Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/s/siyosat/

MONOPOLIYAGA QARSHI QONUNCHILIK — davlatning monopoliyaga karshi kurash siyosati. Dunyo tajribasiga koʻra, Monopoliyaga qarshi qonunchilik, asosan, quyidagi yoʻnalishlar boʻyicha shakllandi. Birinchidan, i. ch. (tarmoq)ni boshqaruvchi qonunlar. Bu qonunlarga binoan, odatda, hech bir korxona (korporatsiya)ning biror turdagi mahsulot i. ch. ning yarmidan ortigʻini nazorat qilishga huquq berilmaydi. Ikkinchidan, barcha yirik korporatsiyalar ishtirokchilari boshqa korporatsiyalar aksiyalarining maʼlum … Читать далее

MODDIY FAROVONLIK — jamiyat, ayrim kishilar va ijtimoiy guruxlarning moddiy neʼmatlar bilan taʼminlanganligi; kishilar moddiy ehtiyojlarining krndirilish darajasi. Gʻarb mamlakatlari amaliyotida Moddiy farovonlik aholi daromaddari darajasi bilan bogʻlanib, aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot (YAIM) koʻrsatkichi asosida izohlanadi. Moddiy farovonlikni xalqaro taqqoslashlar uchun ham YAIM koʻrsatkichi qabul qilingan. Biroq, YAIM mamlakat iqtisodiy taraqqiyotining muhim koʻrsatkichi … Читать далее

MAURIYALAR IMPERIYASI (mil. av. 4—2-a. lar) — qad. Hishshstondagi yirik quddorlik davlati. Mauriya (Maurya) sulolasidan Magadha hukmdori Chandragupta (mil. av. 317—293-y. lar hukmronlik qilgan) asos solgan. Chandragupta butun Shim.-Gʻarbiy Hindistonni, mil. av. 305-y. Balujiston va Sharqiy Afgʻonistonni Mauriyalar imperiyasiga qoʻshib olgan. Uning oʻgʻli Bindusara (mil. av. 293— 268) davrida Mauriyalar imperiyasiga Dekan ham tobe boʻlgan. … Читать далее

MARZBON, Marzubon (fors, marz — chegara, chiziq, maʼlum bir joy; bon — soqchi, qoʻriqchi) — Qad. Eronda viloyat hukmdori unvoni. Dastlab Marzbon istilohi chegaraga yondosh maʼmuriy birlik hokimini ifodalash uchun qoʻllanilgan. Arabcha, forscha vaturkiycha tarixiybadiiy asarlar matnida Marzbon koʻzga tashlanadi. Eski arman obidalarida «Marzpan», «Marzvan», suryoniy yodgorliklarida «Marzbono», «Marza-bono» fonetik shakllari qoʻllanishda boʻlgan. Sosoniylar Eronida … Читать далее

MONETARIZM (lot. moneta — tanga, pul) — davlatni iqtisodiy boshqarishga oid iqtisodiy nazariya va amaliy konsepsiya. 20-a. ning 50-y. larida Milton Fridmen asos solgan. M. M. Fridmen, G. Xaberler (AQSH), O. Fayt (GFR), J. Ryuyeff (Fransiya) va b. asarlarida rivojlantirilgan. Fridmen va uning safdoshlari J. M. AGeynsning pulsiz omillar (mas, investitsiyalar) oʻrniga aynan pulli omillarni … Читать далее

MUSTAMLAKACHILIK — kuchli dav latlar tomonidan zoʻrlik bilan egallangan mamlakat yoki hududni siyosiy va iqtisodiy mustaqillikdan mahrum etib, oʻziga boʻysundirish, qaram qilish, talash siyosati. 15-a. oxirida Yevropa davlatlari (Portugaliya, Ispaniya, Angliya, Fransiya, Gollandiya) ana shunday siyosat yurita boshlaydilar. Bunday amaliyot 20a. boshida avjiga chikdi, natijada dunyoning katta qismi bir necha imperiyalar oʻrtasida boʻlib olindi. Bu … Читать далее

MUHITDINOV Nuriddin Akramovich (1917.19.11, Toshkent) — davlat va siyosat arbobi, diplomat. Moskvadagi savdo-kooperativ in-tini tugatib (1938), turli lavozimlarda ishladi. 2-jahon urushi qatnashchisi. 1946y. dan uning siyosiy faoliyati boshlandi. Namangan viloyat partiya qoʻmitasi kotibi va 1-kotibi (1947 — 50), Uzbekiston Kompartiyasi Ministrlar Soveti raisi (1951—53, 1954-55), Uzbekiston Tashqi ishlar vaziri (1953 — 54), Uzbekiston Kompartiyasi MK … Читать далее

MUSSOLINI (Mussolini) Benito (1883.29.7, Forli – 1945.28.4, Dongo yaqini) — Italiyaning fashist diktatori (1922—43). Siyosiy yoʻlini Sotsi-alistik partiya safida boshlagan, bu partiyadan 1914-y. oʻchirilgan. 1919-y. fashistlar partiyasiga asos soldi va uning rahbari (duche) boʻldi. «Rimga yurish»ni uyushtirib, hokimiyatni qoʻlga oldi (1922). Mussolini hukumati mamlakatda terrorchi rejimni joriy qildi, bosqinchilikdan iborat tashqi siyosat olib bordi (1935-y. … Читать далее

MILL Jon Styuart (1806.20.5, London — 1873.8.5, Avinyon) — ingliz faylasufi, iqtisodchi va jamoat arbobi. Ost-Indiya kompaniyasida (1823—58) xizmat qilgan. 1865—68 y. larda parlament aʼzosi . Liberal va demokratik islohotlarni qoʻllab-quvvatlagan. Millning dunyoqarashi D. Rikardo, I. Bentam, J. Berkli, D. Yum va b. ning falsafiy, iqtisodiy nazariyalari taʼsirida shakllangan. U murosali siyosat va davlatning iqtisodiyotga … Читать далее

MAHMUDBIY, Mahmud Qatagʻon (taxm. 17-a. 1-yarmi — 18-a. boshi) — ashtarxoniylar davridagi nufuzli amaldor, otaliq. Toxariston (1683-y. dan), Balx va Badaxshon hokimi (1688-y. dan). M. Movarounnahrning 17-a. 1-yarmidagi ijtimoiysiyosiy hayotida muhim rol oʻynagan. Imomqulixon davrida (1611— 42) Qunduz M. ning yurti va Toxaristonning Toliqon, Kishm kabi tumanlarini birlashtirgan mulk markaziga aylangan. Mahmudbiy otaliq davrida Ishkamish … Читать далее