MAZACHCHO (Masaccio), asli Tommazo di Jovanni di Simone Kassai (Gvidi) (1401. 21.12, Toskana — 1428-y. ning kuzi, Rim) — ital-yan rassomi, Florensiya maktabining yirik namoyandasi. Mazachcho ijodida gotika anʼanalarini qatʼiy yengib, diniy la-vhalarda inson shaxsi haqidagi insonparvarlik tushunchalarini aks ettirgan. 1422-y. dan Florensiyada yashagan, Piza va Rimda ham ishlagan. Ilk asarlari («Madonna avliyo Anna b-n», … Читать далее
MUSIQA (yun. mousiche — muzalar sanʼ-ati) — inson hissiy kechinmalari, fikrlari, tasavvur doirasini musiqiy tovush (ton, nagʻma)lar izchilligi yoki majmui vositasida aks ettiruvchi sanat turi. Uning mazmuni oʻzgaruvchan ruhiy holatlarni ifodalovchi mu-ayyan musiqiybadiiy obrazlardan iborat. Musiqa insonning turli kayfiyatlari (mas, koʻtarinkilik, shodlik, zavklanish, mushohadalik, gʻamginlik, xavf-qoʻrquv va b.)ni oʻzida mujassamlashtiradi. Bundan tashqari, Musiqa shaxsning irodaviy … Читать далее
MAARRIY, al-Maarriy Abulalo Ahmad ibn Sulaymon at-Tanuxi (973 — Suriya, Maarratun Nuʼmon — 1057 yoki 1058) — arab shoiri va mutafakkiri. Lirik («Chaqmoqtosh uchqunlari» toʻplami va unga yozilgan sharq — «Uchqunlar yogʻdusi») va falsafiy («Luzum mo lam yalzum» — «Lozim boʻlmaganning lozimligi» toʻplami) sheʼrlar, «Risolat ulgʻufron» («Afv haqida maktub»), «Risolat ulmaloika» («Farishtalar haqida maktub»), «Arosat … Читать далее
KOMIK — hajviy rollar ijro etuvchi aktyor; sahna ampluasi. Komik xalq maydon teatrida markaziy ijrochi hisoblanib, xalq yumori va teran fikrlarini tarqatib yuradi. Mubolagʻa ishla-tib qahramonini koʻproq kulgili qilib koʻrsatadi. Uygʻonish davri teatrida, ayniqsa, U. Shekspir asarlari (mas, «Qirol Lir») da Komik rollar (ijrochisi masxara deyiladigan) falsafiy va dramatik mazmun b-n boyitilgan. Klassitsizm K. ni … Читать далее
PIKASSO (Picasso) Pablo (asli Ruis-i-Pikasso) (1881.25.10, Malaga, Ispaniya — 1973.8.4, Mujen, Fransiya) — fransuz rassomi, jamoat arbobi; kelib chiqishi ispan. Dastlabki taʼlimni otasi X. Ruisdan olgan; nafis sanʼat maktabida (1894—95), Barselona (1895-y. dan) va Madrid (1897—98) da oʻqigan. 1904-y. dan deyarli Parijda muqim yashagan. Yirik asarlarining ilk namunalari 1900-y. larga toʻgʻri keladi («Keksa gado oʻgʻil … Читать далее
MIKELANJELO Buonarroti (Michelangelo Buonarroti) (toʻliq nomi Mikelanyolo di Lodoviko Lionardo di Buonarroto Simoni; 1475.6.3, hoz. Kapreze—Mikelanjelo, Toskana — 1564. 18.2, Rim) — italyan haykaltaroshi, rassomi, meʼmori va shoir; Uygʻonish davrining buyuk arboblaridan. Rassom M. Girlandayo (1488—96) va haykaltarosh Bertoldo di Jovanni (1489 — 90)dan taʼlim olgan. Jotto, Donatello, Mazachcho kabilarning asarlari va qad. haykaltaroshlikni oʻrganishi … Читать далее
MADANIYAT — jamiyat, inson ijodiy kuch va qobiliyatlari tarixiy taraqqiyotining muayyan darajasi. Kishilar hayoti va faoliyatining turli koʻrinishlarida, shuningdek, ular yaratadigan moddiy va maʼnaviy boyliklarda ifodalanadi. «Madaniyat» tushunchasi muayyan tarixiy davr (antik Madaniyat), konkret jamiyat, elat va millat (oʻzbek Madaniyati), shuningdek, inson faoliyati yoki turmushining oʻziga xos sohalari (mas, mehnat M. i, badiiy Madaniyat, turmush … Читать далее
XOʻJANDIY (14-a. ning 2-yarmi Xoʻjand — 15-a. boshlari) — shoir, dunyoviy adabiyot vakillaridan biri. X. haqida biografik maʼlumotlar saklanmagan. Bizgacha uning «Latofatnoma» asari yetib kelgan. Asar Xorazmiyshsht «Muhabbatnoma»siga nazira tarzida yozilgan. Doston oʻnta noma (maktuba)dan iborat. Asarda sevgi tarannum etilib, visol ishtiyoqi va hijron iztiroblari tasvirlangan. Tilar boʻlsang jahon ichra amorat. Faqirlar koʻnglini qilgin imorat … Читать далее
KONFUTSIYCHILIK — Xitoydagi axloqiy-siyosiy taʼlimot; keyinchalik eng taʼsirli 3 asosiy falsafiy-diniy oqimdan biri (daosizm va buddizm bilan birga). Konfutsiy asos solgan. Konfutsiychilikning ilk davomchilari — Men-szi (Mek Ke — mil. av. 371—289), Ven-szi (mil. av. 6-a.), Xan Fey-szi (mil. av. 233-y. v. e.), keyingi davrda Fan Chjen (6-a.), Xan Yuy (768—824) va b. Konfutsiychilik taʼlimotida … Читать далее
BUYUK BRITANIYA, Britaniya, Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Qoʻshma Qirolligi (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) — Shim. Gʻarbiy Yevropadagi davlat. Buyuk Britaniya o. (mamlakat hududining 90%i shu orolda) va Irlandiya o. ning shim. sharqiy qismida hamda ularga yondosh mayda orollar (Anglsi, Uayt, Normand, Orkney, Gebrid, Shetlend va b.)da joylashgan. Gʻarbdan Atlantika okeani, … Читать далее