TINCH OKEAN, Buyuk okean Dunyo okeanining bir qismi, kattaligi va chuqurligi jihatidan Yer sharida 1oʻrinda. Tinch okean gʻarbdan Yevrosiyo va Avstraliya, sharqdan Shim. va Jan. Amerika, shim. dan Chukotka va Syuard ya. o. lari oʻrtasidagi yoʻlak, jan. dan Antarktida bilan chegaralangan. Maydoni dengizlari bilan birga 178,6 mln. km2, dengizlarsiz 148,3 mln. km2, suvining hajmi 710 … Читать далее
PARRANDACHILIK — uy parrandalarini yetishtirish; chorvachiyaikning bir tarmogʻi. Parrandachilikning asosiy mahsuloti — oziq-ovqatga ishlatiladigan tuxum va goʻsht; qoʻshimcha mahsuloti — parranda pati va pari. Parrandalarni soʻyish va uni qayta ishlash chiqindilaridan yem uni ishlab chiqariladi. Parranda goʻngi — qimmatli organik oʻgʻiti. Parrandachilikda tuxum, asosan, tuxum yoʻnalishidagi, qisman goʻsht-tuxum va goʻsht yoʻnalishidagi tovuq zotlari va krosslaridan … Читать далее
PANKOV Mixail Aleksandrovich (1902, Qozogʻiston Respublikasi Qoʻstanay viloyati — 1975.11.1, Toshkent) — tuproqshunos olim, Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1965), q. x. fanlari dri (1946), prof. (1949), Oʻrta Osiyo un-tining q. x. f-tini tugatgan. (1929). Tuproqshunoslik va geobotanika intida (1927—37), Oʻzbekiston FA da ilmiy xodim (1937—47); Toshkent qishloq xoʻjaligi in-ti tuproqshunoslik kafedrasi mudiri (1945—67), 1968-y. … Читать далее
TATARISTON (Tatarstan), Tatariston Respublikasi — Rossiya Federatsiyasi tarkibidagi respublika, Sharqiy Yevropa tekisligida joylashgan. Mayd. 68 ming km2, Aholisi 3,8 mln. kishi (2002). Poytaxti — Qozon sh. 43 tuman, 20 shahar, 20 shaharcha bor. Davlat tuzumi. Tatariston — respublika. Davlat boshligʻi prezident. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni Davlat kengashi (parlament), ijrochi hokimiyatni Vazirlar Mahkamasi (hukumat) amalga oshiradi. Tabiati. … Читать далее
KOʻRGAZMA — insonning moddiy va maʼnaviy faoliyati sohalaridagi yutuqlarni ommaviy namoyish etish. Hoz. zamon K. lari maqsadlariga koʻra, savdo K. lari (asosan, tijorat maqsadida uyushtiriladi), maʼrifiy-targʻibiy (informatsion) Koʻrgazmalar (badiiy, ilmiy-texnika, sanoat, transport va b. sohalardagi yutuqlarni targʻib qilish); davriyligiga koʻra, muntazam oʻtkaziluvchi (har yili, bir, ikki, uch yilda bir marta va h. k.), nomuntazam oʻtkaziluvchi … Читать далее
MIRZAYEV Mahmud Mirzayevich (1921. 15.7 — Toshkent — 2000.2.8) — bogʻdorchilik va uzumchilik sohasidagi olim, qishloq xoʻjaligi i. ch. tashkilotchisi. VASXNIL (1983), Oʻzbekiston Qishloq xoʻjaligi FA akad. (1991), Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan fan arbobi (1968), Mehnat Qaqramoni (1971), Uzbekistonda xizmat koʻrsatgan agronom (1964), q. x. fanlari d-ri (1975). Toshkent qishloq xujaligi in-tini tugatgan (1943). Oʻzbekiston Yer … Читать далее
OʻRMON — bir-biriga va oʻsish sharoitiga taʼsir etuvchi va geografik landshaft elementini hosil qiluvchi daraxtsimon oʻsimliklar majmui; Yer oʻsimlik qoplamining asosiy tiplaridan biri, biosferaning tarkibiy va juda muhim qismi. Oʻsimliklarning koʻpgina hayotiy shakllaridan iborat boʻlib, bular orasida daraxt va butalar asosiy, oʻtlar, butachalar, yoʻsinlar, lishayniklar va h. k. ikkinchi darajali rolʼ oʻynaydi. Oʻ. Antarktidadan tashqari … Читать далее
KABARDA-BALKARIYA, Kabarda — Balkariya Respublikasi — Rossiya Federatsiyasi tarkibidagi respublika. Mayd. 12,5 ming km2. Aholisi 786,3 ming kishi(1999). Poytaxti — Nalchik sh. Maʼmuriy jihatdan 9 tuman, 7 shahar, 7 shaharchaga boʻlinadi. Davlat tuzumi. K.-B. — respublika. Davlat boshligʻi — prezident. Qonun chiqaruvchi oliy organ — respublika Kengashi va Vakillar Kengashi (parlament). Ijroiya hokimiyatni hukumat amalga … Читать далее
SUT EMIZUVCHILAR (Mammalia) umurtqali hayvonlar sinfi. Trias oxirida yirtqich sudralib yuruvchilar — sinodontlardan kelib chiqqan. Sinodontlar bir guruhidan koʻp boʻrtiqlilar (qirilib ketgan), ikkinchisidan kloakalilar paydo boʻlgan. Koʻp boʻrtiqlilardan Yura davrida pantoteriyalar, ulardan esa hozirgi xaltalilar va yoʻldoshlilar vujudga kelganligi taxmin qilinadi. Sut emizuvchilarning tashqi koʻrinishi va oʻlchami har xil. Pakana oq tishlining (hasharotxoʻrlardan) uz. 4 … Читать далее
TRAKTOR (ing. tractor, lot. traho — tortaman, tashiyman) — dvigatel yordamida xarakatlanuvchi gʻildirakli yoki gusenitsali (zanjirli) oʻziyurar mashina. T. qurilish, qishloq xoʻjaligi. ishlari va b. ishlarni bajarish, tirkama, oʻrnatma va yarim oʻrnatma jihozlarni tortish va harakatlantirish, muqim (statsionar) mashinalarni ishga tushirish uchun moʻljallangan. Bugʻ mashinasi oʻrnatilgan birinchi gildirakli Traktor 1830-y. da Angliya va Fransiyada paydo … Читать далее