YOMGʻIR CHUVALCHANGLARI, yer chuvalchanglari — kam tukli halqalilar sinfiga mansub chuvalchanglar bir necha oilasining umumiy nomi. Tanasining uzunligi bir necha sm dan tropik turlari 2,5 m gacha. Oʻzbekistonda uchraydigan turlari 15—20 sm dan oshmaydi. Tanasidagi halqalar soni 80 dan 450 gacha. Har bir halqasida 4 juftdan yoki undan koʻproq tuk bor. Tuklar Yomgʻir chuvalchanglari oʻrmalaganida tayanch boʻladi. Maxsus sezgi organlari rivojlanmagan, biroq terisida juda koʻp sezgir hujayralari bor. Terisi orqali nafas oladi. Qon aylanish sistemasi tutash, yuragi boʻlmaydi. Qoni qizil, uning tarkibida gemoglobin bor. Nerv sistemasi bitta halqum usti nerv tugunidan va qorin nerv zanjirini hosil qiluvchi birmuncha mayda qorin nerv tugunlaridan iborat. Chiriyotgan organik qoldiklar bilan oziklanadi. Tuprokda yashaydi, yomgʻirdan soʻng tuproq yuzasiga chiqqanligi sababli «Yomgʻir chuvalchanglari» nomini olgan. Germafrodit, tuxumini pillaga qoʻyadi. Yomgʻir chuvalchanglari in qazib tuproqni yumshatadi, uning chuqur qatlamlariga havo oʻtishi va suv shimilishiga imkon beradi; tuproq qatlamlarini aralashtiradi; oʻsimlik qoldiklari chirishini tezlashtiradi; tuproqni gumusga boyitib, unumdor qiladi. Yomgʻir chuvalchanglari aralashoʻrmon, oʻrmonchoʻl va qora tuprokli nam iklimli mintaqalarda ayniqsa koʻp (1 m2 tuproqda 300 dan ortiq) boʻladi. Yomgʻir chuvalchanglari Oʻrta Osiyo mintaqasida asosan ariklar yaqinida, sugʻoriladigan nam tuprokli yerlarda uchraydi. Yomgʻir chuvalchanglarining 1500 ga yaqin, jumladan Oʻzbekistonda 20 dan ortiq turi maʼlum. Sugʻoriladigan yerlarda Nicodrilus caliginosus, Oxtolasium lacteum keng tarqalgan. Ayrim Yomgʻir chuvalchanglari biologik gumus olish maqsadida koʻpaytiriladi.
0 0 голоса
Рейтинг статьи
Подписаться
Войти через
авторизуйтесь
Я разрешаю создать мне учетную запись
Когда вы первый раз заходите с помощью соцсетей, мы получаем публичную информацию из вашей учетной записи, предоставляемой провайдером услуги соцсети в рамках ваших настроек конфиденциальности. Мы также автоматически получаем ваш e-mail адрес для создания вашей учетной записи на нашем веб сайте. Когда она будет создана, вы будете авторизованы под этой учетной записью.
Не согласенСогласен
Войти через
Я разрешаю создать мне учетную запись
Когда вы первый раз заходите с помощью соцсетей, мы получаем публичную информацию из вашей учетной записи, предоставляемой провайдером услуги соцсети в рамках ваших настроек конфиденциальности. Мы также автоматически получаем ваш e-mail адрес для создания вашей учетной записи на нашем веб сайте. Когда она будет создана, вы будете авторизованы под этой учетной записью.
Не согласенСогласен
0 комментариев
Межтекстовые Отзывы
Посмотреть все комментарии