Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/m/mehnat/

MEHNATGA QOBILIYATSIZLIK — mehnat qilish qobiliyatining yoʻqolishi yoki mehnatga yaroqsizlik. Odatda, kasallik, baxtsiz hodisa, uy-roʻzgʻor yumushlari, i. ch. (q. Kasb kasalliklari), homiladorlik, tugʻish, keksalik va b. sabablarga koʻra, kishi mehnat qobiliyatini yoʻqotadi. Doimiy va vaqtincha Mehnatga qobiliyatsizlik tafovut qilinadi. Doimiy Mehnatga qobiliyatsizlik — nogironlikdir – Vaqtincha Mehnatga qobiliyatsizlik toʻliq yoki qisman boʻlib, qisqa muddatda mehnat … Читать далее

MEHNAT INTIZOMI — davlat tomonidan oʻrnatilgan mehnat jarayonida barchaning amal qilishi lozim boʻlgan umumiy tartib. Amaldagi qonunchilikka binoan, xodim oʻz mehnat vazifalarini halol va vijdonan bajarishi, Mehnat intizomiga rioya qilishi, ish beruvchining qonuniy farmoyishlarini oʻz vaqtida va aniq bajarishi, texnologiya in-tizomiga, mehnat muhofazasi, xavfsizlik texnikasi va i. ch. sanitariyasi talablariga rioya qilishi, ish beruvchining mol-mulkini … Читать далее

MAYDA TOVAR ISHLAB CHIQARISH — yakka mayda dehqon va hunarmandlarning ijtimoiy mehnat taqsimoti, i. ch. vositalarining xususiy mulkchiligi va xoʻjalikning aloqidaligi asosida uz shaxsiy mehnati b-n bozor uchun tovar chikaradigan i. ch. U kichik xoʻjaliklardan tarkib topadi. Mahsulotni ay-irboshlash vositasida isteʼmol etip] zaruriyati yotadi. Turkistonda 1913y. daqishloqdagi xoʻjalikning 72% mayda dehqon xoʻjaligi tashkil qilgan. Mayda … Читать далее

MUSIQA (yun. mousiche — muzalar sanʼ-ati) — inson hissiy kechinmalari, fikrlari, tasavvur doirasini musiqiy tovush (ton, nagʻma)lar izchilligi yoki majmui vositasida aks ettiruvchi sanat turi. Uning mazmuni oʻzgaruvchan ruhiy holatlarni ifodalovchi mu-ayyan musiqiybadiiy obrazlardan iborat. Musiqa insonning turli kayfiyatlari (mas, koʻtarinkilik, shodlik, zavklanish, mushohadalik, gʻamginlik, xavf-qoʻrquv va b.)ni oʻzida mujassamlashtiradi. Bundan tashqari, Musiqa shaxsning irodaviy … Читать далее

PITEKANTROPLAR (yun. pithekos maymun va anthropos — odam) — eng qad. qazilma odamlar (taxm. 900 ming yil avval). Neandertallardan oldin yashaganlar. Ilk paleolit madaniyatini yaratganlar. 1890—92 y. larda golland olimi E. Dyubua Yava o. dagi Solo daryosi yaqinidan 4qatlam quyi yotqiziqlarida odamning eng qad. ajdodiga mansub bosh miya qopqogʻi, son suyagi va uchta tishini topgan. … Читать далее

MILL Jon Styuart (1806.20.5, London — 1873.8.5, Avinyon) — ingliz faylasufi, iqtisodchi va jamoat arbobi. Ost-Indiya kompaniyasida (1823—58) xizmat qilgan. 1865—68 y. larda parlament aʼzosi . Liberal va demokratik islohotlarni qoʻllab-quvvatlagan. Millning dunyoqarashi D. Rikardo, I. Bentam, J. Berkli, D. Yum va b. ning falsafiy, iqtisodiy nazariyalari taʼsirida shakllangan. U murosali siyosat va davlatning iqtisodiyotga … Читать далее

MEHNAT TARBIYASI — tarbiyaning muhim turi, shaxsni shakllantirishning zarur shartlaridan biri boʻlgan pedagogik jarayon. M. t. kishidan ijtimoiy foydali mehnatga ichki ehtiyoj, in-tizom, batartiblik, tashkilotchilik, tashabbuskorlik, ishchanlik, ishning koʻzini bilish singari sifatlarni qaror toptirishga xizmat qiladi. Mehnat inson extiyojlarini qondirishning birinchi va asosiy vositasi boʻlganligi uchun ham Mehnat tarbiyasi tarbiyaning boshqa hamma turlaridan oldin paydo … Читать далее

MEHNAT BIRJASI — ishsizlarni, ish joyini oʻzgartirishni istovchi shaxslarni ishga joylashtirish bilan shugʻullanadigan maxsus davlat muassasasi. Mehnat bozorining tashkil etilgan va tartiblanib turadigan shakli. Mehnat birjasi das-tlab 19-a. ning 1-yarmida Germaniya va Angliyada, keyinchalik Fransiya va b. davlatlarda paydo boʻldi. 20-a. ning boshlarida Angliyada umummilliy Mehnat birjasi tashkiloti taʼsis etildi. Mehnat birjasi boʻsh oʻrinlar va … Читать далее

MEHNAT QUROLLARI — odamlar moddiy boyliklar yaratishda, mehnat predmetlariga, obyektlariga taʼsir koʻrsatishda qoʻllaydigan asbob-uskunalar; ular ish qurollari, mashinalar, stanoklar, mexanizmlar va b. dan tar kib topadi (q. Ishlab chiqarish vositalari). Пост Навигацияси

MEHNAT JAMOASI — oʻz mehnati b-n korxona faoliyatida mehnat shartnomasi asosida ishtirok etayotgan xodimlarning barchasi. Odatda, maʼmuri-yatning mansabdor shaxslarm, shuningdek, Mehnat jamoasi tashkil etgan ayrim jamoat tashkilotlari, mas, mehnat nizolari komissiyasi ham Mehnat jamoasi tarkibiga kiradi. Mehnat jamoasi mehnat huquqining subyekti sifatida butun korxona hamda uning tarkibiy boʻlinmalarida faoliyat koʻrsatadi. Mehnat jamoasi turli tashkiliyhuquqiy shakldagi … Читать далее