BACHADON TUSHISHI — bachadon va diloqning oʻz oʻrnidan pastga siljishi bilan kechadigan kasallik; bunda bachadon toʻla (jinsiy teshikdan chiqib ketadi) yoki qisman (jinsiy teshikdan bachadon boʻyni chiqadi xolos) tu-shishi mumkin. Koʻproq yoshi kattaroq ayollarda kuzatiladi. Ichki jinsiy aʼzolarni oʻz oʻrnida ushlab turadigan chanoq tubi muskullari faoliyatining buzilishi, qorin ichki bosimining ortishi, jinsiy aʼzolarning rivojlanmay qolishi, … Читать далее
BARG UROVCHILAR (Tortricidae) – mayda yoki oʻrtacha kattalikdagi kapalaklar oilasi. Qalin tukli tangachalar bilan qoplangan qanotlari yozilganda 8 — 30 mm boʻladi. Oldingi qanotlari ensiz, choʻziq. Tabiiy holatda qanotlari taxlanib turadi. Tuxumlari yassi, dumaloq yoki choʻziq, yaltiroq poʻstli. Kapalaklari tuxumlarini barg ustiga, meva yoki novda poʻstloqlariga va daraxt tanasiga bir donadan yoki toʻp-toʻp qilib qoʻyadi. … Читать далее
GASTROENTERIT (gastro… va yun. entera — ichak) — meʼda va ingichka ichak shilliq qavatining yalligʻlanishi. Organizmni zaharlab, umumiy infeksion kasallikni vujudga keltiradigan mikroblarning ovqat bilan meʼda-ichakka kirib koʻpayishi koʻpincha Gastroenteritga sabab boʻladi. Hoʻl meva va sabzavotlarni yuvmasdan yeyish, xesh sut ichish, aynigan goʻsht va baliq mahsulotlarini isteʼmol qilish, shuningdek koʻp spirtli ichimlik ichib, juda koʻp … Читать далее
BALCHIQ BILAN DAVOLASH, peloterapiya — torfli, sulfidli, sapropel va b. turdagi balchiqlar (peloidlar)ni davo maqsadida ishlatish. Torfli balchiq asosan chirigan organik moddalar va oʻsimlik qoldiqlaridan iborat. Sulfidli balchiq — anchagina miqdorda sulfidlar, xususan temir sulfid saqlagan shoʻr suv havzalarining organik mineral balchiq qatlamlaridir. Sapropellar esa chuchuk suvli havzalarda hosil boʻladigan oz-moz mineral moddalar aralashgan organik … Читать далее
BALIQQIYGʻIR (Pandion haliaetus) – yirtqich qushlar turkumining baliqqiygʻirlar oilasiga mansub. Kattaligi sariq sordek, tanasining uz. 1,5 m ga yaqin, usti toʻq qoʻngʻir, qorin tomoni oq, oyogʻi kulrang, tumshugʻi qora. Baliqqiygʻir keng tarqalgan. Oʻzbekistonga martning oxirlarida uchib keladi va qishlash uchun tropik mamlakatlarga sent. —okt. da uchib ketadi. Baliqqiygʻir atrofi daraxtzor suv havzalarining qirgʻogʻida yashaydi. Shuning … Читать далее
BETATERAPIYA — betazarralaraan davo maqsadida foydalanish, nur bilan davolash usullaridan biri; kasallangan aʼzoga yuborilgan radioaktiv izotopning beta nurlanish taʼsiriga asoslanadi. Betaterapiyaning applikatsion (teri va shilliq qavatlar, koʻz oqi va muguz qavatining yalligʻlanish kasalliklari, yuza joylashgan xavfli va xavfeiz oʻsmalarda), boʻshliq orasiga (plevra va qorin sohasidagi oʻsmalar, shuningdek meʼda, yoʻgʻon hamda ingichka ichak, tuxumdon va b. … Читать далее
BACHADONDAN TASHQARI HOMILADORLIK — urugʻlangan tuxum hujayraning bachadondan tashqarida taraqqiy etishi. Urugʻlangan tuxum hujayraning payvandlangan joyiga qarab, homila bachadon nayining oʻzida (B. t. h. ning shu xily eng koʻp uchraydi), tuxumdon yoki qorin boʻshligʻida, shuningdek bachadonning rudimentar shoxida rivojlanishi mumkin. Bachadon naylarida yalligʻlanishga xos oʻzgarishlar (chandiq va b.) boʻli-shi oqibatida ular oʻzining asosiy funkiiyasi, yaʼni … Читать далее
YOMGʻIR CHUVALCHANGLARI, yer chuvalchanglari — kam tukli halqalilar sinfiga mansub chuvalchanglar bir necha oilasining umumiy nomi. Tanasining uzunligi bir necha sm dan tropik turlari 2,5 m gacha. Oʻzbekistonda uchraydigan turlari 15—20 sm dan oshmaydi. Tanasidagi halqalar soni 80 dan 450 gacha. Har bir halqasida 4 juftdan yoki undan koʻproq tuk bor. Tuklar Yomgʻir chuvalchanglari oʻrmalaganida … Читать далее
YASSI CHUVALCHANGLAR — tuban chuvalchanglar tipi. Gavdasi 2 tomonlama simmetriyali, choʻziq, koʻpincha orqaqorin yoʻnalishida yassilashgan. Uz. 0,2 mm dan 18 m gacha. Erkin yashovchi turlarining gavda qoplogʻichi — kiprikli epiteliy, parazitlariniki — ichkariga botib kirgan yadrosiz qavat — tegumentdan iborat. Parazit turlari tanasining oldingi, baʼzan keyingi tomonida soʻrgʻichlar, soʻrgʻichli disk, klapanlar va irmoklardan iborat yopishuv … Читать далее
YEXIDNALAR (Tachyglossidae) — tuxum qoʻyib koʻpayuvchi sut emizuvchilar turkumining bir oilasi. Kalta tum-shuq vauzun tumshuq Yexidnalar urugʻiga boʻlinadi. Birinchi urugʻning 2, ikkinchisining esa 3 turi bor. Ular orasida Avstraliya kalta tumshuq yexidnasi ancha keng tarqalgan. Tanasi katta, uz. 50 sm gacha, usti uchli ninalar bilan qoplangan. Oyoklari kalta va yoʻgʻon, tirnoqlari baquvvat, yer kovlashga moslashgan. … Читать далее