GAZOYL (gaz va ing. oil — moy) — solyar moyi; molekulasida asosan 12 dan 35 tagacha uglerod atomi boʻlgan uglevodorodlar va tarkibida oltingugurt, azot va kislorod boʻlgan qoʻshimchalardan iborat aralashma. Mol. m. 150—500, qaynash t-rasi 200—500°. Neftni qayta ishlash jarayonida kerosin va yengil sanoat moylari oraligʻida ajralib chiqadi. Gazoyl asosan dizel yoqilgʻisi, katalitik kreking uchun … Читать далее
BUTIL SPIRTLAR, butanollar, S4N,ON — bir atomli spirtlar. Mol. m. 74,12. Rangsiz suyuqlik, oʻziga xos hidi bor. Toʻrtta izomeri maʼlum: birlamchi (butanol1) SN3SN2SN2SN2ON, ikkilamchi (butanol2) SN3SN2SNONSN3, izobutil (2metilpropanol1) (SN3)2 SNSN2ON, uchlamchi (uchmetilkarbinol) (SN3)3SON. Butanol1 bilan butanol2 da uglerod atomlarining tarmoqlanmagan zanjirlari bor. Izobutil Butil spirtlarda asimmetrik uglerod atomi boʻlganligi sababli uch shaklda mavjud: ulardan ikkitasi … Читать далее
GLITSERIN (yun. glykeros — shirin) — 1, 2, 3-propantriol, NOSN2 — SNON—SN2ON — uch atomli oddiy spirt; rangeiz, hidsiz, shinniga oʻxshash, chuchmal suyuqlik; Mol. m. 92,09, zichligi 1260 kg/m3, suyuklanish t-rasi 17,9°, qaynash t-rasi 290°, suvga, metil va etil spirtlarga, atsetonga aralashadi, spirt b-n efir yoki xloroform aralashmasida eriydi; yogʻ, benzin, benzol, uglerod sulfidda erimaydi. … Читать далее
GEKSAMETILENDIAMIN, NH,(CH2) 6NH2 — organik birikma, kuchsiz ammiak hidli rangsiz kristallar. Mol. m. 116,21. Suyuklanish t-rasi 39— 42°, qaynash t-rasi 204—205°, zichligi 825 kg/m3. Suv, spirt, efir va b. organik erituvchilarda yaxshi eriydi. Geksametilendiamin va uning suvdagi eritmalari havodan karbonat angidrid yutadi (2% li 1 hajm eritma 20° da 11,7 hajm). Geksametilendiamin ali-fatik aminlarga xos … Читать далее
KAHRABO KISLOTA (SN2 SOON) 2 – ikki asosli organik kislota. Rangsiz kristall modda. Mol. m. 118, suyuqlanish t-rasi 183°, qaynash t-rasi 235°. Suvda, etil va metil spirtda yaxshi, efirda yomon eriydi. Qoʻngʻir koʻmir va turli smolalar (mas, kahrabo va b. oʻsimliklarda) bor. K. k. kahraboni quruq haydab, sintetik usulda etilen bromiddan olinadi. Fotografiyada, tibbiyot, analitik … Читать далее
QORAMOL — quvushshoxlilar oilasiga mansub juft tuyoqli, kavsh qaytaruvchi hayvonlar. Q. ga haqiqiy buqalar turkumiga mansub yirik xonaki kenja turlar — sigir, buyvol, qoʻtos hamda gayal, bizon, zubr va b. kiradi. Mil. dan bir necha ming yil avval Yevropa, Osiyo, Amerikada tarqalgan. Xonaki Qoramol yovvoyi buqa (tur) dan kelib chiqqan. Yevvoyi buqalarning oxirgi ajdodlari 17-a. … Читать далее
KUNGABOQAR MOYI — kungaboqar magʻzidan olinadigan moy. K. m. och sariq tusli. Presslab yoki ekstraksiyalab olinadi. Zichligi 925—927 kg/m3 (20° da), yod soni 119—136, gidroksil soni 2—10,6. Qotish harorati —16—19°. K. m. tarkibidagi yogʻ kislotalari miqdori (%): stearin 1,6—4,6, palmittin 3,5— 6,4, miristin 0,1, olein — 24—40, linol 46—62, linolen 1 gacha. Yogʻ kislotalarining oʻrtacha … Читать далее
DEZOKSIRIBOZA, giminoza — Purin va pirimidin nukleotidlari shaklida dezoksiribonuklein kislota tarkibiga kiradigan uglevod. Mol. m. 134,1, kristall, suyuklanish t-rasi 78—82°, suvda eriydi. Monosaxaridlardan ribozaning qaytarilishi natijasida hosil boʻladi. Пост Навигацияси
DEVONOV Sanʼat Solihovich (1932.9.5, Xonqa tumani) — aktyor va rej. Oʻzbekistan xalq artisti (1976). Toshkent davlat sanʼat in-tini tugatgan (1973). Xorazm teatrida aktyor, rej. (1946—84), direktor (1963—67). 1984—86 y. lar kinoaktyor studiyasining, 1986—87 y. lar Abror Hidoyatov nomidagi drama teatrining va 1987—93 y. lar Hamza teatrining direktori. Harakat bilan nutqning rangbarang, musiqiy va maʼnodorligi, chuqur … Читать далее
QORAQURUM — Markaziy Osiyodagi togʻ sistemasi, Hindiston (Jammu va Kashmir shtatlarida) va Xitoy hududlarida. Yer yuzidagi eng baland togʻ sistemalaridan biri. Shim. da Pomir va Kunlun, jan. da Himolay va Gandi-sishan tizmalari oraligʻida. Uz. 500 km, sharqidagi Changchenmo va Pangong tizmalari bilan birga 800 km chamasida. Eni 150—250 km. Oʻrtacha bal. 6000 m, eng baland … Читать далее