MENAM PASTGEKISLIGI — Hindiston ya. o. dagi payettekislik, Menam-Chao-Praya daryosi havzasida, Tailand hududi. Jan. Xitoy dengizining Siyom qoʻltigʻiga tutash. Uz. 500 km, eni 200 km gacha. Mayd. 100 ming km2. Relyefi shim. da sertepa, jan. da yassi tekislikdan iborat. Tektonik botiqda joylashgan boʻlib, yer yuzasi allyuviy yotqiziqlar bilan qoplangan. Dare va sugʻorish kanallari, botqoklik koʻp. … Читать далее
MICHOAKAN, Michoakande-Okampo — Meksikaning jan.-gʻarbiy qismidagi shtat. Tinch okean sohilida, Lerma va Balsas daryolari havzasida joylashgan. Mayd. 59,9 ming km2. Aholisi 3979 ming kishi (2000). Maʼ-muriy markazi — Moreliya sh. M. hududining yarmidan ortiq qismi Meksika togʻligining jan.-gʻarbiy chekkasidagi koʻllar qavzasidan iborat. Sohil boʻylab Syerrade-Koalkoman tizmalari (eng baland joyi 2764 m) joylashgan. Seysmik faol hudud. … Читать далее
PALEOIQLIMSHUNOSLIK (paleo… va iqlimshunoslik) — Yerning geologik va tarixiy oʻtmish iqlimi haqidagi taʼlimot. P. vazifasi Yer tarixi davomida sodir boʻlgan iqlim sharoitlarini oʻrganish va ularni Yer shari boʻyicha taqsimlanishini tadqiqot qilishdan iborat. Paleoiqlimshunoslik paleogeografiyaning muhim qismi hisoblanadi; u stratigrafiya va paleontologiya, geomorfologiya va foydali qazilmalar toʻgʻrisidagi fanlar bilan chambarchas bogʻlangan. Geologik maʼlumotlar iqlimshunoslik, meteorologiya, geografiya, … Читать далее
PESTITSIDLAR (lot. pestis — maraz, caedo — oʻldiraman) , zaharli kim-yoviy moddalar — oʻsimlik zararkunandalari va kasalliklari, begona oʻtlar, shuningdek, yogʻoch, paxta tolasi mahsulotlari, jun, teri zararkunandalari, uy hayvonlarining xavfli kasalliklari qoʻzgʻatuvchilariga qarshi kurashishda foydalaniladigan kimyoviy moddalar. Shuningdek, auksinlar, gibberellinlar, defoliantlar, desikantlar, retradantlar ham Pestitsidlarga kiritiladi. Pestitsidlar tirik organizmlar hujayralariga ki-rib ularning fizik va kimyoviy … Читать далее
PATISSON (Cucurbita pepo var. patisson) , kulcha qovoq — qovoqdoshlar oilasiga, qatgiq etli qovokdar guruhiga mansub biryillik sabzavot oʻsimligi. Patisson palagi tik, butasimon sershox oʻsimlik. Ildizi yaxshi rivojlangan. Poyasi va barg bandlari nisbatan yoʻgʻon. Barglari oʻrtacha kattalikda, dagʻal, 3 yoki 5 qirrali. Gullari bir uyli, bir jinsli, yirik, rangi sariq, poyalarda yakkayakka joylashadi. Mevasi — … Читать далее
MAXORKA (Nicotiana rustica L.) — tomatdoshlar oilasining tamaki turkumiga mansub bir yillik oʻsimlik; texnika ekini. Vatani — Jan. Amerika. Yevropaga 16-a. da, Rossiyaga 17-a. da keltirilgan. Polsha, Vengriya, Hindiston, Tunis, Rossiya, Ukraina, Belorussiya, Qozogʻistonda ekiladi. Oʻzbekistonda qadimdan xoʻjaliklarda maxsus oʻstirilgan. Hoz. davrda Samarqand, Qashqadaryo vilo-yatlarida ekiladi. Ildizi oʻq ildiz, tuproqqa 1,5 m gacha kirib boradi. … Читать далее
MAKKAJOʻXORI ZARARKUNANDALARI — makkajoʻxorini zararlaydigan hasharotlar. 70 ga yaqin turi bor. Asosiylari: koʻsak qurti, karadrina, kuzgi tunlam, simkurt, leukan tunlami, makkajoʻxori kapalagi, makkajoʻxori bita, makkajoʻxori sustkashi va b. Leukan tunlami (Leucania vitellina Hb.) — kapalaklar turkumining Leucania avlodiga mansub hasharot. Makkajoʻxorini 7—9 barg chiqargan fazasida bargi, guli, roʻvaklari va soʻtasini zararlaydi. Bu oʻsimlikka 4 ta … Читать далее
POLIZ QOʻNGʻIZI, poliz xon-qizi (Epilachna chrysomelina) — xon-qizi oilasiga mansub zararkunanda. Asosan, poliz ekinlarini zararlaydi. Osiyo, Afrika, Yevropaning jan. da tarqalgan. Oʻrta Osiyo, Qozogʻiston va Kavkazda ham uchraydi. Qoʻngʻizi 7—8 mm kattalikda. Tanasining past tomoni yassi, usti qabariq, rangi qizil-qoʻngʻir. Qanoti ustida 6 tadan kora dogʻi bor. Urgʻochi qoʻngʻizi poliz oʻsimligi bargining pastki tomoniga 50 … Читать далее
MEKSIKA (Mexiko), Meksika Qoʻshma Shtatlari (Estados Unidos Mexicanos) — Shim. Amerikaning jan. qismida joylashgan davlat. Mayd. 1958,2 ming km2. Aholisi 101,9 mln. kishi (2001). Poytaxti — Mexiko sh. Maʼmuriy jixatdan 31 shtat va 1 poytaxt federal okrugiga boʻlinadi. Davlat tuzumi. Meksika — federativ respublika. Meksika Qoʻshma Shtatlarining 1917-y. 5 fev. dagi Siyosiy Kon-stitutsiyasi amal qiladi, … Читать далее
PETRUSHKA (Petroselinum L.) – soyabonguldoshlar oilasiga mansub bir yoki ikki yillik oʻt oʻsimliklar turkumi, sabzavot ekini. Vatani — Oʻrta dengiz boʻylari. 4 turi bor, shundan poliz P. turi (P.sativum) ekiladi. Bi-rinchi yili barg va ildizmeva hosil qiladi. Barglari 3-marta patsimon ker-tikli. Ikkinchi yili oʻsimlik uzun sershox poya chiqarib gullaydi. Gullari mayda, chetdan changlanadi, toʻpguli — … Читать далее