GʻAZNAVILAR DAVLATI — Xuroson, Shim. Hindiston hamda qisman Mova-rounnahr va Xorazmda gʻaznaviylar sulolasi boshqargan turkiy davlat. Gʻ. d. ga Alpteginning gʻulomi va kuyovi Sabuktegin asos solgan. Davlat nomi saltanatning poytaxti Gʻazna sh. nomidan olingan. Turkiy gʻulomlar xizmatlari evaziga somoniylardan Xuroson va Afgʻonistonning turli viloyatlari (Gʻazna, Kobul va b.) ni boshqarish huquqini olganlar. Sabuktegin Gʻazna viloyatining … Читать далее
GʻAFUROV Mahmudjon (1917.20.10 — Toshkent — 2000.5.1) — xonanda (tenor), aktyor. Oʻzbekiston xalq artisti (1950). 1939-y. dan Muqimiy teatrida aktyorxonanda. shuningdek, Navoiy teatri yakkaxon xonandasi (1951 — 53). Muqimiy teat-rida sahnalashti-rilgan musiqali dramalarda Tohir (T. Jalilov, «To-hir va Zuhra»), Alpomish (T. Jalilov, «Alpomish»), Haydar (T. Jalilov, «Nurxon»), Subhonqul (S. Boboyev, «Vatan ishqi»), Tursunali (M. Leviyev, … Читать далее
VAZIR (arab. — yuk koʻtaruvchi) — oʻrta asrlarda Yaqin va Oʻrta Sharq davlatlarida, shu jumladan Oʻrta Osiyo xonliklarida hukumat idorasi yoki kengashi (devon) boshligʻi. Vazirlar vaziri aʼzam rahbarligida davlatni idora etish vazifalari bilan shugʻullangan. Vazirlar podshoh, xon viloyat hokimligiga tayinlagan shahzoda va xonzodalarning yordamchilari hisoblangan. Arab xalifaligida Vazir lavozimini 1-bulib xalifa al-Mansur (754—775) joriy etgan. … Читать далее
VOHIDOV Shavkat (1932.11.10, Samarqand) — fizik olim, Oʻzbekistan FA akad. (2000), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1982), «Koinot» ilmiy i. ch. boshqarmasi Bosh direktori (1980-y. dan). Oʻzbekiston Respublikasi Kosmonavtika federatsiyasi prezidenti (1987-y. dan), iqtidorli maktab oʻquvchilari Xalqaro aerokosmik maktabi tashkilotchisi va rahbari (1990-y. dan). Ilmiy ishlari qattiq jismlar fizikasi, kosmonavtika, spektroskopiya, kristallografiya, radiotexnika va aloqa, … Читать далее
VASVASA — odamda gʻayritabiiy, haqiqatga toʻgʻri kelmaydigan, xato, bemaʼni gʻoyalarning paydo boʻlishi, fikrlash va faraz qilish qobiliyatining buzilishi, ruhiy kasalliklarning asosiy belgilaridan biri. Vasvasaga uchraganlarning aql-farosati, ongi teran boʻlsa ham, baʼzi voqea va hodisalar toʻgʻrisidagi fikr-mulohazalari oʻzgarib, notoʻgʻri xulosalar chiqaradilar. Mac, hayotda sodir boʻlayotgan voqealarni tartib bilan soʻzlab bersalar ham, ularning mazmun va mohiyatini izohlashda … Читать далее
VOHIDOV Erkin Vohidovich (1936.28.12, Fargʻona viloyati Oltiariq tumani) — shoir, dramaturg, jamoat arbobi. Oʻzbekistan xalq shoiri (1987), Oʻzbekiston Qahramoni (1999). ToshDU filol. f-tini tugatgan (I960). «Yosh gvardiya» nashriyotida muharrir, bosh muharrir (1960—63; 1975—82), Gʻafur Gʻulom nomidagi Adabiyot va sanʼat nashriyotida muharrir, bosh muharrir (1963—70), direktor (1985 — 87), «Yoshlik» jur. bosh muharriri (1982-85). Ilk, sheʼriy … Читать далее
BXUTTO BENAZIR (1953.21.6, Karochi) — Pokiston bosh vaziri (1980 — 90 va 1993—96 y. larda). 3. Bxuttonchnt qizi. B. B. Pokiston xalq partiyasi hamraisi (1985-y. dan). 1996-y. oxirida mamlakat prezidenti qaroriga asosan Bxutto Benazir turli ayblar bilan oʻz vazifasidan chetlashtirilgan. Пост Навигацияси
BARTANG — Pomirdagi daryo, Togʻli Badaxshon muxtor viloyatida (bosh qismi Afgʻonistonda), Panj daryosining oʻng irmogʻi (Amudaryoning yuqori qismi). Bartangning yuqori oqimi — Oqsuv, oʻrta qismi — Murgʻob, Sarez koʻlidan sal quyiroqda Bartang deb ataladi. Bartang — Murgʻob — Oqsuvning uz. 528 km (B. ning uz. 133 km), havzasining mayd. 24,7 ming km2. B. Pomir togʻlarini … Читать далее
BALʼAMIY Abu Ali Muhammad ibn Muhammad (? — 974, Buxoro) — tarixchi olim, davlat arbobi. Somoniylardan Abdulmalik ibn Nuh (954 — 961) va Mansur ibn Nuh (961 —976) zamonida bosh vazir boʻlgan. U 963-y. Tabariy (839 — 923)ning «Taʼrix ulanbiyo var-rasul val-muluk val-xulafo» («Paygʻambarlar, podshohlar va xalifalar tarixi») nomli yirik asarini fors tilida qaytadan yozgan. … Читать далее
BAGRATION Petr Ivanovich (1765 — 1812) — knyaz, rus sarkardasi, infanteriya generali (1809), 1812-y. gi Fransiya-Rossiya urushi qahramoni. A. V. Suvorovnnng Italiya va Shveysariyaga qilgan yurishlari, Fransiya, Shvetsiya va Turkiya bilan boʻlgan urushlar qatnashchisi (1809—10 y. larda Moldova armiyasi qoʻmondoni). 1812-y. Napoleonga qarshi urushda 2-armiya bosh qoʻmondoni. Borodino jangida ogʻir yaralanib halok boʻlgan. Пост Навигацияси