shim. Sharqiy Afrikadagi davlat. Mayd. 1222 ming km2. Aholisi 67,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — AddisAbeba shahri Maʼmuriy jihatdan 9 shtatga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Efiopiya — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1995 yil 22 avg. da qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (2001-yildan Girma VoldeGiorgis), u parlament tomonidan 6 yil … Читать далее
KAROLINGLAR — Frank davlatida qirollar (751-y. dan) va imperatorlar (800-y. dan) sulolasi. Pipin Pakana K. ning 1-qiroli boʻlgan. Karolinglar nomi Buyuk Karl nomidan olingan. Buyuk Karl imperiyasi parchalangach (843), K. Italiya (905-y. gacha), Germaniya (911-y. gacha), Fransiya (987-y. gacha) hududlarida hukmronlik qilishgan. KAPOMAT (arab. — karomat, gʻayritabiiy hodisa) — 1) diniy va mifologik tasavvurlarda xudoning, … Читать далее
ELEKTRON MUSIQA — 1) elektron musiqa cholgʻulari, ovoz yozish hamda ovoz taratish (magnitofon kabi) qurilmalari vositasi bilan yaratilgan musiqa asarlari. Kompozitorlik ijodida konkret musiqa, maxsus kompyuter dasturlari asosida ijod etilgan kompyuter musiqasi, kinofilm, spektakl va boshqalar uchun bastalagan amaliy Elektron musiqa kabi turlari ajratiladi. Ommabop musiqada 1970-y. lardan rivoj topib, barcha elektr va elektron musiqa … Читать далее
DIRIJYORLIK (frans. diriger – yoʻnaltirish, boshqarish, rahbarlik qilish) — musiqa ijrochiligi sanʼatining murakkab turi; musiqa asarini ijroga tayyorlash jarayonida qamda bevosita tinglovchi — tomoshabinlar oldida ijrochilar (orkestr, xor, ansambl, opera, balet jamoalari va b.) ga raqbarlik qilish. Odatda bir (baʼzan, ikki) dirijyor tomonidan amalga oshiriladi. Dirijyorlik jamoaviy musiqa ijrosining uygʻunligi, badiiy va texnik mu-kammalligini taʼminlaydi. … Читать далее
BATAL JANRI (frans. bataille – jang) — tasviriy sanʼatning urush va harbiy hayot mavzularini aks ettirishga bagʻishlangan janri. Jang koʻrinishlari, harbiy yurishlar, qurolli kuchlarning hayotini tasvirlash Batal janrida asosiy oʻrinda turadi. Aniq jang lavhasini ifodalash, uning mazmunini ochib berilishi bu janrni tarixiy janrga yaqinlashtiradi. Tasviriy sanʼatda jang lavhalari tasviri juda qadimdan mavjud. Podsho, firʼavn, shoxlarning … Читать далее
FERMI (Fermi) Enriko (1901.29.9, Rim — 1954.28.11, Chikago) — italyan fizigi. Milliy akademiya aʼzosi (1935). Piza un-tini tugatgan (1922). Gyottingen, Leyden, Rim, Florentiy un-tlarida ishlagan. Rim un-ti prof. (192638), AQSHga koʻchib oʻtgan (1938), Kolumbiya un-ti prof. (193942), Chikago un-ti prof. (1942—45). LosAlamos lab. boʻlim boshligi (1944— 45), Chikago yadro tadqiqotlari intida prof. (1946-y. dan). Ilmiy … Читать далее
NEAPOL QIROLLIGI — 1) Apen nin ya. o. ning jan. kismida 1282-y. dan (rasman 1302-y. dan) 1504-y. gacha (1442 — 58 y. larda tanaffuslar b-n) mavjud boʻlgan davlat. Sitsiliya kirolligi parchalanishi munosabati bilan barpo etilgan. 1504-y. Ispaniya tarkibiga kirgan; 2) 1806—15 y. larda Fransiyaga qaram davlat, Fransiyadan mustaqil boʻlgan Italiya hududidagi ikkala Sitsiliya qirolligi bilan … Читать далее
KATALAN TILI — roman tillarining iber-roman guruhiga mansub. Ispaniyaning Kataloniya, Valensiya muxtor viloyatlarida, Balear o. larida, Fransiyaning Russilyon tarixiy viloyatida, Sharqiy Tereney departamentida, shuningdek, Andorra davlati hamda Sardiniya o. (Italiya)ning Algero shahrida tarqalgan. Katalan tilida taxm. 8 mln. dan ziyod kishi gaplashadi (1992). Ispaniya (ispan tili bilan bir qatorda), Andorra davlatlarining (ispan va fransuz tillari … Читать далее
KARL V (1500.24.2, Gent – 1558.21.9, Ispaniyadagi avliyo Yust monastiri) — «Muqaddas Rim imperiyasi» imperatori (1519—56), Ispaniya qiroli (Karlos I) (1516—56). Niderlandiya shahzodasi (1516-55), Sitsiliya qiroli (Karl IV) (1516—56). Gabsburglar sulolasidan. Katolitsizm bayrogʻi ostida reaksion reja — «Jahon xristian davlati»ni tuzishga harakat qilgan. Fransiya (Italiya urushlari, 1494—1559) va Usmonli turk saltanati bilan urushlar olib borgan. … Читать далее