Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/b/beton/

KORROZIYABARDOSH MATERIALLAR — korroziya hodisasiga chidamliligi yuqori boʻlgan materiallar. Metall va metallmas (anorganik va organik), kompozitsion (q. Kompozitsion materiallar), konstruksion (q. Konstruksiyey materiallar) va himoya (q. Himoya qopyaamalari) turlari bor. Metall Korroziyabardosh materiallarga poʻlat va choʻyanlar, olovbardosh kotishmalar; asl metallar; korroziyabardoshligi legirlab (q. Legirlash) oshiriladigan alyuminiy, mis asosidagi qotishmalar (bronza, jez), nikel niobiy, tantal, sirkoniy … Читать далее

KATTA FARGʻONA KANALI, U s m o n Yusupov nomidagi Katta Fargʻona kanali — Fargʻona vodiysida qurilgan eng yirik gidrotexnika inshootlaridan biri. Oʻzbekiston (283 km), Tojikiston (62 km) va Qirgʻiziston (13 km) hududidan oʻtadi. Vodiyni shim.-sharqdan jan.gʻarbga kesib oʻtgan. Asosiy oʻzani uz. 350 km. Vegetatsiya davrida Norin (420 m3/s), Qoradaryo (100 m3/s), Soʻx (12 m3/s) … Читать далее

SEMENT (lot. caementum — shagʻal, chaqiq tosh) — sunʼiy noorganik kukunsimon bogʻlovchi mineral. Suv qoʻshilsa, xamirsimon massa hosil boʻladi, vaqt oʻtishi bilan qotib, toshsimon jismga aylanadi. Sement havoda ham, suvda ham qotish xususiyatiga ega. Sement qurilishda juda keng qoʻllaniladigan betonning asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi. Sementning romansement, portlandsement, glinozyomsement, kengayuvchan, gidravlik qoʻshimchali kabiturlari mavjud. Romansement ohaktoshni … Читать далее

BUYUK BRITANIYA, Britaniya, Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Qoʻshma Qirolligi (United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland) — Shim. Gʻarbiy Yevropadagi davlat. Buyuk Britaniya o. (mamlakat hududining 90%i shu orolda) va Irlandiya o. ning shim. sharqiy qismida hamda ularga yondosh mayda orollar (Anglsi, Uayt, Normand, Orkney, Gebrid, Shetlend va b.)da joylashgan. Gʻarbdan Atlantika okeani, … Читать далее

SHAGʻAL — togʻ jinslarining nurashidan hosil boʻladigan qattiq qurilish materiali. Paydo boʻlishiga koʻra, daryo, dengiz, koʻl, togʻ va jar toshlariga boʻlinadi. Shakliga koʻra, qirrador, tuxumsimon, nayzasimon va yassi xillari farqlanadi. Daryo va dengiz Sh. lari toza hamda silliq, togʻ, qoʻl va jar Shlari qirrador, turli aralashmalar bilan ifloslangan boʻladi. Oʻlchamiga qarab, mayda (5—20 mm), oʻrtacha … Читать далее

SHAMOT (frans. chamotte) — oʻtga chidamli pishirilgan loy yoki kaolin. Asosan, glinozem va kremnezem (kremniy (P)oksid)dan iborat. Bu tarkibiy qismlar yuqori trlarga chidamli material (mullit; 3Al2O32SiO2) ni xreil qiladi. Shamotlar 1300—1500° trada plastikligi yoʻqolguncha pishirib tayyorlanadi. Shamotning suyuqlanish trasi 1810°. Tarkibida kremnekislotalar mavjudligi tufayli Shamot 1100—1400° trada yumshay boshlaydi. Tarkibida 30% glinozyom boʻlgan Shamotga oʻtga … Читать далее

PARKET (frans. parquet) — turar joy va jamoat binolari pollariga qoplash uchun moʻljallangan yupqa taxtacha yoki shunday taxtachalardan qilingan pol. Taxtachalar har xil geometrik shakllarda teriladi (qoqiladi). Parket pol kurkam chiqadi, tovush va issiklikni uncha oʻtkazmaydi. Qattiq jinsli yogʻoch (zarang, eman, qayin, yongʻoq, qora qayin va b.) dan tayyorlanadi. Yigma, shitli va listli xillari bor. … Читать далее

PNEVMATIK ASBOBLAR — ichiga pnevmatik (havo kuchi bilan ishlaydigan) dvigatel (motorcha) oʻrnatilgan dastlabki ish kurollari. Pnevmatik bolgʻalar, perforatorlar (teshiklar teshuvchi asboblar), beton qoʻporgichlar, gayga buragichlar, arralar, qaychilar, silliqlash (yaltiratish) va parmalash mashi-nalari Pnevmatik asboblar jumlasiga kiradi. Odatda, Pnevmatik asboblarning vazni 2—10 kg dan oshmaydi. Ularda porshenli va rotatsion dvigatellar (quvvati 0,15 dan 1,75 kvt) qoʻllanadi. … Читать далее

TOʻQTAGʻUL SUV OMBORI — Norin daryosining quyi oqimida, Chatqol va Fargʻona togʻ tizmalari orasidagi darada (Qirgʻiziston Respublikasi) barpo etilgan. 1978-y. ishga tushirilgan, umumiy hajmi 19,5 km3, foydali hajmi 14,0 km1. Suv ombori sugʻoriladigan yerlar koʻlamini 400 ming gektarga koʻpaytirish va 900 ming ga ekinzorning suv taʼminotini yaxshilashga, Norin daryosining koʻp yillik oqimini boshkarish, suv xoʻjaligi … Читать далее

KIMYO, ximiya — moddalarning tuzilishi va oʻzgarishini oʻrganadigan fan. K. boshqa fanlar qatori inson faoliyatining mahsuli sifatida vujudga kelib, tabiiy ehtiyojlarni qondirish, zaruriy mahsulotlar i. ch., biridan ikkinchisini xrsil qilish va, nihoyat, turli hodisalar sirlarini bilish maqsadida roʻyobga chiqdi. Odamlar qadimda rudalardan metallarni ajratib olish, turli xil qotishmalar tayyorlash va qoʻllash, jumladan, shisha tayyorlash va … Читать далее