KOSONSOY SUV OMBORI — Qirgʻiziston Respublikasi Oʻsh viloyati hududida joylashgan gidrotexnika inshooti. Fargʻona vodiysidagi dastlabki suv omborlaridan biri, vodiyning shim.-sharqida (Namangan sh. dan 50 km shim.-gʻarbda). Kosonsoy daryosi rejimini tartibga solish, sel suvlarini toʻplash maqsadida Kosonsoy vodiysining toraygan Oʻrtatoʻqay botigʻida barpo etilgan. Qurilish 1941-y. da boshlanib, 1948-y. da 100 mln. m3 hajmdagi suv ombori foydalanishga … Читать далее
ZIRABULOQ TOGʻLARI — Samarqand viloyatidagi togʻlar. Geologik jihatdan Zarafshon tizmasining shim. gʻarbiy davomi. Sharqda Jom choʻli, gʻarbda Ziyovuddin togʻlari bilan chegaradosh. Jan. da Qarnob choʻli tekisligidan tik pogʻona b-n ajralgan, shim. da Zarafshon daryosi vodiysiga tutashgan. Eng baland joyi 1120 m. Shim. qismining bal. 930 — 1100 m, markaziy qismi 830—890 m. Jan. qismida Ayribel, … Читать далее
DUKENTSOY — Toshkent viloyati Ohangaron tumanidagi soy. Ohangaron daryosining oʻng irmogʻi. Chatqol tizmasidagi Muzbel dovonining jan. yonbagʻirlaridan oqib tushuvchi 60 dan ziyod irmoqning qoʻshilishidan hosil boʻladi. Yuqori oqimida (chap irmogʻi — Chiltonsoy quyiladigan joygacha) Olatangi, soʻng Dukentsoy deb ataladi. Uz. 33 km, havzasining mayd. 242 km2. D. qoryomgʻir va buloq suvlaridan toʻyinadi, oʻrtacha koʻp yillik … Читать далее
GʻAFUROV Vali Gʻafurovich (1913. 27.10. — Toshkent – 1987.27.5) – gidrogeolog olim. Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1974). Geol.-mineralogiya fanlari d-ri (1964), prof. (1968). Oʻrta Osiyo politexnika in-tini tugatgan (1936). Oʻzbekiston FAninglab. mudiri (1940—43). Oʻzbekiston FAning geologiya in-ti di-rektori (1944—47). Oʻrta Osiyo un-tining dotsenti (1948—57). Oʻzbek gid-rogeologiya tresti rahbari (1957—64), «Gidroingeo» in-ti sel boʻyicha lab. … Читать далее
IHOTA DARAXTZORLARI — q. x. ekinlari, chorvachilik fermalari, kanallar, aholi punktlari, avtomobil va t. y. lar, suv omborlari va b. obyektlarni tabiatning noqulay hodisalari (qurgʻoqchilik, tuproq eroziyasi, sel, qor va b.)dan saklash va mikroiqlimni yaxshilash maqsadlarida barpo qilinadigan oʻrmon daraxtzorlari. Ular oʻrmon massivlari, tasmasimon va tup-tup shaklda boʻlishi mumkin. Bu daraxt-zorlar oʻrmonlarning 1-guruh toifasiga kiradi. … Читать далее
ISFAYRAMSOY (Isfayram), Ispayram — Qirgʻiziston va Oʻzbekiston Respublikalaridagi dare, Sir-daryoning chap irmogʻi. Yuqori oqimida Tengizboy deb nomlanadi. Kichik Olay (uz. 33 km), Surmatosh (33 km), Tegir-machsoy (26 km), Koʻlsoy (21 km), Poʻmsoy (19 km) kabi yirik irmoklari va 60 ga yaqin mayda irmoklari bor. Uz. 122 km, havzasining mayd. 2220 km2. I. xavzasida umumiy mayd. … Читать далее
KATTAQOʻRGʻON SUV OMBORI — gi-drotexnika inshooti, Oʻzbekistonda birinchi qurilgan suv ombori. Kattaqoʻrgʻon sh. yaqinida tabiiy chuqurlikda barpo etilgan. Kattaqoʻrgʻon suv ombori Zarafshon vodiysidagi ekin maydonlarini suv bilan taʼminlaydi va Zarafshon (Qoradaryo) daryosi suv rejimini tartibga soladi, sel va toshqin suvlarini jamgʻaradi. 1940—51 y. lar davomida qurilib, foydalanishga topshirildi. Kattaqoʻrgʻon suv omborining asosiy inshooti kompleksi suv … Читать далее
BOYSUNSOY — Surxondaryo viloyati Boysun tumanidagi soy. Surxondaryonint oʻng irmogʻi. Ketmonchopti togʻining jan. sharqiy yon bagʻridagi buloqlar (2500 m)dan boshlanadi. Yuqori oqimi dastlab Qoʻrgʻondarasoy, Avlodsoy, soʻng Hangaronsoy, quyi oqimi Taqirsoy va Taqirkoʻlsoy deb ataladi. Jaloir t. y. st-yasidan 1,5 km sharqda Surxondaryoga quyiladi. Uz. 82 km, havzasining mayd. 55.8 km2. B. ga umumiy uz. 213 … Читать далее
GIDROLOGIK BASHORAT — daryo, koʻl yoki suv omborida yuz beradigan jarayonlar (muzlash, erish, toshish, suv sarfi va b.)ning borishini ilmiy tarzda oldindan aniqlash. Bashorat qilinadigan jarayonlarning xiliga qarab, Gidrologik bashorat suvga doir taxmin yoki muzga doir taxminga boʻlinadi. Suvga doir taxminga mavsumiy oqim hajmi, toshqin yuz bergandagi oqim hajmi, suv toʻlib oqqan va suv toshqini … Читать далее
GEOGRAFIYA (yun. geo… va…grafik) — Yerning geografik qobigʻi, uning struktura va dinamikasi, alohida komponentlarini hududlar boʻyicha oʻzaro taʼsiri va taqsimlanishini oʻrganadigan fanlar majmui. Antik dunyo gʻarb olimlari Yer yuzasining manzarasini Geografiya soʻzi b-n ifodalaganlar. Geografiya terminini dastlab Eratosfen (mil. av. 276—194-y. larda yashagan) kiritgan. Oʻrta Osiyoda 9 — 10-a. lardan boshlab Geografiya soʻzi maʼnosida «surati … Читать далее