BODXIZ QOʻRIQXONASI — Turkmanistonning Mari viloyatida, Murgʻob va Tajan daryolari oraligʻida joylashgan qoʻriqxona. 1941-y. da tashkil etilgan. Mayd. 88 ming ga dan koʻproq. Bodxiz choʻllari tabiati va hayvonot olamini qoʻriqlash, pistazorlarni saqlash va parvarishlash, qadimdan bu joylarda yashaydigan qulonlarni qoʻriqlash, koʻpaytirish bilan shugʻullanadi. Bodxiz qoʻriqxonasida chala choʻl oʻsimliklari usadi, arxar, bezoar echkisi, jayran, qoplon, sirtlon, … Читать далее
GIMENOLEPIDLAR (Nute nolipididae) — tasmasimon chuvalchanglar sinfining oilasi. Baʼzi parrandalar va sut emizuvchilarda parazitlik qiladi. Odamda Hymenolepis papa va N. diminuta uchraydi. Gimenolepidlarning voyaga yetgan tanasi, yaʼni strobilasining uz. 2—3 sm dan 4—5 sm gacha, katta boʻgʻimining kengligi 0,5—1 mm, boshi (skoleksi)ning diametri 0,25—0,3 mm. Skoleksida toʻrtta soʻrgʻich va harakatchan xartumcha boʻladi. Xartumcha ichida 20 … Читать далее
VAXSH VODIYSI — Tojikistondagi Vaxsh daryosining oʻrta va quyi oqimidagi tektonik botiqda joylashgan vodiy. V. v. atrofi togʻlar bilan oʻralgan, meridian boʻylab 110 km dan ziyod masofaga choʻzilgan, eni 7—25 km, bal. 400 m dan 1200 m gacha. Mayd. 2500 km2. Vodiyda, asosan, 5 ta terrasa bor, 2-va 3-terrasalar juda keng. Markaziy qismida shim. dan … Читать далее
GENLARNING UZARO TAʼSIRI — genlarning belgilar rivojlanishidagi ishtiroki. Bir genning oʻzi bir necha xil belgilar rivojlaiishiga hamda bir necha xil genlar bir belgining rivojlanishiga taʼsir koʻrsatishi mumkin. Bunday taʼsir bir gen allellari (allelli taʼsir) yoki turli genlarning allellari (allel boʻlmagan taʼsir) orasida sodir boʻladi. Genlarning allelli oʻzaro taʼsirini oʻrganish natijasida Mendel qonunlari kashf etilgan. Organizmlardagi … Читать далее
GIDROPONIKA (gidro… va yun. ponos — mehnat, ishlash) — oʻsimlikni tuproqsiz, sunʼiy muhitda oʻstirish. Gidroponikaning bir necha usuli bor. Oʻsimlikni mayda shagʻal yoki qumda oʻstirish usuli koʻproq qoʻllaniladi. Shagʻal yoki qum solish uchun chuq. 25—30 sm, eni 80 sm va uz. 240 sm li yassi oxur tayyorlanadi, ichiga oziq moddalar aralashtirilgan suv kelib turishi uchun … Читать далее
GRIPP (frans.grippe) , inflyuensa — keng tarqalgan oʻtkir yuqumli kasallik. Yaqqol intoksikatsiya kuzatiladi, nerv va yurak-tomir sistemasi faoliyati buziladi. Grippni viruslar qoʻzgʻatadi; ularning A, A,, A2, V, S turlari maʼlum. Viruslar vaqt-vaqti bilan antigen tuzilishini oʻzgartirib turadi. Jumladan, A turining oʻzida antigen xususiyatiga qarab A (HjN,), A (H3N2) antigenli viruslar farq qilinadi. Oʻzbekistonda, asosan, A, … Читать далее
GOʻSHT-SUT VA OZIQ-OVQAT NAZORATI STANSIYASI — daapat veteri nariya muassasasi; dehqon bozorlarida sotiladigan hayvon va usimliklar mahsulotlari (goʻsht, goʻsht maxsulotlari, baliq, sut, tuxum, don, sabzavot, poliz mahsulotlari va b.)ni veterinariya-sanitariya ekspertizasidan oʻtka-zadi. Shuningdek, st-ya xodimlari mol bozorlarida sotiladigan chorva va parrandalar sogʻligʻini ham nazorat qiladi. Chorvachilik, dehqonchilik va oziq-ovqat mahsulotlarining sifatini, bozor hududi, sotish joylari, … Читать далее
BIOAKUSTIKA (bio… va akustika) biol. ning hayvonlar tovushini va ularning tovush orkali bir-biri bilan aloqa bogʻlashini oʻrganadigan boʻlimi. Bioakustika hayvonlar ekologiyasi va etologiyasi bilan ularning tovush signallari chiqaradigan hamda bunday signallarni qabul qiladigan organlarining fiziologiyasi va morfologiyasi hamda akustikasi b-n chambarchas bogʻliq. Evolyu»siya jarayonida hayvonlarning tovush orqali bir-biri bilan aloqa bogʻlash xususiyati murakkablashib borgan, ular … Читать далее
YOGʻMOY SANOATI — oziqovqat sanoatining oʻsimlik moyi i. ch., yogʻlarni tozalash, gidrogenlash, dezodoratsiyalash, glitserin, margarin, mayonez, xoʻjalik sovunlari, sintetik moy kislotalari asosida kir yuvish vositalari, aliflar va b. mahsulotlar tayyorlashni oʻz ichiga oladigan tarmogʻi. Oʻzbekistonda Yogʻmoy sanoati oziqovqat sanoatining yetakchi tarmoqdaridan hisobanadi. Mamlakatda ishlab chiqariladigan oziqovqat sanoati umumiy mahsuloti hajmining 40% ga yaqinini beradi. OʻzRda … Читать далее
VIRUSLI KASALLIKLAR, virozlar — viruslar qoʻzgʻatadigan kasalliklar. Virusli kasalliklarga odam, hayvon va oʻsimliklarda uchraydigan juda koʻp yuqumli kasalliklar kiradi. Odamlarda viruslar qoʻzgʻatadigan gripp, qizamiq, suv chechak va chin chechak, virusli gepatit, poliomiyelit, ensefalit, quturish, gemorragik isitma kabi kasalliklar birmuncha mukammal oʻrganilgan. Kupincha teri kasalliklarini ham viruslar paydo qilishi aniqlangan. Hayvonlarning Virusli kasalliklar iga kirov (oqsim), … Читать далее