MIQQIY (Falco tinnunculus) — lochinsimonlar oilasiga mansub yirtqich qush. Gavdasining uz. 31—38 sm, vazni 180—240 g. Qanoti kambarsimon, uchki qismi ingichkalashgan, uz. 23—27 sm. Osiyo, Yevropa, Afrikada tarqalgan. Osiyo va Afrikaning tropik va subtropik hududlarida qishlaydi. Oʻrta Osiyoda oʻtroq yashaydi. Do-imiy juft hosil qiladi. Jarlar va qoyalardagi kovaklarga hamda daraxtlarga uya quradi. 4—5 ta tuxum … Читать далее
MOʻYLOVLI BALIQLAR (Barbus) karpsimonlar oilasiga mansub baliqlar urugʻi. Daryo va koʻllarda yashaydi yoki oʻtkinchi baliqlar. Ogʻzi yonida ikki juft moʻylovi, orqa suzgichida tishchalari, baʼzan silliq tikani boʻladi. Koʻpchilik turlari Afrika va Osiyoning tropik, Yevropaning iliq suvlarida yashaydi. Orol moʻylovli baligʻi (B.brachycephalus)ning uz. 1 m gacha, vazni 20 kg gacha. 5—6 y. da voyaga yetadi. Uvildiriq … Читать далее
MAROKASH CHIGIRTKASI (Docios-taurus maroccanus Thumb.) — toʻgʻriqanotlilar turkumiga mansub hasharot. Tanasining uz. 2,5—4,2 sm, qizgʻishsariq. Och-qoʻngʻir tusli old koʻkragidagi «x» harfiga oʻxshash oq naqshi bilan boshqa chigirtkalardan farq qiladi. Koʻzachasida 18—42 ta tuxum boʻladi. Lichinkalari 5 yosh davomida rivojlanadi. Tuxumdan lichinkalari, odatda, apr. ning 1-yarmida yoki birmuncha kechroq chiqadi. May oyida qanot chiqaradi. Bir toʻdadagi … Читать далее
MAREK KASALLIGI — parrandalarning neyrolimfomatozi, favqulodda paydo boʻladigan va oʻta yuquvchan kontagioz virusli kasallik. Sanoat parrandachiligi rivojlangan barcha davlatlarda keng tarqalgan. Asosan, tovuqlar kasallanadi, lekin kurka, tusto-vuq, bedana va b. parrandalarda ham uchraydi. Oʻtkir kechganda ichki organlar, teri va mushaklarda limforetikulyar toʻqimalarning rivojlanib kupayishi, surunkali kechganda esa periferik nerv tomirlarining zararlanishi, kuz shox pardasining rangi … Читать далее
MANPAR (xitoycha myan — xamir, par — parcha) — xamir taom turi. Tuzli suvda tuxum solib, qattiqroq qilib xamir qoriladi. Sochiqqa oʻrab tindiriladi. Tingan xamirdan tangadaytangaday boʻlakchalar uzib olinib, 2 mm qilib yoyiladi. Yoymadan 2 sm keladigan tasmachalar kesiladi, orasiga urvoq sepib, bir necha qavat qilib taxlab, toʻrtburchak boʻlakchalar kesiladi. Tuzi rostlangan qaynab turgan suvga … Читать далее
MUSICHA (Streptopelia senegalensis) — kaptarsimonlar oilasi gʻurraklar urugʻiga mansub qush. Dumi uzun, boshqa kaptarsimonlarga nisbatan kichik. Tanasining orqa tomonidagi patlari bir xil kulrang, boʻyni orqasida qora rangli yarim halqasi bor. Urugning boshqa turlaridan gavdasining kichikligi (uz. 14— 30 sm), daraxtlar shoxiga in qurmasligi b-n farq qiladi. Oʻrta Osiyoda keng tarqalgan, turar joylar yaqinida yashaydi. Binolarning … Читать далее
MARSHALLAGIOZLAR — oʻtxoʻr hayvonlarda uchraydigan gelmintoz kasallik. Marshallagiya avlodiga mansub, hayvonlarning shirdonida (oshqozonida) parazitlik qiluvchi nematodalar qoʻzgʻatadi. Kasallik qoramol, qoʻy, echki va yovvoyi hayvonlar oʻrtasida keng tarqalgan. Marshallagiozlar qurgʻoqchil, keskin oʻzgaruvchan iqlimli joylarda uchraydi. Hayvon organizmida gijja 23—30 kun davomida jinsiy yetiladi va tashqi muhitga koʻplab miqdorda tuxum chiqarib turadi. 2—3 oylik qoʻzilar ogʻir kasalanadi. … Читать далее
PITONLAR (Pythoninae) — soxta oyoqlilar oilasiga mansub ilonlar kenja oilasi. Uz. 1,5 m dan (kirol Pitonlar) 10 m gacha (toʻrsimon Pitonlar). Rangi har xil. Yuqori lab qalqonida issiqni sezadigan termoretseptorli 2—3 ta chuqurchasi boʻladi. Termo-retseptorlari yorda-mida yaqinlashayotgan issiq qonli hayvonlarni sezadi. 27 turi sharqiy yarim sharning tropik va subtropik qismida tarqalgan. Asosan, oʻrmonlarda yashaydi. Sut … Читать далее
MOSHAKLAR (Calidris) – balchiqchilar turkumiga mansub qushlarning bir urugʻi. Moshaklar barmoqlarining orasida suzgich parda boʻlmasligi bilan boshqa balchiqchilardan farq qiladi. Shim. yarim sharda keng tarqalgan. Dengiz, dare va koʻl qirgʻoqdariga uya yasaydi. 3—4 ta tuxum qoʻyadi. Qishlash uchun kuzda Afrikaga uchib ketadi. Oʻzbekistonda Moshaklarning qiziltomoq, qoratomoq, oqdum turlari uchraydi. Moshaklar hasharotlar va ularning lichinkalari, mollyuskalar, … Читать далее
MINOGALAR (Petromyzoniformes) — toʻgarak ogizlilar sinfiga mansub umurtqali hayvonlar turkumi (boshqa sistemaga koʻra, kenja sinfi). Gavdasining uz. 15—100 sm, vazni 3 kg gacha, skeleti togʻaydan iborat. Burun teshigi bitta, boshining yuqori qismida joylashgan, halqumi bilan tutashmagan. Orka suzgichlari 1 yoki 2 ta. Jabra teshiklari tanasi ikki yonida 7 tadan joylashgan. Voronkasimon ogʻzini teri disk oʻrab … Читать далее