MAHSI, massi — mayin, pishiq qoʻy yoki echki terisidan tayyorlanadigan poshnasiz, baland qoʻnjli poyabzal. Hozir kalta qoʻnjli turi ham mavjud. Tag charmi yalang qavat va yumshoq boʻlgani uchun kalish yoki kavush bilan kiyiladigan milliy oyoqkiyimi. Mahsi musulmon xalqlari orasida qadimdan keng tarqalgan. Oyoqni sovuqsan asraydi, boldirni issiqtutadi. Mahsiga oʻxshash oyoq kiyimlari tasvirini Afrosiyob devoriy rasmlari … Читать далее
MATRAP — bedana va b. yovvoyi parrandalarni ovlash uchun ishlatiladigan an-jom. Uzun dasta (2,5—3 m atrofida) va uning uchiga oʻrnatiladigan toʻr xaltali chambarak (diametri 1 — 1,5 m) dan iborat. Dasta, odatda, tol daraxtidan, chambarak tut daraxti novdasidan, toʻr xalta esa bakuvvat paxta ip yoki kapron ipdan tayyorlanadi. Toʻr xaltaning koʻzi ovlanadigan parranda chiqib keta … Читать далее
MAREK KASALLIGI — parrandalarning neyrolimfomatozi, favqulodda paydo boʻladigan va oʻta yuquvchan kontagioz virusli kasallik. Sanoat parrandachiligi rivojlangan barcha davlatlarda keng tarqalgan. Asosan, tovuqlar kasallanadi, lekin kurka, tusto-vuq, bedana va b. parrandalarda ham uchraydi. Oʻtkir kechganda ichki organlar, teri va mushaklarda limforetikulyar toʻqimalarning rivojlanib kupayishi, surunkali kechganda esa periferik nerv tomirlarining zararlanishi, kuz shox pardasining rangi … Читать далее
MUQALLID (arab. — taqlidchi) — oʻzbek anʼanaviy teatrining janri; shu janr ijrochisi. Mshaklidagi tomoshalarda qush va hayvonlarga taqlid qilingan, hayotdagi baʼzi kishilar xulqatvori, qiziq voqealar kulgili tarzda aks ettirilgan. Muqallid 3 xil: hajviy Muqallidlar («Xum oʻgʻrisi», «Qimorbozlar», «Sudxoʻr akam jon beradi»), parodiyalar («Uloqchilik», «Kelin tushdi», «Yogʻoch polvon», «Novvoylik»), pantomimalar («Kiyik oʻyin», «Toʻrgʻay», «Bedana oʻyin»). M. … Читать далее
KIRKIK — bedana ovlashda ishlatiladigan asbob. Shakli kichik yogʻoch qoshiqqa oʻxshaydi, dastasi va qorin qismi oʻyilib, dastasiga ovoz chiqaradigan tilchali naycha oʻrnatiladi, qorin qismiga yupqa rezina yoki yumshoq (oshlangan) teri parda tortiladi. Naychaning qoringa tutash joyi mum bilan mahkamlanadi. Ovchi Kirkikni barmoqlari b-n bir-ikki taktida uradi (kichikroq Kirkikni parda tortmay lunjga solib ishlatish ham mumkin), … Читать далее
XORAZM VOHASI — Amudaryoning quyi qismidagi qad. voha. X. v. da Oʻzbekistonning Xorazm viloyati, Qoraqalpogʻistonning jan. gʻarbiy qismi hamda Turkmaniston Toshhovuz viloyatining shim. sharqiy qismi joylashgan. Shim. dan (shartli ravishda) Qoʻngʻirot kengligi, gʻarb va jan. da Ustyurt platosi va Qoraqum choʻllari, sharkda Qizilqum choʻli bilan chegaradosh. Xorazm vohasi hududi yuzasining shakllanishi Amudaryo akkumulyativ faoliyati bilan … Читать далее
PARRANDACHILIK — uy parrandalarini yetishtirish; chorvachiyaikning bir tarmogʻi. Parrandachilikning asosiy mahsuloti — oziq-ovqatga ishlatiladigan tuxum va goʻsht; qoʻshimcha mahsuloti — parranda pati va pari. Parrandalarni soʻyish va uni qayta ishlash chiqindilaridan yem uni ishlab chiqariladi. Parranda goʻngi — qimmatli organik oʻgʻiti. Parrandachilikda tuxum, asosan, tuxum yoʻnalishidagi, qisman goʻsht-tuxum va goʻsht yoʻnalishidagi tovuq zotlari va krosslaridan … Читать далее
PALOV — milliy taom turi. Pishirish usulining xilma-xilligiga va ishlatiladigan masalligʻining turiga qarab Palovning 40 dan ortiq turi bor. Mac, qovurma Palov, ivitma Palov, mayizli Palov, bedana P., qazi P., behili Palov, toʻgʻrama Palov, toʻy P., qiyma Palov, va b. P. ning sofaki Palov (Samarqand viloyati), qorma Palov (Qashqadaryo), suzma P. (Xorazm), ugra Palov (Surxondaryo) … Читать далее
MOLDAVIYA, Moldova Respublikasi (Republika Moldova) — Yevropaning jan.-sharqiy qismidagi davlat. Mayd. 33,7 ming km2. Aholisi 4,432 mln. kishi (2001). Poytaxti — Kishinyov sh. Maʼmuriy jihatdan 40 tuman, 21 shahar va 48 shaharchaga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Moldaviya — respublika. 1994-y. 29-iyulda kabul etilgan konstitutsiya amal qiladi. Davlat boshligʻi — parlament tomonidan saylanadigan prezident (2000-y. dan V. … Читать далее
OʻYIN — tarbiyalash va hordiq chiqarish vositalaridan biri. Oʻyin insoniyatning butun tarixi mobaynida diniy marosim, sport, harbiy va boshqalar mashqlar, shuningdek, sanʼat, ayniqsa uning ijro shakllari bilan qoʻshilib kelgan. Maʼlumki, inson oʻz hayotida oʻyin, oʻqish, mehnat, dam olish kabi mashgʻulotlar bilan band boʻladi. Inson hayotining dastlabki davrlarida Oʻyin asosiy faoliyat hisoblanadi, keyin esa u oʻqish … Читать далее