BISSA, karetta (Eretmochelus imbrigata) — sudralib yuruvchilar sinfi, toshbaqalar turkumi, dengiz toshbaqalari kenja turkumiga mansub ulkan toshbaqa turi. Ikkita kenja turi maʼlum. Biri — Atlantika okeani va Oʻrta dengizda, ikkyanchisi — Tinch va Hind okeanida yashaydi. Kosasining uz. 80—90 sm. Ustki qalqoni toʻq qoʻngʻir boʻlib, sariq, toʻq qizil yoki qizgʻish xolxol va chiziqcha naqshlari bor. … Читать далее
AKKUMULYATIV RELYEF — relyef shakllari majmui. Dengiz, daryo, koʻl, muzlik va b. yotqiziqlar, shuningdek vulkan faoliyati (lava, koʻl va h. k.) mahsulotlari toʻplanishi (akkumulyatsiya) natijasida hosil boʻladi. Suv-A. r, muzlik-A. r., eol-A. r., gravitatsi-on Akkumulyativ relyef, vulkanik Akkumulyativ relyef, orogen-A. r. boʻladi.
GIZLAR (Guise) Fransiyadagi aristokratlar urugʻi, Lotaringiya gersoglari xonadonining yon tarmogʻi. Asosiy vakillari: Fransua Giz (1519 — 63) — Mesni imperator Karl V qoʻshinlaridan mudofaa qilishda (1552), inglizlardan Kaleni olishda (1558) shuxrat qozongan, diniy urushlarning boshlangʻich davrida katoliklar qoʻshini qoʻmondoni; Genrix Giz (1550—88), Fransua Gizning oʻgʻli — Varfolomey tuni (1572) tashkilotchilaridan biri, Genrix III ni agʻdarib, … Читать далее
AKIF (Akif) Mexmet (taxallusi; asl ismi Ersoy, Mulla Surat ismi bilan ham tanilgan) (1873 — Istanbul — 1936.27.12) — turk shoiri, publitsist. 1925—35 y. larda Qohirada yashagan, turk adabiyotidan daryo bergan. «Zarralar» (1911), «Sulaymoniya kafedrasida» (1912), «Fotih kafedrasida» (1914), «Xotiralar» (1917), «Asim» (1919), «Soyalar» (1933) asarlarini yaratgan. Ulardagi sheʼrlari asosan aruzda yozilgan boʻlib, liro-epik va … Читать далее
VASILIY 1 Maqduniy (836-886 ga yaqin) — Vizantiya imperatori (867-y. dan). Makedoniya femi (q. Femlar)dagi dehqonlardan. Makedon sulolasi asoschisi. Imperiyaning sharqida arablarga qarshi va Italiyada kurash olib borgan. Diniy tusdagi pavelchilik harakatini bostirgan. Proxiron (pravoslav cherkovi huquqlari haqida qoʻllanma)ni nashr ettirgan. Epanagog (sud uchun qoʻllanma)lar tayyorlash bilan mashgʻul boʻlgan. Пост Навигацияси
BIRODARLASHGAN SHAHARLAR — turli davlatlarning doimiy doʻstona aloqalar oʻrnatgan shaharlari. Ular Birodarlashgan shaharlar jahon federatsiyasiga birlashgan. 1963-y. dan boshlab har yili apr. oyining oxirgi yakshanba kuni Jahon Birodarlashgan shaharlar kuni sifatida nishonlanadi. Birodarlashgan shaharlar mahalliy hokimiyat vakillarining delegatsiyalari, mutaxassislar, badiiy havaskorlik va sport jamoalari koʻrgazmalar, sayyohlar almashish va b. tadbirlarda faol ishtirok etadilar. Birodarlashgan shaharlar … Читать далее
AKVARIDLAR — radiantlarn Dale yulduz turkumida joylashgan meteor oqimlari. Eng muhimlari: Galley kometasi bilan boglangan l Akvaridlar (har yili apr. oxiri, may boshida koʻrinadi) va 8-Akvaridlar (iyul oxiri, avg. boshida koʻrinadi) (q. Meteor oqimi)
GIDROXORIYA (gidro… va yun. choreo — tarqalaman) — diasporalar (urugʻ, spora va b.)ning suv orqali tarqalishi. Gidroxoriya tasodifiy yoki doimiy boʻlishi mumkin. Tasodifiy Gidroxoriya diasporalarning suvda oqib borayotgan predmetlar yoki suv oqimi bilan tarqalishidir. Doimiy Gidroxoriya diasporalarning morfologik tuzilishi va biologik xususiyatlari (suvda ivimaslik, oʻzida havo saklovchi parenxima yoki havoli boʻshliklar boʻlishi) bilan bogʻliq. Doimiy … Читать далее
AKASHAK, kontraktura — boʻgʻim harakatining vaqtincha yoki butunlay cheklanishi. Bunda muskul protoplazmasi kolloidi xususiyatlarining oʻzgarishi natijasida muskul uzoq vaqt qisqarib qoladi. Akashakga koʻpincha kuyish, jarohatlanish, yalligʻlanishdan soʻng paydo boʻlgan chandiqlarning tortishishi yoki gips bogʻlam qoʻyilishi tufayli boʻgʻimning uzoq vaqt qimirlamasligi, shuningdek markaziy yoki periferik nerv sistemasiinng shikastlanishi va b. sabab boʻladi. Davosi: shifobaxsh gimnastika, fizioterapiya, … Читать далее
VARRAK — shamolda uchiriladigan oʻyinchoq. Sirtiga shamol bosimi taʼsir etishi natijasida havoga koʻtariladi. Asosiy qismlari: qamishlarga tarang tortilgan mato yoki xitoy qogʻoz (aerodinamik sirt), chillakka (gʻaltakka) oʻralgan ip, Varrakni ipga ulaydigan nizomlar, Varrakni osmonda muallaq tutib turadigan shokildalar yoki dum. V. lar turli shakllarda yasaladi. Shakliga koʻra, Varrak besh qamishli (oddiy), ikki qamishli (laylaki), sirtlarining … Читать далее