Malumotlar

VENEROLOGIYA (Venera va… logiya) — klinik tibbiyot sohasi; venerik kasalliklarnint yuzaga kelish va tarqalish sabablari, diagnostikasi va klinik kechishini oʻrganadi, ularning oldini olish va davolashning eng maqbul yoʻl-yoʻriqlarini ishlab chiqadi. Venerologiya dermatologiya, sotsial gigiyena, infeksion kasalliklar, akusherlik va ginekologiya, terapiya, serologiya va b. bir qancha tibbiyot fanlari bilan uzviy bogʻlangan. 18-a. gacha barcha venerik kasalliklar … Читать далее

BORGIDRIDLAR, boranatlar, gidr i d oboratl ar — borning kompleks birikmalaridan bir turi, umumiy formulasi (MeVN4)p, bu yerda Me — metall, Ishqoriy metallarning boranatlari yetarlicha barqaror kristall moddalar, kuchli qaytaruvchilardir; B. organik kimyoda dorilar, vitamin l ar, steroid preparatlar, yuqori dispers katalizatorlar, metall va sopol yuzasi uchun metall qoplamalar tayyorlashda, yarimutkazgich i. ch. da qoʻllaniladigan … Читать далее

VENGER TILI — vengerlartili. Fin-ugor tillari oilasining ugor guruhiga mansub. U asosan Vengriyaning oʻzida va u bilan chegaradosh boʻlgan Ruminiya, Chexiya, Slovakiya, Serbiya va Ukrainaning Zakarpatye viloyatlarida tarqalgan. Venger tilida 13,83 mln. kishi soʻzlashadi. Venger tili fonetikasi uchun unlilarning ham palatal, ham labial uygʻunlashuvi xosdir. Bu holat soʻz negizlarida koʻshimcha orttirilganda kuzatiladi. Soʻz urgusi esa … Читать далее

ARGʻIN — 1) Oʻrta juz, qisman Kichik juz tarkibiga kirgan qozoklarning koʻp sonli qabilasi. 19-a. oxirida Argʻinlar 500 ming kishi boʻlgan. Argʻin 15-ada qozoq elatining shakllanishida ishtirok etgan asosiy boʻgʻimlar qatoriga kiradi. Sharkay Qozogʻiston hududida koʻchmanchilik b-n mashgul boʻlishgan. Argʻin tili — hoz. qozoq adabiy tiliga asos boʻlgan qozoq tilining shim.-sharqiy lahjasi.

ARSHIY Xoʻjajahon Yaʼqub (1706-1756, Qashqar) — uygʻur shoiri, davlat arbobi. Oyrot xonligi (1635 – 1758) ning Kashqardagi noibi. Arshiy uygʻur mumtoz sheʼriyatida lirik janr rivojiga hissa qoʻshgan. Navoiyga ergashgan («Koʻngul» musammani), tatabbular bitgan. Asarlarida insoniylik, vafo, mehr-muhabbat, ezgulik va doʻstlikni tarannum etgan, ijtimoiy tengsizlik va huquqsizlikdan noligan. Uning «Xoʻjajahon Arshiy» nomli devoni mavjud.

BOR (Bohr) Ore (1922. 19. 6, Kopengagen) — daniyalik fizik. Daniya FA va b. koʻp akademiyalar aʼzosi. N. Bornit ugli. Atom yadrosining umumlashgan modeli mualliflaridan biri. Ilmiy ishlari kvant va yadro fizikasiga oid. Nobel mukofoti laureati (1975, B. Mottelson va J. Reynuoter bilan hamkorlikda). Пост Навигацияси

VELOSIPED SPORTI — velosiped b-n trek, shosse, past-baland joyda poyga qilish, shuningdek figurali yurish, velobol va velopolo musobaqalari. Yevropada 1860-y . larda paydo boʻlgan. 1896-y. dan Olimpiya oʻyinlari dasturiga kiritilgan; 1893-y. dan trekda, 1921-y. dan shosseda, 1929-y. dan yopiq binolarda, 1950-y. dan kross boʻyicha jahon birinchiliklari oʻtkaziladi. Xalqaro velosipedchilar uyushmasiga (UCI; 1900-y. asos solingan) 152 … Читать далее

VEKTOR HISOB — mat. ning vektor ustida bajariladigan amallari va bu amallarning xossalarini tekshiradigan boʻlimi. Vektor hisob 19-a. da fizika, mexanika talablari asosida vujudga keldi va rivojlandi. Ingliz matematigi U. Gamilton, nemis matematigi G. Grasman, ingliz fizigi J. Maksvell V. h. taraqqiyotiga katta hissa qoʻshishdi. Amerika fizigi J. Gibss Vektor hisobni hoz. koʻrinishga keltirdi. Vektor … Читать далее

ARXITEKTURA (lot. architektura soʻzidan) — q. Meʼmorlik….

BONDAREV Yuriy Vasilyevich (1924. 15. 3, Orsk) — rus yozuvchisi. Oddiy askarlarning qahramonligi, insonning urushdagi ruhiyati Bondarev ijodining bosh mavzuidir («Batalyonlar oʻt ochishni soʻraydi» povesti, 1957; «Issiq qor» romani, 1969 va b.). «Sukunat» romani (1962) tinch hayotga qaytish haqida, «Sohil» (1975), «Saylov» (1980), «Oʻyin» (1985) kabi romanlarida insonning oʻz davri, vatani bilan aloqalari haqidagi axloqiyfalsafiy … Читать далее