SESTODOZLAR — sestodalar va ularning lichinkalari qoʻzgʻatadigan invazion kasalliklar (gelmintozlar). Odam va hayvonlarda uchraydi. Sestodalarning yetilgan (tasmalik) shakllari odam hamda hayvonlar ichagida yashaydi va urchiydi, ular tuxumi axlat bilan tashqi muhitga chiqadi va lichinka davri oraliq xoʻjayin (choʻchqa, hoʻkiz, baliq va b.) tanasida kechadi. Sestoda lichinkalari — finnalari (q. Finka) odamga chala pishirilgan baliq, qoramol … Читать далее
TUGʻRUQ — homiladorlikni yakunlaydigan murakkab fiziologik jarayon. T. dan homila va yoʻldosh tugʻruq yoʻllaridan oʻtib, ajralib chiqadi. Tugʻruq normal kechganida homila 10 akusher (9 kalendar) oyida tugʻiladi; bu davrda homila yetuk, bachadondan tashqarida yashash qobiliyatiga ega boʻladi. Homilador ayollarning koʻpchiligida Tugʻruqda 2 hafta oldin tugʻruq nishonasi koʻrinadi; bunda bachadon tubi keskin oldinga egiladi, qorin pastga … Читать далее
XOLETSISTIT (yun. chole oʻt va kystis — pufak) — oʻt pufaginyant yalligʻlanishi. Ovqat hazm qilish sistemasining keng tarqalgan kasalliklaridan biri. Koʻproq oʻrta va keksa yoshdagi ayollarda uchraydi. Aksariyat oʻtpgosh kasalligida kuzatiladi. Oʻt pufagi funksiyasining buzilishi (diskineziya), unda tosh paydo boʻlib, oʻt toʻxtab qolishi, ovqatlanish xususiyatiga bogʻliq holda oʻt tarkibining oʻzgarishi, kam harakatlanish, surunkali qabziyat, homiladorlik, … Читать далее
PALPATSIYA (lot. palpatio — silash) , paypaslash — vrachning bemorni tekshirish usuli; bunda yuza toʻqimalar va chuqur joylashgan aʼzolarni muntazam paypaslab, mas, terining t-rasi va namligi, baʼzi ichki aʼzolarning kattakichikligi, joylanishi, yuzasi kanday ekanligi va konsisten-siyasi, tomir urish xususiyatlari, shuningdek, Palpatsiyaga nisbatan bemorning re-aksiyasi (mas, ogʻriq sezishi) aniqlanadi. Bimanual (ikki qoʻl yordami-da), yuzaki (qorin boʻshligʻidagi … Читать далее
TISH — odam va koʻpchilik jagʻogʻizli umurtqali hayvonlar ogʻiz boʻshligʻi (baʼzi balikdar halqumi)dagi suyak tuzilma; ovqatni tishlab uzib olish, chaynash va tutib turish uchun xizmat qiladi. Odamda bundan tashqari, baʼzi tovushlarni talaffuz etishda ham qatnashadi. Embrional rivojlanish davrida Tish epitelial burmalar — tish plastinkalaridan hosil boʻladi. Homiladorlikning 5haftasidayoq hrmilada Tish shakllana boshlaydi. Tishlar ketma-ket joylashib, … Читать далее
TEST (ing. test — sinash, tekshirish) (psixologiyada) — shaxsning aqliy taraqqiyoti, qobiliyati, irodaviy sifatlari, shuningdek, uning boshqa ruhiy xususiyatlarini tekshirishda qoʻllaniladigan qisqa standart mashklar. Ijtimoiy amaliyotda Test odamning qanday kasbhunar egallashi mumkinligi, uning kasbga layokati yoki layoqatsizligini, isteʼdodli yoki akdi zaifligini aniqlashda, muayyan hamkorlikdagi faoliyatga shaxslarni saralashda keng qoʻllaniladi. Uning yerdamida tajribaning ilmiylik darajasi, kafolatligi, … Читать далее
OʻTKIR RESPIRATOR KASALLIKLAR — viruslar qoʻzgʻatadigan, kelib chiqishi bir-biriga oʻxshash oʻtkir infeksion kasalliklarning umumiy nomi. Nafas yoʻllari (burun, hiqildoq, kekirdak, bronxlar) shilliq pardalari, koʻz shilliq pardasi — konyunktivaga zarar yetishi bilan kechadi. Oʻtkir respirator kasalliklarning qoʻzgʻatuvchilariga adenoviruslar, paragripp viruslari, rinoviruslar va boshqalar kiradi. Oʻtkir respirator kasalliklarning ayrim (sporadik) guruhlari koʻproq kuzatiladi, lekin ular aholining butun … Читать далее
OʻTKAZUVCHI YOʻLLAR, bosh va orqa miyaning oʻtkazuvchi yoʻllari — markaziy nerv sistemasidagi nerv tolalari; tuzilishi va funksiyasiga koʻra yagona morfologikfunksional sistemaga birlashgan. Oʻtkazuvchi yoʻllar tashqi va ichki muhit taʼsirotlarini miya hujayralariga (sezuvchi yoʻllar), unda paydo boʻlgan javob reaksiyasini ishchi aʼzolarga yetkazadi (harakatlantiruvchi yoʻllar). Oʻtkazuvchi yoʻllarning koʻp qismi (uzun yoʻllar) orqa miya orqali bosh miya poʻstlogʻiga … Читать далее
KAMFORA (Camphora), kamfara, SSHN|6O, — oʻziga xos hidli, rangsiz kristall, suyuqlanish t-rasi 179°. K. tabiatda keng tarqalgan, koʻpgina efir moylari (mas, kamfora moyi) tarkibiga kiradi. Kamfora — nitrat va atsetat sellyuloza plastifikatori (selluloid va kinoplenkalar ishlab chiqarishda), tutunsiz porox flegmatizatori; nerv faoliyati stimulyatorlari jumlasiga kiradi. Tibbiyotda kamfora daraxtilai olinadigan sof Kamfora yoki oqqaragʻay moyidan olinadigan … Читать далее
TRAXEIT (traxeya va itis — yalligʻlanish) — traxeya shilliq pardasining yalligʻlanishi. Sovqotish, yuqumli kasalliklar (gripp, qizamiq, koʻkyoʻtal), shuningdek, yurak, oʻpka kasalliklari, bolalarda esa aksari raxit, ekssudativ diatez va h. k. oqibatida paydo boʻladi. Asosan, bahor va kuzda koʻp uchraydi. Oʻtkir va surunkali kechadi. Oʻtkir Traxeit, odatda, tumov va burunxalqumning yalligʻlanishi bilan boshlanib, tezda traxeyaga oʻtadi. … Читать далее