Результаты поиска для: a/oz/encyclopedia/g/gormonlar/

ORGANIK KIMYO — uglerodning bosh-qa elementlar bilan organik birikmalar hosil qilishi va bu birikmalarning oʻzgarish qonunlarini oʻrganadigan fan. Kimyotj bir boʻlimi. Organik kimyoning asosiy vazifasi — organik birikmalarni sof holda olish va ularning tuzilishini aniklash, reaksiyaga kirishishi, reaksiyalar mexanizmini, moddalarning kimyoviy tuzilishi va xossalari orasidagi bogʻlanishni oʻrganish, shuningdek, ulardan amaliyotda foydalanish yoʻllarini tadqiq qilishdan iborat. … Читать далее

ORGANOTERAPIYA (organ va terapiya) — bemorlarni hayvonlarning sekretsiya bezlaridan, shuningdek, boshka aʼzo va toʻqimalaridan tayyorlangan preparatlar bilan davolash. Ichki sekretsiya bezlaridan tayyorlangan organopreparatlar gʻoyat samarali, chunki ularda organizmning eng muhim funksiyalariga juda kuchli taʼsir etadigan gormonlar bor. Bunday organopreparatlarga gipofiz preparatlari (pituitrin, prolaktin, adrenokortikotrop gormon va b.), kalqonsimon bez preparati (tireoidin), qalqonsimon bez yonidagi bezchalar … Читать далее

NEYROGORMONLAR (neyro… va gormonlar) , neyrosekretlar — neyrosekretsiya hujayralari ishlab chiqaradigan biologik faol moddalar. Neyrogormonlar nerv uchlarida mediatorlaryaan hosil boʻladi, biroq gormonlar kabi, qon yoki toʻqima suyuqligiga oʻtadi. Kimyoviy tarkibiga koʻra, koʻpchilik Neyrogormonlar peptidlar (vazopressin, kortikolbrin va b.), baʼzilari katexolaminlardir. Sut emizuvchilarda Neyrogormonlar manbai bosh miyadagi gipotayumusning neyrosekretor hujayralari xisoblanadi. Neyrogormonlar baʼzi endokrin bezlarning (q. … Читать далее

NERV REGULYATSIYA — nerv sistemasining hujayra, toʻqima, aʼzolarga ular faoliyatini organizm ehtiyoji hamda tashqi muhit oʻzgarishiga muvofiq holda uygʻunlashtiruvchi taʼsiri. Koʻp hujayrali organizmlar oʻz hayotiy jarayonlari (oʻsish, rivojlanish, tashqi omillardan taʼsirlanish va h. k.)da bir butunligini namoyon etadi. Buni bir nechta boshqaruvchi mexanizmlar, ayniqsa, qayvonlarda muhim ahamiyatga ega boʻlgan Nerv regulyatsiya taʼminlaydi. Nerv regulyatsiya natijasida … Читать далее

DOYZI (Doisy) Eduard Adelbert (1893—1986) — amerikalik fiziolog va biokimyogar. AQSH Milliy fanlar akademiyasi akad. (1938), Garvard un-ti prof. (1954). Vitaminlar, jinsiy gormonlar va oʻt kislotalari kimyosi ustida tadqiqot olib borgan. Estron (1930), shuningdek, estrol va estradiol 17 V ni (1936) kristall holda olgan. K, vitamin (follixinon)ni sof holda ajratib olib, uning kimyoviy tuzilishini aniqlagan … Читать далее

ICHKI SEKRETSIYA — organizmdagi har xil aʼzo va toʻqimalarning qonga yoki toʻqima suyuqligiga maxsus moddalar ishlab chiqarishi. Odatda, Ix. bezlari (endokrin bezlar) deganda maxsus fiziologik faol moddalar — gormonlarni sintezlab, organizmning bevosita ichki muhiti — qon va toʻqima suyuqligʻiga chiqaruvchi bezlar tushuniladi. Ichki sekretsiya bezlariga gipofiz, qalqonsimon bez, qalqonsimon bez yonidagi bezchalar, buyrak usti bezlari, … Читать далее

LEYKOZ (leyko…) , leykemiya, oq qon — qon ishlab chiqaradigan toʻqimalarning oʻsma kasalligi, bunda koʻmik zararlanadi va normal kon hosil boʻlishi jarayoni buziladi; qon yaratuvchi aʼzolarda yosh patologik hujayra elementlari oʻsib ketadi, limfa tugunlari va talok, kattalashadi, qonda oʻziga xos oʻzgarish sodir boʻladi. Kasallik sababi toʻla-toʻkis aniklanmagan. Leykozning kelib chiqishida virusli, endogen, kimyoviy va radiatsion … Читать далее

LIMFA (lot. lympha — tiniq suv, namlik) — odam va umurtqali hayvonlarning limfa tomirlari va limfa tu-gunlarida boʻladigan oqsil tabiatli, tarkibiga koʻra, qrn plazmasiga yaqin rangsiz yoki och sariq suyukdik. Organizmda Limfa hujayralar va toʻqimalarni oziq moddalar bilan taʼminlash hamda moddalar almashinuvi mahsulotlarini chiqarib tashlash funksiyasini bajaradi. Limfa qondan toʻqimalarga uzluksiz oʻtib turuvchi kislorod va … Читать далее

KORTIKOSTEROIDLAR [lot. cortex (corticis) — poʻstloq] , adrenokortikosteroidlar — buyrak usti bezlarining poʻstloq qavatidan ishlanib chiqadigan steroid gormonlar guruhi (q. Steroidlar). K. tarkibida 21 ta uglerod atomi bor. Barcha Kortikosteroidlar pregnan hosilalaridir. Organizmda xolesterjdan hosil boʻladi. Fiziologik taʼsiriga koʻra, 3 guruhga boʻlinadi: 1) organizmda, asosan, mineral almashinuviga taʼsir etadigan moddalar — mineralokortikoidlar (aldosteron, kortikosteron, dezoksikortikosteron); … Читать далее

QON YARATILISHI STIMULYATORLARI — qon yaratilishini kuchaytiruvchi dori moddalari guruhi. Qon yaratilishi stimulyatorlarining kimyoviy tarkibi va taʼsir mexanizmi turlicha boʻlib, eritrotsitlar (eritropoez) yoki leykotsitlar yaratilishi (leykopoez) ni kuchaytiradi. Baʼzi vitaminlar — folat kislotasi, sianokobalamin, piridoksin, nuklein k-talari sintezini tezlashtiruvchi — pentoksil, metilurapil. natriy nukleinat va leykogen; stero-id gormonlar — glyukokortikoidlar, androgen preparatlar, litiy tuzlari Qon … Читать далее