MEDUZALAR — boʻshliqichlilarning, koʻpincha, erkin yashovchi jinsiy avlodi. Gavdasi xira shaffof (mezogliysi kuchli rivojlanganligi tufayli), so-yabon yoki qoʻngʻiroq shaklda, diametri bir necha mm dan 2—3 m gacha. Soyaboni chetlarida paypaslagichlari (uz. 30 sm gacha) va sezgi organlari joylashgan. Ogʻzi soyabonining ostki botiq tomoni oʻrtasida boʻlib, odatda, ogʻiz parraklari bilan oʻralgan. Meduzalar soyaboni ostida suvni siqib … Читать далее
PISTA KOʻMIR — yuqori uglerodli qattiq gʻovak material. Yogʻoch (oʻtin)ni havosiz yoki bir oz havoli muhitda kuydirish yoʻli bilan hosil qilinadi. Oddiy (tabiiy) usulda yoki maxsus oʻchoq (retorta)lar va pechlarda olish mumkin. Oddiy usudda Pista koʻmir olish uchun oʻtin chuqurda chala yoqilib, ustiga tuproq yoki qum bostirib qoʻyiladi, yo boʻlmasa, oʻtin gulxan qilib chala yoqiladi. … Читать далее
SEMENT (lot. caementum — shagʻal, chaqiq tosh) — sunʼiy noorganik kukunsimon bogʻlovchi mineral. Suv qoʻshilsa, xamirsimon massa hosil boʻladi, vaqt oʻtishi bilan qotib, toshsimon jismga aylanadi. Sement havoda ham, suvda ham qotish xususiyatiga ega. Sement qurilishda juda keng qoʻllaniladigan betonning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi. Sementning romansement, portlandsement, glinozyomsement, kengayuvchan, gidravlik qoʻshimchali kabiturlari mavjud. Romansement ohaktoshni … Читать далее
ENDOSKOPIYA (endo… va skopiya — koʻrish) — kovak, ichi boʻsh aʼzolar (meʼda, toʻgʻri ichak, qovuq, bronxlar va boshqalar) ni optik asbob (endoskop) yordamida koʻrib, tekshirish usuli. Bronxoskopiya (bronxlarni), gastroskopiya (meʼdani), sistoskopiya (qovuqni), kolonoskopiya (yoʻgʻon ichakni) va boshqalar aʼzolarni tekshirish xillari bor. E. kasallikni aniqlash (meʼdaichak yarasi, oʻsmalari, sistit, kolit, bronxit, oʻsmalardan gistologik tekshirishga biopsiya — … Читать далее
FOSFOR OKSIDLARI — fosforning kislorod bilan hosil qilgan birikmalari. Fosfor oksidlaridan fosfor (Sh)oksid yoki fosfit angidrid R2O3, fosfor (U)oksid yoki fosfat angidrid R2O, va fosfor (GʻU)oksid (RO2)p muhim ahamiyatga ega. Ularning molekulalari dimer holda, yaʼni R4O6, R4O10 va R2O4 (fosfor qoʻsh oksid) shaklida mavjud. Fosfor (Sh)oksid, R2O, — rangeiz modda. Suyuqlanish trasi 23,8°, qaynash trasi … Читать далее
RUX (lot. Zincum) , Zn — Mendeleyev davriy sistemasining II guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib rakami 30, at. m. 65,39. R. tabiatda 5 ta barqaror izotop («Zn, 66Zn, 67Zn, 68Zn, ™Zn)fl aH iborat aralashma holida uchraydi. Eng koʻp tarqalgani MZn (48,89%). R. ning 9 ta sunʼiy radioaktiv izotopidan faqat 65Zn (T1/2=245 kun) ilmiy tekshirish maqsadlari … Читать далее
ChEREPITSA (rus.) — asosan, bino tomiga yopish uchun ishlatiladigan kurilish materiali. Cherepitsa larning aksariyati sopol va sementkum krrishmasidan tayyorlanadi. Sopol Cherepitsalar 1000 — 1100°S trada kuydirish yoʻli bilan, sementqum qorishmali Cherepitsalar esa mexanik presslar yordamida tayyorlanadi. Cherepitsa nishabi kamida 30° li tom ustiga oʻrnatilgan yogʻoch reykalarga birbiriga ilashtirib terib chiqiladi. Oʻzbekistonda kam tarqalgan, lekin keyingi … Читать далее
QOʻRGʻOSHIN, Pb — Mendeleyev davriy sistemasining IV guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 82, at. m. 207,2. Tabiiy Qoʻrgʻoshin 5 ta barqaror izotop: 2(,2R (juda oz miqdorda), 2MR (1,5%). 206R (23,6%), 2(|7R (22,6%) va 208R(52,3%) lardan iborat. Qoʻrgʻoshin miloddan 6—7 ming yil avval Misr, Mesopotamiya va qad. dunyoning boshqa mamlakatlari xalqlariga maʼlum boʻlgan. Ular Qoʻrgʻoshindan … Читать далее
NAYPOYA — soyabonguldoshlarga mansub yirik oʻtlar turkumi. 70 dan ortiq turi maʼlum. Asosan, Sharqiy yarimsharning moʻtadil mintaqasida tarkalgan. Oʻzbekistonda gulpar turi koʻp oʻsadi. Gulshiraga boy. Koʻpchilik turlarining poya va barglarini yeyish mumkin, baʼzilari chorva mollari uchun ozuqa. Terini kuydirish xususiyati bor. Пост Навигацияси
OSSUARIY, ostadon (lot. os — suyak) — zardushtiylik diniga mansub xalklarda marhumning suyagi solingan sopol, tosh yoki ganch idish, suyakdon. Zardushtiylarda oʻlikni yerga dafn etish man etilgan. Bunda ular «Ona yer mukaddas, u barcha jonzotning boquvchisi, tuproqning tarkibini buzmaslik kerak», degan aqidaga rioya qilishgan. Shuning uchun ham xar bir qish-loq, tuman, shaxarda, togʻ yon bagʻri … Читать далее