PUFLAMA SOZLAR MUSIQASI — puflab chalinadigan sozlar ijrosidagi musiqa. Puflama hamda urma musiqa chol-gʻularidan iborat orkestr (yoki ansambl), shuningdek yakka sozlar uchun moslangan musiqa namunalaridan iborat. Qadimdan turli marosim, rasmiy tadbir, harbiy mashq va yurish, millim bayramlarda ijro etilgan signal, oʻyinraqs, tantanavor va b. kuylardan tashkil topgan. Oʻrta Osiyoda surnay, karnay va nogʻora (yoki surnay … Читать далее
PORTLASH — oniy vaqtda chegaralangan hajmda katta miqdorda energiya ajralib chiqish jarayoni. Maʼlum xajmni egallab turgan modda P. natijasida energiya ajratib, atrofdagi muhitni juda katta kuch bilan harakatga kelti-ruvchi yuqori bosimdagi qizigan gazga aylanadi. Portlash qattiq jismda uning yemirilishi va parchalanishi bilan kuzatiladi. Muhitningt-rasi, zichligi, bosimining keskin koʻtarilishidan yuzaga kelgan harakat P. toʻlqini deyiladi. Bu … Читать далее
POLSHA (Polska), Polsha Respublikasi (Rzeczpospolita Polska) — Markaziy Yevropadagi davlat. Mayd. 312,7 ming km2. Aholisi 38,6 mln. kishi (2002). Poytaxti — Varshava sh. Maʼmuriy jihatdan 16 voyevoda (wojewodztwo) ra boʻlinadi. Davlat tuzumi. Polsha — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1997-y. 25-mayda qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (1995-y. dan Aleksander Kvasnevski), u P. fuqarolari tomonidan umumiy teng … Читать далее
PARASHYUT SPORTI — aviatsiya sporti turi. Parashyut sporti yeda turli uchish appa-ratlaridan (samolyot, vertolyot, planyor, dirijabl, aerostat va b.) parashyutda sakraladi. Zamonaviy Parashyut sporti musobaqalari dasturiga quyidagilar kiradi: 600—1500 m balandlikdan radiusi 10 m li nishon doirasiga yakka va guruxli boʻlib sakrab yerga aniq qoʻnish; 2000 m balandlikdan yakka holda sakrab xavoda akrobatik figuralar kompleksini … Читать далее
MUZLIK NAZARIYASI — Yer yuzasida bir necha marta juda katta maydonlarni krplagan muzliklarning rivojlanishi haqida ilmiy tasavvurlar sistemasi. Togʻlarda qad. muzliklarning hoz. ga qaraganda bir necha marta koʻp tarqalganligi haqida gʻoya Alp togʻlarini tadqiq etgan olimlar tomonidan 18-a. oxiridayoqilgari surilgan edi. Yevropa va Shim. Amerikadagi katta maydonlarda sochilib yotgan va oʻzining asli paydo boʻlgan joyidan … Читать далее
MOMOHAVO (qad. yahudiycha va islom manbalarida Havvo — hayot manbai) — islomga koʻra, Odamatonkt xotini, birinchi ayol va inson zotining onasi (Injilda Yeva nomi bilan maʼlum). M. Odamatoning qovurgʻasidan yaratilgan, deb sharhlanadi. U Iblisning soʻziga kirib, Odam-atoni man qilingan mevani totib koʻrishga undaydi. Shu sababli Momohavo Odamato bilan jannatdan chiqarilib, yerda yashashga mahkum etiladi. Ular … Читать далее
PROKAT ISHLAB CHIQARISH — poʻlat va b. metallardan prokatlash yoʻli b-n turli buyum va yarimfabrikatlar olish (q. Prokat), shuningdek, sifa-tini oshirish maqsadida ularga qoʻshimcha (mas, termik) ishlov berish. Prokat ishlab chiqarishning asosiy mahsulotlariga yarim xom ashyo yoki zagotovka, list prokat, trubalar, mashina detallarining zago-tovkalari (gʻildiraklar, halqalar, oʻqlar, sharlar va b.) kiradi. Prokatlash materialni prokat stani … Читать далее
MOXOROVICHICH YUZASI — Yer poʻsti bilan mantiyasi orasidagi chegara. M. yu. dastlab 1909-y. da Bolkrn zilzilalaridan tarqalgan seysmik toʻlqinlarni oʻrganish natijasida aniqlangan. Boʻylama seysmik toʻlqinlar tezligi Moxorovichich yuzasini kesib oʻtganda (yuqoridan pastga) sakrab boradi. Moxorovichich yuzasida boʻylama seysmik toʻlqinlar tezligi Moxorovichich yuzasi ustida 6,9—7,5 km/sek., ostida 8,0—8,2 km/ sek. ga teng. Koʻndalang toʻlqinlarning tezligi Moxorovichich … Читать далее
MOTAM MAROSIMLARI — kishining vafoti munosabati bilan marhumning xotirasini yod etib oʻtkaziladigan marosimlar. Motam marosimlari barcha xalqlarda mavjud, u geografik sharoit, ijtimoiy-iqtisodiy tuzum, kishilarning ilmiy, diniy tasavvurlari va b. omillar taʼsirida oʻzgarib borgan. Motam marosimlari marhum vafotining maʼlum kunlarida, fasl mavsumlarida hamda diniy bayramlarda oʻtkaziladigan marosimlarga boʻlinadi. Bu marosimlarda marhumning arvohi yod etilgan, arvohni shod … Читать далее
MOSKVA — RF poytaxti, Moskva viloyati markazi, federal axamiyatidagi shaxar. RFning yirik siyosiy, iqtisodiy, ilmiy va madaniy markazi. Moskvada Rossiya Federatsiyasi Prezidenta, Federal Majlis, RF hukumati, Konstitutsiyey Sud, Oliy Sud, Oliy arbitraj sudi, RF Prokuraturasi qarorgohlari joylashgan. 10 maʼ-muriy okrugga (Markaziy, Sharqiy, Jan.-Sharqiy, Janubiy, Jan.-Gʻarbiy, Gʻarbiy, Shim.-Gʻarbiy, Shimoliy, Shim.Sharqiy hamda Zelenograd sh.) boʻlingan. Shahar chegarasi, … Читать далее