MILITSIYA (lot. militia — qoʻshin) (OʻzRda) — konstitutsiyaviy tuzumni himoya qilish, jamoat tartibi va xavfsizligini saqlashga daʼvat etilgan, fuqarolar hamda davlat mulkini, qonunchilikni, aholi, korxona va tashkilotlarning qonuniy huquq va man-faatlarini himoya qiluvchi, jinoyatchilik va huquqbuzarliklarga qarshi kurashuvchi maʼmuriy organ. OʻzR Vazirlar Mahkamasining «Ichki ishlar idoralarida xizmat utash tartibi haqidagi vaqtinchalik nizom» (1993-y. 8 yanv.), … Читать далее
MEKONG (yuqori oqimida Dza-Chu, oʻrta oqimida Lansanszyan deb ataladi) — Hindixitoy ya. o. dagi eng katta dare, Xitoy, Laos, Kambodja, Vyetnam hududlaridan oqadi, qisman Laos bilan Myanma va Tailand oʻrtasidagi chegara vazifasini xam bajaradi. Uz. 4500 km, havzasining mayd. 810 ming km2. Tibet togʻligidagi Tangla tizmasidan boshlanib, Sino-Tibet togʻlarining chuqur daralari orqali va Kambodja tekisligidan … Читать далее
MAQAM (arab. — joy, parda, ton) , makam (turk.) — arab va turk mumtoz musiqasida asosiy tushunchalardan biri: 1) parda (ton, nagʻma) lar tizimi. Yarim va chorak tonli tovushqator tartibiga asoslanadi. Arab anʼanaviy musikasida Rast, Zarkula, Duka, Kurd, Sikax, Busalik, Charka, Xigaz, Nava, Hisor, Husayni, Agam, Auj, Mahur, Kardan, turk musikasida Yegah, Nim Hisar, Ashiran, … Читать далее
MARTEN ISHLAB CHIQARISHI — marten pechidya choʻyan, temirtersak va temir rudasidan poʻlat ishlab chiqaruvchi tarmoq; qora metallurgiyankt bir sohasi. 19-a. oxirida oldin Fransiyada, keyin Rossiyada tarqala boshladi, keyinchalik taraqqiy etgan mamlakatlarga yoyiddi. Oʻzbekistonda birinchi Marten ishlab chiqarishi 1944-y. da shakllana boshlagan (Bekobod metallurgiya z-dida 1944, 1945 va 1949-y. larda 3 ta marten pechi ishga tushirilgan). … Читать далее
PSKOV KOʻLI — RF Pskov viloyatidagi koʻl. Estoniya bilan boʻlgan chegarada.» Mayd. 710 km2, chuq. 6—8 m (baʼzi joy – lari 12 m gacha). Pskov koʻli Chud kuli bilan birgalikda yagona havzani, Chud — Pskov koʻlini hosil qiladi. Pskov va Chud koʻllaridagi pristanlar oʻrtasida kema qatnaydi. Koʻlda baliq (sudak, leshch, sig) ovlanadi. Пост Навигацияси
PORTLASH — oniy vaqtda chegaralangan hajmda katta miqdorda energiya ajralib chiqish jarayoni. Maʼlum xajmni egallab turgan modda P. natijasida energiya ajratib, atrofdagi muhitni juda katta kuch bilan harakatga kelti-ruvchi yuqori bosimdagi qizigan gazga aylanadi. Portlash qattiq jismda uning yemirilishi va parchalanishi bilan kuzatiladi. Muhitningt-rasi, zichligi, bosimining keskin koʻtarilishidan yuzaga kelgan harakat P. toʻlqini deyiladi. Bu … Читать далее
POLSHA (Polska), Polsha Respublikasi (Rzeczpospolita Polska) — Markaziy Yevropadagi davlat. Mayd. 312,7 ming km2. Aholisi 38,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — Varshava sh. Maʼmuriy jihatdan 16 voyevoda (wojewodztwo) ra boʻlinadi. Davlat tuzumi. Polsha — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1997-y. 25-mayda qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (1995-y. dan Aleksander Kvasnevski), u P. fuqarolari tomonidan umumiy teng … Читать далее
PATOLOGIK FIZIOLOGIYA — kasal organizm (odam va hayvon) ning hayot faoliyati, undagi funksional oʻzgarishlar, kasallikning paydo boʻlishi, avj olishi, kechishi va oqibati qonu-niyatlarini oʻrganadigan fan. P. f. normal fiziologiya, patologik anatomiya, xususiy patologiya bilan chambarchas bogʻlangan. Patologik fiziologiya umumiy va xususiy qismdan iborat. Umumiy qismda kasallik biologik qonuniyat, bir butun organizmning reaksiyasi sifatida oʻrganiladi. Kasallik … Читать далее
PA-DE-KALE, Duvr boʻgʻozi — Buyuk Britaniya oroli bilan Yevropaning materik qismi (Fransiya qirgʻoklari) orasidagi boʻgʻoz, Shim. dengiz tomonidan La-Mansh boʻgʻoziga kiraverishda. Antropogen davrida quruqlikning choʻkishidan vujudga kelgan. Eng kambar joyi (Duvr bilan Kale sh. lari orasida) 32 km, eng chuqur joyi 64 m. Yirik portlari: Duvr, Kale, Dyunkerk. Duvr — Kale, Duvr—Dyunkerk, Duvr—Bulon oʻrtasida parom … Читать далее
MOLOGA — RFning Tver, Novgorod va Vologda viloyatlaridagi dare. Volganing chap irmogʻi. Ribinsk suv omboriga quyiladi. Uz. 456 km, xavzasining mayd. 29700 km2. Krrdan toʻyinadi. Oʻrtacha suv sarfi quyilish joyidan 58 km da 172 m3/sek. Dek. boshlarida muzlab may boshlarida muzdan boʻshaydi. Pestovo sh. dan quyilish joyigacha kema qatnaydi, Mologa boʻyida Bejesk, Pestovo, Ustyujna sh. … Читать далее