PICHAN UNI, oʻt uni — sunʼiy sharoitlarda yuqori haroratda quritilgan va maydalangan oʻtlardan tayyorlanadigan yem-xashak mahsuloti. Xona yoki ochiq joylarda shamolda quritilgan pichan poxolqirqqichlarda maydalana-di, keyin don tegirmonlari yoki yanchish mashinalarida tortiladi. Pichan uni sifati oʻtlar turi, oʻrib-yigʻish muddati va quritish usullariga bogʻliq. Eng yaxshi Pichan uni shonalash davrida yoki gullay boshlaganda oʻrilgan dukkakli oʻtlardan … Читать далее
PASTER (Pasteur) Lui (1822.27.12, Dol, Fransiya — 1895.28.9, Vilnyovl Etan, Parij yaqinida) — fransuz kimyogari va mikrobiologi, hoz. zamon mikrobiologiyasi va immunologiyasi asoschilaridan biri. Parij FA (1862) va Fransiya tibbiyot akademiyasi (1873), Fransiya akademiyasi (1886) akad. Strasburg un-ti (1849), Lill un-ti (1854), Oliy normal maktab (1857) va Parij un-ti (1867) prof. 1888-y. Parijda xususiy mikrobiologiya … Читать далее
PRETSIPITAT, dikalsiy fosfat digidrat, SaNRO4-2N2O — fosforli mineral oʻgʻit. Oq yoki och kulrang kukun. Mushtlanib qolmaydi, yaxshi sochiladi. Fosfat kislotani ohak suti yoki boʻr yordamida choʻktirib olinadi. Tarkibida 25 dan 38% gacha R2O5 bor. Suvda erimaydi, lekin tarkibida oʻsimlik oʻzlashtira oladigan, sitrat eritmasida eriydigan dikalsiyfosfat holatidagi fosfori bor. Pretsipitat hamma tuprokdar va barcha ekinlar u … Читать далее
PARRANDACHILIK — uy parrandalarini yetishtirish; chorvachiyaikning bir tarmogʻi. Parrandachilikning asosiy mahsuloti — oziq-ovqatga ishlatiladigan tuxum va goʻsht; qoʻshimcha mahsuloti — parranda pati va pari. Parrandalarni soʻyish va uni qayta ishlash chiqindilaridan yem uni ishlab chiqariladi. Parranda goʻngi — qimmatli organik oʻgʻiti. Parrandachilikda tuxum, asosan, tuxum yoʻnalishidagi, qisman goʻsht-tuxum va goʻsht yoʻnalishidagi tovuq zotlari va krosslaridan … Читать далее
EPIZOOTOLOGIYA (epizootiya va …logiya) — chorva mollari, parrandalar va qushlar yuqumli kasalliklarining paydo boʻlishi, tarqalishi va ularni tugatish qonuniyatlarini oʻrganadigan fan; epizootiyaning oldini olish va unga qarshi kurashning ilmiy asoslangan choratadbirlarini ishlab chiqish bilan ham shugʻullanadi. Umumiy va xususiy Epizootologiyaga boʻlinadi. Umumiy Epizootologiya epizootiyalar paydo boʻlishining sabablarini, ular rivojlanishi va soʻnishining umumiy qonuniyatlarini hamda epizootiyaning … Читать далее
SARAMAS (arab.) — teri (kamdankam hollarda shilliq pardalar) ning yalligʻlanishi. Oʻtkir yuqumli kasallik. S. ni patogen streptokokklar koʻzgʻatadi. Terining tirnalgan, qavargan, jarohatlangan joyig% mikrob tushishidan kelib chiqadi. S. Yiringli jarohat, karbunkulning asorati sifatida, tarkibida streptokokklar boʻlgan yiring toʻplangan joy atrofida paydo boʻlishi mumkin. Kasallik toʻsatdan titrash, bosh ogʻrigʻi, aksari qayt qilish bilan boshlanadi, harorat 39—40° … Читать далее
KANALAR (Acarina) — oʻrgimchaksimonlar sinfiga mansub mayda boʻgʻimoyoqlilar. 3 turkumga boʻlinadi: akariformli Kanalar (Acariformes), parazitformli Kanalar (Parasitiformes) va pichanoʻrar Kanalar (Opiliocarina). Tanasi tuxumsimon yoki choʻziq (uz. 0,1—0,30 mm), aksariyati boʻgʻimlarga boʻlinmagan. Tanasi, odatda, 2 kiyem: ogʻiz apparati joylashgan oldingi — giatosoma va oyoqlari joylashgan orqa qism — idiosomadan iborat. Kanalar hasharotlardan 4, baʼzilari esa 2 … Читать далее
KARIBAYEV Keudenbay (1931.12.11, Beruniy tumani — 2002.18.4, Toshkent) — zootexnik olim, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1989), q. x. fanlari d-ri (1984), prof. (1986). Samarqand q. x. in-tini tugatgan (1954). Nukus q. x. texnikumida (1954—56), Samarqand q. x. in-tida oʻqituvchi (1956—59). 1964-y. dan Oʻzbekiston chorvachilik i. t. inti chorva hayvonlarini oziqlantirish va ozuqalar texnologiyasi boʻlimi … Читать далее
MINGBULOQ — Markaziy Fargʻonadagi koʻl. Boʻz massivida. Sirdaryo sohiliga yaqin joylashgan. Uz. 400 m, eni 100 m. M. ga koʻp buloq suvlari va sizot suvlar quyiladi. Koʻl qadimda katta boʻlib, boshqa koʻllar bilan tutashib turgan. Buloq va sizot suvlari Sirdaryoning chap sohilidagi tekislikni quritish uchun qazilgan zovurlarga oqib ketganidan koʻl maydoni qisqargan. Koʻl chekkalari qamishzor … Читать далее
TUZOQ — kush yoki boshka ovlanadigan hayvonlarni tutish uchun qoʻllanadigan moslama. Tuzoq yerga, daraxtlar va butalar ustiga, oʻtlar orasiga, ariklarga, kushlar yuradigan yoʻlkalarga qoʻyiladi. Parrandalar tutishda Tuzoqlar ot yoli yoki dumi qilidan, ingichka ipak, mis va kapron iplardan tayyorlanadi. Ular oddiy loy qotishmalari yoki boshqa ogʻir narsalarga, qoziqlarga, oʻsimliklar poyalariga mahkamlab qoʻyiladi (yana q. Kirkik, … Читать далее