TEMURIYLAR TARIXI DAVLAT MUZEYI — Toshkentdagi Amir Temur xiyoboni yaqinida bunyod etilgan tarix muzeyi (1996). Muzey binosi oʻrta asr meʼmorligi anʼanalari asosida aylana tarxli, tomi gumbazli qilib, maxsus temirbetondan yaxlit supa ustiga qurilgan. Bino 3 qavatli, bal. 31 m (diametri — tashqi tomoni 70 m, ichkisi 50 m), uni qurishda temir ustun, gʻisht, turli beton … Читать далее
URGUT — Samarkand viloyati Urgut tumanidagi shahar (1973-y. dan), tuman markazi. Zarafshon tog tizmasining gʻarbiy davomi hisoblangan Chaqilikalon togʻining etagida, Samarkand sh. dan 35 km narida, viloyatning jan. sharqiy qismida joylashgan. Shahar oʻrtasidan Urgutsoy oqib oʻtadi. Axoliyey 60,5 ming kishi (2003). Urgut «Bobirnoma»da Arkat, 18-a. boshlariga oid tarixiy hujjatlarda Arkut qishlogʻi sifatida tilga olingan. «Urgut» … Читать далее
SUV TAʼMINOTI — aholini, jamoat binolari va sanoat korxonalarini, transport, qishloq xoʻjaligi. va b. ni suv bilan taʼminlashga oid tadbirlar majmui. Suv taʼminoti bir necha ming yillardan beri maʼlum. Qad. Misrda yer osti suvlarini juda chuqur quduklar qazib, oddiy mexanizm bilan chiqarishgan. Bunda sopol, yogʻoch, metall (mis va qoʻrgʻoshin) quvurlaridan foydalanishgan. Qad. Rimda yirik markazlashtirilgan … Читать далее
XONDAM KANALI — Toshkent viloyatidagi yirik va murakkab gidrotexnika inshooti, 1928—32 yillarda qurilgan. Chapqirgʻoq Qorasuv kanalining 3 km dan suv olish inshooti yordamida suv oladi. Dastlabki uz. 49 km. 1970-y. dan keyin amalga oshirilgan rekonstruksiya natijasida qayta qazildi, uning uz. 77,5 km ga yetkazildi, kanal kengaytirildi, trassasi uzaytirildi va bosh qismidagi hisobiy suv sarfi 23 … Читать далее
OʻTGA CHIDAMLI MATERIALLAR — juda yuqori (1500° dan yuqori) traga chidaydigan materiallar. Oʻtga chidamli materiallarning vujudga kelishi metallurgiyaiit rivojlanishi va issiklik agregatlarining tarqalishi bilan bogʻliq. Ular buyum holida (gʻisht, shakldor va yirik bloklar) va shaklsiz materiallar (kukunlar, massalar, beton qorishmalari) sifatida tayyorlanadi. Zichligi yuqori (kovakligi 3% dan kam), oddiy (20 — 30%) va yengil (45% … Читать далее
SURIYA, Suriya Arab Respublikasi (Al-Jumhuriya al-Arabiya as-Suriya) — Jan. Gʻarbiy Osiyodagi davlat. Oʻrta dengizning sharqiy sohilida joylashgan. Mayd. 185,2 ming km2. Aholisi 17,2 mln. kishi (2002). Poytaxti — Damashq sh. Maʼmuriy jihatdan 14 viloyat (muhofaza)ga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Suriya — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1973-y. 12-martda qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (2000-y. dan Bashar Asad), … Читать далее
SUMI VILOYATI — Ukraina tarkibidagi viloyat. 1939-y. 10 yanv. da tashkil etilgan. Mayd. 23,8 ming km2. Axoliyey 1384,3 ming kishi (1997), asosan, ukrainlar (87,2%), shuningdek, rus va b. millat vakillari ham yashaydi. Shahar aholisi 48%. 18 tuman, 15 shahar, 20 shaharcha bor. Markazi — Sumi sh. Boshqa muhim shaharlari: Konotop, Shostka, Romni, Trotsyanes, Axtirka, Belopolye, … Читать далее
SENEGAL (Senegal), Senegal Respublikasi (Republique du Senegal) — Gʻarbiy Afrikada joylashgan davlat. Mayd. 196,2 ming km2. Aholisi 10,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — Dakar sh. Maʼmuriy jihatdan 10 viloyat (region)ra boʻlinadi. Davlat tuzumi. S — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 2001-y. 7 yanv. da maʼqullangan. Davlat boshligʻi — prezident (2000-y. dan Abdulay Vad), u umumiy toʻgʻri yashirin … Читать далее
UCHQOʻRGʻON GIDROUZELI — Norin daryosi quyi oqimida, Qirgʻiziston Respublikasida barpo etilgan yirik gidrotexnika inshooti; Kamma Namangan kapali va Chapqirgʻoq Uchqoʻrgʻon kanallariga suv olishni taʼminlaydi, elektr energiyasi i. ch. da foydalaniladi. Gidrouzel toʻgʻoni 1964—66 y. larda hoz. koʻrinishda qurib bitkazilgan. Ombordagi suv bosimi 35,7 m dan 18,5 m gacha oʻzgarib turadi. Toʻgʻon jami 3300 m3/s gacha, … Читать далее
ESKI ANGOR, Eski Anhor Samarqand va Qashqadaryo viloyatlarida qurilgan magistral kanal. Dargʻom kanalitn suv oladi. qadimiy kanal, mil. av. 1-asrda qazilgan va Manas nomi bilan yuritilgan. Dastlabki uz. 300 km dan ortiq boʻlgan. 6— 8, 8—13-asrlarda, moʻgʻullar istilosi davrida vayron qilingan. Temuriylar davrida tiklangan. Soʻntti 4-asr davomida qarovsiz qolgan. 1954-yilda uni rekonstruksiya qilish boshlanib, 1955-yilda … Читать далее