ISSIQKOʻL — Shim. Tyanshandagi oqmas koʻl, Qirgʻizistonning shim. sharqiy qismida. Dunyodagi eng yirik togʻ koʻllaridan biri. 1608 m balandlikda, Issiqkoʻl soyligida, shim. da Kungay Olatov va jan. da Terskay Ola-tov tizmalari orasida. Mayd. 6326 km2 (baʼzi manbalarda 6330 km2), uz. 178 km, eni 60 km, chuq. 668 m gacha (baʼzi manbalarda 702 m gacha), oʻrtacha … Читать далее
LISTERIOZ, listerellyoz, nevrellyoz — odam va hayvonlarda uchraydigan yukumli zooantroponoz kasallik. Qoʻzgʻatuvchisi Listeria monocytogenes bakteriyasi. Kasallik manbai sichqonsimon kemiruvchilar, bemor va kasal hayvonlar. Odam Listerioz bilan ogʻrigan hayvonning goʻshti, tuxumi, sutini isteʼmol qilganida, molxonadagi kanalar chaqqanida zararlanadi, baʼzan nafas yoʻllari orqali ham yuqishi mumkin. Listerioz koʻpgina mamlakatlarda sporadik tarzda vaqti-vakti bilan uchrab turadi. Kasallik diagnozi … Читать далее
DUKKAKLI DON EKINLARI — don (urut) olish uchun ekiladigan oʻsimliklar; dukkakdoshlarning (Fabaceae) ka-palakgullilar kenja oilasiga (Papilionaceae) mansub; shuningdek, ulardan tuproq unumdorligini oshirish uchun almashlab ekishsa foydalaniladi. Dunyo boʻyicha Dukkakli don ekinlarining 17 turkumiga mansub 60 dan ortiq turi maʼlum. Osiyoda, jumladan Oʻzbekistonda oʻris-noʻxat, soya, loviya, yasmiq, burchoq, vika, noʻxat, lyupin va b. tarqalgan. Poyasi tik … Читать далее
LIVAN, Livan Respublikasi (AlJumxzfiya al-Lubnoniya) — Gʻarbiy Osiyodagi davlat. Oʻrta dengizning sharqiy sohilida. Mayd. 10,45 ming km2. Aholisi 3,6 mln. kishi (2001). Poytaxti — Bayrut sh. L. maʼmuriy jihatdan 6 muhofaza (viloyat)ga bulingan. Davlat tuzumi. Livan — parlamentli respublika. Amaddagi konstitutsiyasi 1926-y. 23-mayda kuchga kirgan, keyinchalik unga tuzatishlar kiritilgan. Davlat boshligʻi — prezident (1998-y. dan … Читать далее
QAZVINIY Hamidulloh ibn Abu Bakr Mustavfiy (1281, Qazvin shahri — taxm. 1350) — eronlik tarixchi, geograf. Hulokuiylar saroyida moliya ishlari bilan shugʻullangan yirik amaldor boʻlgan. Vazir Rashiduddin qoʻl ostida xizmat qilgan. «Tarixi guzida» («Tanlangan tarix», 1340 yil) asarini yozgan; unda moʻgʻul elxonlari va Erondagi mahalliy sulolalarning tarixi hamda mashhur kishilarning tarjimayi holi, Qazvin shahri va … Читать далее
QON UNI — soʻyilgan mollar qonini qayta ishlab tayyorlanadigan mahsulot. Chorva mollari, asosan parranda, moʻynali hayvonlar va choʻchqalarni boqishda protein manbai sifatida ishlatiladi (1-nav Qon unida 80% dan ortiq protein bor). Namligi 9% boʻlgan 1 kg Qon unida 1,06 ozuqa birligi va 758 g hazm boʻladigan protein boʻladi. Choʻchqa va parrandalar ozuqa ratsionining 10% ga … Читать далее
KUNJARA — moyli ekinlar (gʻoʻza, kungaboqar, makkajoʻxori, soya, vasha, zigʻir, kunjut va b.) urugʻlaridan moy ajratilganidan keyin olinadigan qoʻshimcha mahsulot; yogʻ va proteinga boy konsentrlangan ozuqa. 100 kg chigit K. sida oʻrtacha 110 ozuqa birligi va 31,9 kg hazm boʻladigan protein bor (kungaboqar K. sida tegishlicha 108,8 va 37,2). Kunjara tarkibida 4—7% yogʻ boʻladi. Aminokislotalar … Читать далее
KEPAK — un tortish jarayonining chiqiti, un k-tlarida olinadigan yordamchi mahsulot. Don turiga koʻra, bugʻdoy, arpa, javdar, tariq, makkajoʻxori va b., maydalanish darajasiga koʻra, yirik va mayda Kepak larga boʻlinadi. Oʻrtacha olganda bugʻdoydan yuqori sifatli un olishda donga nisbatan 28—30% K. chiqadi. Kepak (asosan, bugʻdoyniki) chorva mollarining hamma turi va parrandalar uchun qimmatli ozuqa. 100 … Читать далее
INKUBATOR (lot. incubo — tuxum bosaman, bola ochiraman) — parrandalar (tovuq, oʻrdak, kurka, gʻoz va b.) tuxumidan joʻja ochirish apparati. Tu-zilishi murakkab boʻlib, issiklik va namlikni boshqaradigan asboblar va tuxumlarni aylantirib turadigan mos-lamalar bilan uskunalangan. Inkubatorda qoʻyilgan sifatli tuxumdan 80—85% joʻja ochib chiqarish mumkin. Yilning hamma faslida Inkubatorlar qoʻyilgan xonalarda havo harorati 27° dan ortiq … Читать далее
ZARIFOVLAR SULOLASI — oʻzbek sirk sanʼati ustalari avlodi. Yangi oʻzbek sirk sanʼatining vujudga kelishida yetakchi oʻrin tutgan. Sulola boshligʻi Oʻzbekiston xalq artisti Zarifov Karim (1890 — Toshkent — 1960.20.12) — qiziqchi, muallaqchi, ot oʻrgatish va chavandozlikning asoschisi. Faoliyatini 8 yoshidan boshlagan. 1902-y. Toshkentda tashkil etilgan birinchi Uzbek yarim professional sirkning yosh aʼzosi. Shuningdek, davlat sirk … Читать далее