SUV, vodorod oksid, N2O — vodorod (11,19%) va kislorod (88,81%)dan iborat eng sodda kimyoviy birikma. S. rangsiz, hidsiz suyuklik (qalin qatlamda zangori rangli). Mol. m. 18,0160. Yerning geologik tuzilishi tarixi va unda xayotning paydo bulishi, fizik va kimyoviy muhit, iqlim va obhavoning shakllanishida Suv muhim ahamiyatga ega. Hech qanday tirik organizm S. siz hayot kechira … Читать далее
ETANOLAMINLAR — rangsiz, aminlarga xos hidli, qovushoq gigroskopik suyuqliklar. Monoetanolamin (2aminoetanol, etanolamin, kolamin), dietanolamin (iminodietanol) va trietanolamin (nitriltrietanol) farkdanadi. Etanolaminlar suv bilan cheksiz miqdorda aralashadi. Etanol, benzol, xloroformda yaxshi eriydi, geptanda oz eriydi. Aminlar va spirtlarning xossalarini namoyon qiladi. Monoetanolamin (NOSN2SN2TMN2) ning mol. m. 61,08, suyuqlanish t-rasi 10,6°, qaynash t-rasi 171°, zichligi 1016 kg/m3. Dietanolamin … Читать далее
PIROKATEXIN, 1,2— digidroksi-benzol — rangsiz kristall modda. Mol. m. 110,10, suyukdanish t-rasi 105°, qay-nash t-rasi 240°, zichligi 1,371 g/ sm3. Suv, benzol, toluol, spirt va efirda eriydi. Pirokatexin ftalat angidrid bilan birga eritilganda alizarin va gistazarin boʻyagichlar hosil boʻladi. Sanoatda Pirokatexin-xlorfenol yoki fenolsulfokislo-talarni ishqor bilan eritib olinadi. Gvayakol, alizarin va adrealin i. ch. da, junni … Читать далее
FENOL, karbol kislota, o k sibenzol, S6N5ON — oʻziga xos hidli, rangeiz kristall modda. Saqlab qoʻyilganda pushti rangga kiradi. Mol. m. 94,11, suyuqlanish trasi 40,9°, qaynash trasi 181,75°, zichligi 1058 kg/m3. Spirt, efir, atseton, xloroformda yaxshi, suvda bir oz eriydi. Kuchsiz kislota xususiyatiga ega, ishqorlar bilan fenolyatlar hosil qiladi. Fenol toshkoʻmir smolasidan olinadi. Fenolning sanoat … Читать далее
XLOR-KAUCHUKLAR — xlorlangan kauchuk mahsulotlari. Xlorlangan tabiiy kauchuklar (xlorkauchuk), [C10HnCL7]n — termoplast. Mol. m. 100 minggacha, yumshash trasi 70» atrofida, zichligi 1630— 1660 kg/m3. Aromatik uglevodorodlarda, xloroformda, ketonlarda, murakkab efirlarda, nitrobenzolda eriydi. Kislota va ishqorlar taʼsiriga chidamli, yonmaydi. Plastik holatdagi tabiiy kauchukning eritmasi orqali 80°da xlor oʻtkazish yoʻli bilan olinadi. Lokboʻyoq, yelim i. ch. da … Читать далее
FTALAT ANGIDRID, S8N4O3 Ftalat (ortoftalat) kislota angidridi; rangsiz kristallar. Mol. m. 148,11. Suyuklanish trasi 130,8°, qaynash trasi 284,5°, zichligi 1527 kg/m3. F. a. suvda juda oz (25° da 0,6%), spirtda, uglerod sulfidda yaxshi eriydi. Qaynoq suv taʼsirida gidrolizlanib oftalat kislotaga aylanadi. Kondensatlanish reaksiyalariga oson kirishadi. Ftalat angidrid naftalin, shuningdek, oksilolni havo kislorodi yordamida gaz fazada … Читать далее
FAYOZOVA Omina (1917.5.1, Buxoro 1993.12.11, Toshkent) — Oʻzbekiston xalq artisti (1973). Moskva davlat konservatoriyasi krshidagi Oʻzbek opera studiyasida oʻqigan (1934—35). Toshkent teatr va rassomlik sanʼati intini tugatgan (1961). Buxoro teatrida (1932—34), Yosh tomoshabinlar teatrida (1935—39), 1939-y. dan Muqimiyteatrida ishlagan. «Halima» (Gʻ. Zafariy) spektaklidagi oʻgʻil bola roli uning sahnadagi ilk obrazidir. Keyinchalik «Halima»da Halima, «Arshin mol … Читать далее
OʻZBEK DAVLAT MUSIQALI TEATRI — Oʻzbekistonda dastabki musiqali teatrlardan. 1929 yil Samarqandda M. Qoriyoqubovning Oʻzbek davlat sayyor konsert etnografik truppasi negizida tashkil topgan (1931-yil Toshkentga koʻchirilgan). Tarkibida K. Yashin, X. Nosirova, B. Mirzayev, B. Fayziyev, Mullaqandovlar, A. Chetvertakov, M. Turgʻunboyeva, I. Oqilov, G. Rahimova kabi sanʼatkorlar faoliyat koʻrsatgan. Repertuar asosini musiqali drama va musiqali komediya … Читать далее
OʻZBEK DAVLAT DRAMA TEATRI, Abror Hidoyatov nomidagi oʻzbek davlat drama teatri — yetakchi teatrlardan biri. 1968 yil 28-oktyabr da «Yosh gvardiya» teatri nomi bilan tashkil boʻlgan va «Diydor» (M. Karimov) spektakli bilan ochilgan. Tashkilotchisi va birinchi bosh rej. i — Ergash Masofoyev. Shirin Azizova, Toʻgʻon Rejamatov, Farhod Aminov, Murod Rajabov, Madina Toʻxtayeva, Isamat Ergashev, Muhabbat … Читать далее
SUYAK OʻYMAKORLIGI — oʻymakorlik turi; suyakni oʻyib naqsh, tasvir ishlash, kesib va yoʻnib haykalcha, buyumlar tayyorlash sanʼati. Asosiy xom ashyo suyak (mamont va morj tishi, fil, mol suyagi va shoxi, ot va b. hayvonlarning suyagi). Kerakli hajmdagi suyak boʻlagi tanlab olinadi, ortiqcha qismlari arralab olib tashlanadi, gʻadirbudur joylari egovda tekislanadi. Suyakka gul chizib, asboblar (parma, … Читать далее