VIOLONCHEL (ital. violoncello) – skripkastlotar oilasiga mansub torlikamonli soz. Bastenor registrli. 4 tori kvinta oraligʻida sozlanadi. Diapazoni 5 oktavaga yaqin. Umumiy uz. 155 sm. Ijro paytida Violonchelni tik holatda ushlab sahnaga qoʻyishadi. 15-a. oxiri — 16-a. boshi da Yevropada xalq kamonli sozlari rivoji natijasida yuzaga kelgan. Yakkanavoz soz sifatida hamda turli ansambl va orkestrlar tarkibida … Читать далее
BIBLIOGRAFIYA (yun. biblion kitob va… grafin) — matbuot hamda yozuv asarlari haqida axborot tayyorlash va berish hamda ularni maʼlum ijtimoiy maqsadlarda targʻib qilish b-n shugʻullanadigan ilmiy va amaliy faoliyat sohasi. Bibliografiya mahsulotlari, nazariyasi, tarixi, faoliyatini tashkil etish va uslubiyati bilan shugʻullanadigan fan B. fani deb ataladi. Bibliografiya taraqqiyotini turli xil bibliografik maʼlumotnoma adabiyotlarini tuzadigan maxsus … Читать далее
BESHIK TOʻYI — Yaqin va Oʻrta Sharq, Oʻrta Osiyo xalqlari, jumladan oʻzbeklar oilasida toʻngʻich farzand tugʻilishi sharafiga oʻtkaziladigan tantanali marosim. Bu udum Oʻzbekiston viloyatlarida oʻziga xos xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiladi. Beshik chaqaloqning ona qarindoshlari—bobosi, buvisi, togʻa va xolalari tomonidan qilingan. Beshik udumi bilan bogʻliq chaqaloqqa kerakli barcha buyumlar tayyorlangan. Dasturxonga non, patir va anvoi … Читать далее
BEDRINSEV Kirill Nikolayevich (1907.1.4, Kerki – 1995.7.4, Toshkent) — iqtisodchi olim, Oʻzbekiston FA muxbir aʼzosi (1962), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1967), iqtisod fanlari dri (1961), prof. (1964). Oʻrta Osiyo davlat untining iqtisod ftini tugatgan (1929). 1930 — 40 y. larda Oʻzbekiston davlat rejalashtirish idoralarida ishladi. Oʻzbekiston FA Iqtisod in-tida katta ilmiy xodim (1943 — … Читать далее
BALLADA (frans. ballade, soʻnggi lot. ballo — raqsga tushaman) — 1) 14 — 15-a. lar fransuz adabiyotidan qatʼiy oʻrin olgan lirik janr (F. Viyon); 2) ingliz xalq poeziyasida liro-epik janr va romantizm poeziyasidagi ayni shunday janr (R. Berne, G. Byurger, I. V. Gyote va b.). Romantik Ballada fantastika, folklor, afsonaviytarixiy, maishiy mavzudagi syujetga ega sheʼriy … Читать далее
BOʻRITISH ILONLAR (Lucodon) suv ilonlar oilasining urugʻi. 16 turi bor. Jagʻida 2—6 yirik egri tishlari boʻladi. Shuning uchun ular «boʻritish» deb ataladi. Jan. Osiyoda koʻp. Oʻzbekiston choʻllarida bitta turi — ola boʻritish (Lucodon striata) uchraydi. Uz. 60 sm cha, usti toʻq jigarrang, och sariq koʻndalang yoʻlli. Qorin tomoni sariq. Tungi hayvon. Iyunning oxirida 2—4 ta … Читать далее
BUXORO YAHUDIYLARI, Oʻrta Osiyo yahudiylari (oʻzlarini «isroel», «bane iyeroel», «yahudiy-tojik» deb atashadi) — Oʻrta Osiyonyng turli shaharlarida yashaydigan etnik guruh. B. ya. atamasi birinchi boʻlib 16-a. da paydo boʻlgan. Buxoro yahudiylarining oʻtmishdagi u mumiy soni haqida aniq maʼlumot yoʻq. Ingliz missioneri Volf amir Nasrullaxon hukmronligi davri (1826—60)da Buxoroda 10 ming yahudiy yashaganligini koʻrsatib oʻtgan. Aholini … Читать далее
BALIMANOV Jabay (1893, hoz. Qozogʻiston Respublikasi Oqtoʻba (Aktyubinsk) viloyati Qoraqamish qishlogʻi — 1966.6.8) — mashhur chorvador, Oʻzbekiston qorakoʻlchiligi novatorlaridan biri. 1920-y. dan Qoraqalpogʻistondagi Toʻrtkoʻl oʻrmon xoʻjaligida, 1928-y. dan Tomdi oʻrmon xoʻjaligida ishchi. 1933-y. dan to pensiyaga chiqishiga qadar (1963) hoz. Navoiy viloyati Tomdi tumanidagi «Oqtov» (hoz. J. Balimanov nomidagi xoʻjalik) jamoa xoʻjaligida bosh choʻpon. Koʻp … Читать далее
BAYONIY (taxallusi; asl ismi Muhammad Yusufbek Bobojonbek ugʻli) (1858 — Xiva — 1923) — Oʻzbek shoiri, tarixchi, musiqashunos, xattot va tarjimon. Xivadagi Shergʻozixon madrasasida tahsil koʻrgan. Suls, kufiy, rayhoniy, shikasta xatlarini yaxshi bilgan, tanbur chertish va gʻijjak chalishda mohir boʻlgan. Bayoniyning bir devoni, Xorazm tarixiga oid ikki asari va tarjimalari saqlangan. U mumtoz sheʼriyatning deyarli … Читать далее
BOʻYAMA NAQSH — naqshning keng tarqalgan turi; naqshlar qogʻoz, karton, ganch, yogʻoch va b. sathga tush va turli boʻyoqlar bilan chizib, boʻyab ishlanadi, ustidan lok surtiladi. Oʻzbekiston hududida qadimdan rivoj topgan. Yogʻoch buyumlar, mehnat kurollarining qismlari, meʼmoriy qismlar turli ranglarda boʻyab bezatilgan. Naqshlanadigan joy oʻrni va shakliga qarab Boʻyama naqshning koʻplab tur va xillari paydo … Читать далее