«VARQA VA GULSHOH» — sevishganlar haqidagi doston. Sharq xalqlari ogʻzaki va yozma adabiyotida keng tarqalgan, samimiy sevgi va sadoqat, insoniylik va ezgulik tarannum etilgan. «Varqa va gulshoh va G.» haqidagi ilk maʼlumot Ibn Qutaybaning «Kitob ul-sheʼr vash-shuaro» («Sheʼr va shoirlar haqida kitob»)ida uchraydi. «Varqa va gulshoh va G.»ning mavzui 7-a. da Jan. Arabiston qabilalari orasidagi … Читать далее
BIZNES REJA — aniq tanlangan tadbirkorlik ishining barcha bosqichlari tavsiflangan va taxm. hisobkitob qilingan loyiha. Unda aniq tanlangan tadbirkorlik ishining hamma tomonlari oʻz aksini topadi. Biznes reja oʻz tarkibi jihatidan loyihaning afzalliklari va uni amalga oshirishdan kutiladigan moliyaviy natijalar bayon etilgan yakuniy xulosa hamda asosan 10 boʻlimdan iborat asosiy qismga boʻlinadi. Biznes rejada loyiha boʻyicha … Читать далее
BERUNIY Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad (973.4.9, qad. Kot (Kat) sh. — 1048.11.12. Gʻazna (hoz. Afgʻonistonda) — ulugʻ oʻzbek mutafakkir olimi, oʻrta asrning buyuk daholaridan. Oʻz zamonasining hamma fanlarini, birinchi navbatda falakiyot (astronomiya), fizika, riyoziyot (mat.), ilohiyot, maʼdanshunoslik fanlarini puxta egallagan. Bu fanlar taraqqiyotiga qoʻshgan hissasi bilan uning nomi dunyo fanining buyuk siymolari qatoridan joy … Читать далее
BERDAQ (taxallusi; asl ismi Berdimurod Qargʻaboy oʻgʻli) (1827— Moʻynoq tumani—1900)—shoir, qoraqalpoq adabiyoti asoschisi. Avval ovul maktabida, soʻng madrasada tahsil koʻrgan. Alisher Navoiy, Fuzuliy, Maxtumquli va qoraqalpoq shoiri Kunxoʻja asarlarini chukur mutolaa qilgan, ulardan oʻrgangan. U tarixni va xalk, ogzaki ijodini yaxshi bilgan. Berdaqning lirik sheʼrlarida, dostonlarida qoraqalpoq xalqining 18 — 19-a. lardagi ijtimoiy hasti oʻz … Читать далее
BURBAKI Nikola (Bourbaki Nicolas) — bir guruh fransuz matematiklarining taxallusi. Bu gurux, 1937-yilda tashkil topgan. Burbaki oʻz oldilariga hozirgi zamon mat. sini aksiomatik usul asosida sistematik bayon qilib chiqish vazifasini qoʻygan edi. Burbakining umumiy nomi «Matematika elementlari» boʻlgan 40 dan ortiq kitoblari nashr qilindi. Bu asarlarda mat. ning koʻp asosiy boʻlimlarini qamrab oluvchi formal aksiomatik … Читать далее
VOSIFIY (taxallusi; asl ismi Zayniddin Mahmud ibn Abduljamil) (1485/86, Hirot – 1551 yoki 1566, Toshkent) — adib. Munshiy oilasida tugʻilgan. Vosifiy arab tili, adabiyot, fiqh va b. bilimlarni puxta egallagan. Hirotda Shoxrux madrasasida tahsil koʻrgan (1511-y. gacha). Husayn Boyqaroning oʻgʻli Faridun Husaynga kotiblik, boshqa oʻgʻillariga muallimlik qilgan. 16 yoshida Navoiy b-n tanishgan. Ijodini Hirotda, Navoiy … Читать далее
VANINI (Vanini) Julio Chezare (taxallusi Lyuchilio) , (1585, Taurizano, Neapol yaqinida — 1619.9.2, Tuluza) — italiyalik faylasuf, ruhoniy. V. oʻz asarlarida qad. ateistlarni tanqid qilish bahonasida ulariing asl qarashlarini ochiqdan-ochiq bayon etgan. Unga koʻra, xudo tabiat bilan cheksiz borliq sifatida qoʻshilib, bir butunlikni tashkil qiladi. Vaninining taʼkidlashicha, tabiat oʻz mohiyatiga koʻra harakatdan benasib, u oʻzidan … Читать далее
VRACH (rus.) — oliy maʼlumotli tibbiyot xodimi; ogʻzaki nutqda «doktor» (lot.) V. maʼnosini anglatadi (mahalliy talaffuzda «doʻxtir» deyiladi). Vrach faoliyati bemorlarni davolash va kasalliklarning oldini olish choralarini koʻrishdan iborat. Vrach shifokor burchi haqidagi tushunchani ham oʻz ichiga oladigan vrachlik etikasi (q. Tibbiyot deontologiyasi)t& amal qiladi. Birinchi shoshilinch tibbiy yordam berish — V. burchlaridan biridir. Vrachlar … Читать далее
VIZANTIYA (Vizantiya imperiyasi) — Rim imperiyasi parchalangach, uning iqtisodiy jihatdan rivojlangan sharqiy qismida vujudga kelgan davlat (4—15-a. lar). Eng ravnaq topgan davrida uning tarkibiga Bolqon ya. o. ning katta qismi, Kichik Osiyo, Suriya, Falastin, Misr, Kirenaika, Mesopotamiyaning bir qismi, Gʻarbiy Armaniston va Gruziya, Xersones, Kipr va Krit o. lari kirgan. Poytaxti — Konstantinopol sh. boʻlgan. … Читать далее
«BAYT ul-HIKMAT» (yoki «Xizonat ul-hikmat») — olimlarni birlashtirgan ilmiy muassasa. Xalifa Horun ar-Rashid (766 — 809) Bagʻdodda tashkil etgan. Oʻzbekcha asarlarda «Bilim uyi» yoki «Donishmandlar uyi» deb yuritiladi. Muhammad Xorazmiy xalifa Maʼmun davri (813 — 833)da «Bilim uyi»dagi juda boy kutubxonaga boshchilik qilgan. Kutubxonada hind, yunon, suryoniy (suriya), arab, fors tillarida 400 000 jida qoʻlyozma … Читать далее