BADANNI ARTISH — salomatlikni har tomonlama mustahkamlashga qaratilgan choratadbir; davo-profilaktika muolajasi; bunda suvga hoʻllangan dagʻal sochiq bilan butun gavda yoki uning ayrim qismlari (qoʻl, oyoq va b.) ni tez va kuch bilan artib, keyin teri qizarguncha quruq sochiq bilan ishqalanadi. Kuniga Badanni artish, bunda suv haroratini 30 — 32° dan 18—20° gacha pasaytirib borish yaxshi … Читать далее
VETLUGA — RFning Yevropa qismi markazidagi daryo, Volganing yirik chap irmogʻi. Uz. 889 km, havzasining mayd. 39,4 ming km2. Asosan qor suvlaridan toʻyinadi. Noyab. boshlaridan apr. oʻrtalarigacha muzlaydi. Vetlugada yogʻoch oqiziladi. Quyilish joyida oʻrtacha suv sarfi 255 m3/sek. Quyilish joyidan 700 km masofada kema qatnaydi. Sohilida Vetluga sh. joylashgan. Пост Навигацияси
BOʻKANTOV — Markaziy Qizilqumdagi qoldiq togʻlar, gʻarbdan jan. sharqqa yoʻnalgan. Navoiy viloyati hududida. Mutlaq bal. 500 m. B. ga Tuhfabergan, Boʻzdoʻngtov, Boʻkantov yassitogʻligi kiradi. Geologik tuzilishi jihatdan paleozoy erasida hosil boʻlgan qad. burmali yaxlit togʻli oʻlka qoldigʻi. Mezozoyning quyi bosqichidan to yuqori uchlamchi davrga qadar Qizilqum oʻrnida dengiz boʻlgan, oʻsha davrda Boʻkantov orol tarzida koʻtarilib … Читать далее
BUYUK MENDERES — Turkiya gʻarbidagi daryo. Uz. 380 km, havzasining mayd. 23,9 ming km2. Anadolu yassitogʻligidan boshlanib, Egey dengiziga delta hosil qilib quyiladi. Oʻrtacha suv sarfi 90 m3/sek, qishda sersuv. Sugʻorishda keng foydalaniladi. Quyi oqimida oʻzani juda egribugri. Buyuk Menderesning yunoncha nomi — Meandr — keyinchalik dare oʻzanining egribugriligini anglatuvchi termin boʻlib kelgan. Пост Навигацияси
BUNA — dengiz, kanal qirgʻoqlari yoki gidrotexnika inshootlarini suv yuvib ketishidan saqlash va suv oqimini rostlab turish uchun xizmat qiladigan mustahkamlash inshooti. Buna uchun tuproq, tosh, beton, gabion, shoxshabba va b. materiallar ishlatiladi. Buna qirgʻoqqa tik yoki biror burchak ostida oʻrnatiladi. Tub Bunalar qirgʻoqsagi inshootlar (dambalar, kanal devorlari va b.) tubini suv yuvib ketishidan asraydi. … Читать далее
VULKANLAR, vulqonlar (Vulkan nomidan) — Yer poʻstidagi yoriqlar, kanallar orqali lava, issiq gaz, suv bugʻlari va jins boʻlaklarini chiqarib turadigan geologik tuzilma. Vulkanlar markazida asosiy vulkan kanali joylashgan boʻlib, yuqori mantiyadagi magma havzasidan (magma oʻchogʻi) magma va b. vulkan jinslari shu kanal orqali koʻta-riladi. Vulkanlar kanalining yuqori qismi Vulkanlar boʻgʻzi, kanalning voronkasimon teshigi krater deb … Читать далее
BULGAKOV Georgiy Pavlovich (1893, Tbilisi — 1943, Toshkent) — ixtiolog, Moskva uiti fizikamatematika f-tining tibbiyot boʻlimini tamomlagan (1917). Oʻrta Osiyo davlat untining prof. (1934), shu untda umurtqalilar kafedrasining mudiri (1937). B. Oʻrta Osiyo suv havzalari ixtiofaunasini tekshirgan, baliqlarning yangi turlarini oʻrgangan. Bulgakovning ilmiy ishlari kaspiy seldi va koʻllarda yashovchi baliqlarni oʻrganishga bagʻishlangan. Пост Навигацияси
VODOROD BROMID, NVg — vodorod b-n brom birikmasi, rangeiz, havoda tutaydigan boʻgʻuvchi gaz; qaynash t-rasi — 66,7°, suyuqlanish t-rasi — 86,9°; suvda yaxshi eriydi. Suvdagi eritmasi (bromid kislota) oʻtkir hidli, rangsiz suyuqlik, juda kuchli anorganik kislotalardan biri. Havoda asta-sekin oksidlanadi. Kuchli qaytaruvchi. Vodorod sanoatda yuqori t-rada platina yoki aktivlangan koʻmir yordamida brom bugʻi bilan vodorodni … Читать далее
BRIZ (frans. brise — shabada) — dengizlar, katta koʻllar, baʼzi yirik daryolar sohilida sutkada davriy oʻzgarib turadigan shamollar. Briz quruqpikning suvga qaraganda kunduzi tez isib, kechasi tez sovishi natijasida, quruqlik bilan suv ustidagi havoning t-rasi va bosimida tafovut paydo boʻlishi oqibatida vujudga keladi. Briz kunduzi suvdan quruqlikka, kechasi esa, aksincha, quruqlikdan suvga qarab esadi va … Читать далее
BOSMA, bosma chakmon — jundan toʻqilgan mato va undan tayyorlangan ustki kiyim. Tuya yoki qoʻy juni urchuq (duk)da yigiriladi, soʻng boʻsh qilib toʻqiladi. Toʻqimaga maxsus ishlov beriladi: toʻqima qattiq yuzaga qoʻyilib, bir necha soat yalang oyoq bilan tepkilanadi, bu jarayon davomida toʻqimaga tez-tez issiq suv sepib turiladi. Shundan soʻng Bosma ham eniga, ham boʻyiga kirishadi. … Читать далее