SURXONDARYO VILOYATI — OʻzR tarkibidagi viloyat. 1941-y. 6-martda tashkil etilgan (1925-y. 29-iyundan Surxondaryo okruti boʻlgan). 1960-y. 25 yanv. da Qashqadaryo viloyati bilan qoʻshilgan. 1964-y. fev. da qaytadan tashkil qilindi. Respublikaning jan. sharqida, SurxonSherobod vodiysida joylashgan. Jan. dan Amudaryo boʻylab Afgʻoniston, shim., shim. sharq va sharqdan Tojikiston, jan. gʻarbdan Turkmaniston, shim. gʻarbdan Qashqadaryo viloyati bilan chegaradosh. … Читать далее
SULTON VALAD (Sultan Velet) Muhammad Bahouddin (1226, Qaraman, Koʻniya viloyati — 1312, Koʻniya sh.) — turk shoiri. Jaloliddin Rumiyning oʻgʻli. Sufiylar orasida tarbiya olgan; oʻzi ham sufiylikning mavlaviya tariqati boshligʻi (shayx) boʻlgan. Sulton Valadning butun ijodi otasining hayoti, faoliyati va taʼlimotini ommalashtirishga bagʻishlangan. Forsiy sheʼrlar devoni va «Valadnoma» dostonining muallifi. Mazkur doston 3 ta mustaqil … Читать далее
SINSZYAN-UYGʻUR MUXTOR RAYONI, Sinszyan (mahalliy talaffuzdaShinjon) — XXRning shim. gʻarbiy qismidagi milliy oʻlka (1955-y. 1 okt. da rasmiy tashkil etilgan). Tarixiy manbalarda Sharqiy Turkiston, Doʻgʻi Turkiston; Xitoy adabiyotlarida Sinszyan (1760-y. dan), 14-a. ga oid hujjatlarda va 16—17-a. larga oid fors tilidagi qoʻlyozmalarda Uygʻuriya, Uygʻuriston deb nomlangan. Muxtor r-n Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston, Rossiya, Mongoliya, Afgʻoniston, Hindiston … Читать далее
OMONULLAXON (1892.1.6, Kobul – 1960.25.4, Syurix) — Afgʻoniston amiri (1919—29), barakzaylar sulolasidan. Amir Habibullaxonnmnt oʻgʻli. Otasi saroy fitnasi natijasida oʻldirilgach, taxtga chiqqan (1919-y. 21 fev.), Afgʻoniston mustaqil davlat deb eʼlon qilingandan soʻng (1919-y. 28 fev.), Angliya tomonidan Uchinchi inglizafgʻon urushi boshdangan (1919-y. 6 may). Bu urushda afgʻonlar gʻalaba qilib, Ravalpindida tinchlik shartnomasi imzolangan (1919-y. 8 … Читать далее
OZARBAYJON (Azerbayjan), Ozar-bayjon Respublikasi (Azerbayjan Respublikasы) , — Zakavkazyening jan.-sharqiy qismida joylashgan davlat. Mayd. 86,6 ming km2. Aholisi 8,2 mln. kishi (2003). Poytaxti — Boku sh. Maʼmuriy jihatdan 61 tuman, 65 shahar, 122 shaharchaga boʻlinadi. Naxichevan Muxtor Respublikasi va Togʻli Qo-rabogʻ Ozarbayjon tarkibiga kiradi. Davlat tuzumi. Ozarbayjon — respublika. Davlat boshligʻi — prezident (2003-y. okt. … Читать далее
SITOR — hind va pokiston torlitirnama musiqa cholgʻu asbobi. Dehli sultonligi davri (13—14-a. lar)dan Shim. Hindistonda tarqalgan. Keng va uzun dastasiga siljuvchi pardalar (19 dan 23 gacha) oʻrnatilgan. Unga 7 asosiy va yon quloklariga 13 aks sado beruvchi simlar tortiladi. Kovoqdan qilingan asosiy kosasining usti yupqa taxta bilan qoplangan boʻlib, qoʻshimcha kosachasi ham boʻladi. Nolalarga … Читать далее
SAFFORIYLAR DAVLATI — Eronda safforiylar sulolasi hukmronlik kilgan davlat (861—900). Seyistonlik dehkon Yaʼqub ibn Lays asSaffor asos solgan. 9-a. ning 2-yarmida Oʻrta Osiyo va Eron chegarasida xalq harakatlari kuchayib ketadi. Bu xalq harakatlaridan misgar akauka Yaʼqub va Amr ibn Layslar oʻz niyatlarini amalga oshirishda foydalandilar. Avval ular qarokchilik qildilar, soʻngra Seyistondagi «gʻoziylar» («eʼtiqod uchun kurashuvchilar») … Читать далее
SAFAVIYLAR — Eron shoxlari sulolasi (1502—1736). Unga safaviya tarikatining asoschisi shayx Safiuddin Isʼhoq (1252—1334, sulola uning nomi b-n atalgan) avlodi Ismoil I asos solgan. Ismoil I (1502—24); Taxmasp I (152476); Ismoil II (157677); Muhammad Xudobanda (1578—87); Abbos I (1587—1629) va b. yirik namoyandalaridan boʻlgan. Пост Навигацияси
IQLIMSHUNOSLIK — iqlim haqidagi fan. I. 2 tarmoqqa boʻlinadi: turli xil iqlimlarning tarkib topish sabablarini oʻrganadigan genetik Iqlimshunoslik (bu, odatda, umumiy Iqlimshunoslik deb ataladi) va iqlimning inson faoliyati obyektlariga va insonning oʻziga, shuningdek, turli tabiiy hodisalarga taʼsirini oʻrganadigan amaliy Iqlimshunoslik tabiiy geografik fanlar turkumiga Kirishi bilan birga, meteorologiyannng bir boʻlimi boʻlganligi uchun geofizikata ham yaqin. … Читать далее
TEREK DARYOSI BOʻYIDAGI JANG (1395-y., 15—17 apr.) — Amir Temur va Dashti Qipchoq hukmdori Tyxmamishxon qoʻshinlari oʻrtasida Shim. Kavkazdagi Terek daryosi boʻyida, Noʻgʻay dashtida sodir boʻlgan jang. Amir Temur 250 ming atrofidagi qoʻshinini 7 qoʻlga boʻlib, janggohga joylashtirgan. Markazda asosiy qoʻl, uning oldida bosh hiravul (mangʻlay), ortida esa chagʻdavul (aryergard) turgan. Qoʻshinning oʻng va soʻl … Читать далее