MUMTOZ RAQS — oʻzbek milliy rake turkumi; avloddan-avlodga utib, sayqal topib, asosan professional raqs ustalari tomonidan ijro etib kelingan, shakli va harakatlari tartiblashgan raqslar. Mavzu ramziy vositalar, timsollar va shartli-umumlashma xarakatlar bilan ifoda qilinishi, illyustrativ harakatlar, maishiy unsurlar deyarli ishlatilmasligi Mumtoz raqsning eng muhim xususiyatidir. Mumtoz raqs markazida — inson, uning ehtiroslari, his-tuygʻulari turadi. Mumtoz … Читать далее
MUHAMMADALI XALFA SOBIR OʻGʻLI, Dukchi eshon, Madali eshon (1856, Fargʻona viloyati Chimyon qishlogʻi — 1898.12.6, Andijon) — Andijan qoʻzgʻoloninng rahbari. Oʻrta hol dehqon va hunarmand Muhammad Sobir xalfa oilasida tugʻilgan. Ajdodlari asli qashqarlik boʻlgan. 10 yoshlarida ota-onasi bilan Mingtepa (hoz. Andijon viloyati Marhamash tumanы hududi) yaqinidagi Tojik qishlogʻiga koʻchib kelishgan. Muhammadali xalfa sobir oʻgʻli S. … Читать далее
MUGʻ QALʼA, Mugʻtepa, Mugʻ qoʻrgʻon — arxeologik yodgorlik (mil. 1—13-a. boshi). Namangan viloyatining Kosonsoy sh. yaqinida joylashgan. Mugʻ qalʼa 2 qismdan iborat: ark va shahriston; qoʻrgʻon (mayd. 4 ga). Har 2 qism kuzatuv minoralari boʻlgan mudofaa devori bilan oʻralgan. Ark shahristonning jan.-gʻarb tomonida, Kosonsoy daryosining tik yon bagʻrida joylashgan. Undan milodning boshlari va oʻrta asrlarga … Читать далее
MUSIQA (yun. mousiche — muzalar sanʼ-ati) — inson hissiy kechinmalari, fikrlari, tasavvur doirasini musiqiy tovush (ton, nagʻma)lar izchilligi yoki majmui vositasida aks ettiruvchi sanat turi. Uning mazmuni oʻzgaruvchan ruhiy holatlarni ifodalovchi mu-ayyan musiqiybadiiy obrazlardan iborat. Musiqa insonning turli kayfiyatlari (mas, koʻtarinkilik, shodlik, zavklanish, mushohadalik, gʻamginlik, xavf-qoʻrquv va b.)ni oʻzida mujassamlashtiradi. Bundan tashqari, Musiqa shaxsning irodaviy … Читать далее
MOTOTSIKL SPORTI — sportning texnik turi, mototsikl bilan oʻtkaziladigan musobakalar. Motodrom, shosse, trek, otchoparlarda tezlikka erishish (poyga), pastbaland joylarda hayday bilish (kross), yonilgʻini tejash, sunʼiy gʻov qoʻyilgan joylar va shahar harakati sharoitida rul boshqarish, turli oʻyinlar namoyish qilish, tepalikka koʻtarilish, chuqurlikka shoʻngʻish kabilardan iborat. Dastlab 1895-y. Parij—Bordo—Parij yoʻnalishi boʻyicha avtomobil poygasi bilan birgalikda tosh yoʻlda … Читать далее
MISQOL — qad. ogʻirlik oʻlchov birligi; Sharq (arab) mamlakatlarida qimmatbaho buyumlarning ogʻirligi Misqol b-n oʻlchangan. 1 M. ning ogʻirligi 100 dona arpa (yoki bugʻdoy) doni ogʻirligiga tenglashtirilgan. Agar bir dona arpa donini qadimda oʻrtacha 0,0409512 g ga teng qilib olingani hisobga olinsa, u holda 1 M= 100 arpa doni = 1000,04095122 = 4,09512 g boʻladi. … Читать далее
MIDDENDORF Aleksandr Fedorovich (1815.6.8, Peterburg – 1894.16.1, Xellenurme, Estoniya) — rus tabiat-shunosi va sayyoh. Peterburg FA akad. (1850). Derpt (Tartu) untini tugatgan (1837). 1842-45 y. larda Shim. va Sharqiy Sibir hamda Uzoq Sharqqa sayohat qilgan. Middendorfning toʻplagan maʼlumotlari oʻsha davrda Sibirning tabiiytarixiy tavsifiga oid eng mukammal hisobot boʻlgan; ayniqsa, Sibirda abadiy muzloq yerlarning tarqalishi va … Читать далее
MELIORATSIYA (lot. melioraio — yaxshilash) , qishloq xoʻjaligi melioratsiyasi — yerlarning unumdorligini tubdan yaxshilashga qaratilgan tashkiliyxoʻjalik, muhandislik va agrotexnik tadbirlar turkumi. Melioratsiya tabiiy sharoitlar (tuproq, gidrologik, iqlimiy va b.) majmuini kerakli yoʻnalishda oʻzgartirish; tuproqda ekinlarni yetishtirish uchun qulay boʻlgan suvhavo, harorat va oziq rejimini, atmosferaning yer yuzasiga yaqin qatlamida havoning harorati va harakatini oʻzgartirish imkoniyatini … Читать далее
MARGʻILONSOY — Fargʻona viloyatidagi soy. Vodil qishlogʻidan quyida Shohimardonsoy shu nom bilan ataladi (q. Shohimardonsoy). Uz. 45 km dan ortiq. Yuqori qismida vodiysi tor. Oʻrta va quyi oqimida Margʻilonsoy vodiysi va uning gidrologik rejimining tabiiy holati keskin oʻzgargan. Oʻrtacha yillik suv sarfi 5 m3/sek. Vegetatsiya davrida Margʻilonsoy suvi toʻla sugʻorishga sarflanadi. Margʻilonsoyga quyi oqimida kollektorzovur … Читать далее
MARDIKORLIK — 1) oʻrta asrlarda Oʻrta Osiyoda markaziy (xon, amir) yoki mahalliy hukumat farmoni bilan natural majburiyatni bajarish, shuningdek, katta yer egalari yerida ishlovchi dehqonlar mehnatidan foydalanish. Kanal qazish, uni taʼmir qilish, harbiy istehkomlar qurish va b. ogʻir yumushlarni bajarishda mardikorlar — safarbar qilinganlardan foydalanilgan. Baʼzan markaziy hukumat farmoni bilan Mardikorlikka viloyatlar aholisi jalb etilgan. … Читать далее