POʻRSILDOQ YARA, pemfigus — terining rangi oʻzgarmagan holda, turli sabablarga koʻra, unga toshma toshishi bilan oʻtadigan kasalliklar guruhi. Surunkali Poʻrsildoq yara, chaqaloklar va zaxm P. ya. si farq qilinadi. Surunkali Poʻrsildoq yara (asl Poʻrsildoq yara) teri va shilliq qavatlarga qaytaqayta pufakchalar toshib turishi bilan tavsiflanadi. Toshmalar yorilib, shu sohalar qattiq ogʻriydi. Bemor isitmalaydi, uyqusi, ishtaqasi … Читать далее
KLINIK OʻLIM — hayot funksiyalarini tiklash imkoni qolmaguncha, yaʼni biologik oʻlimgacha boʻlgan davr; bunda hayotning tashqi belgilari (yurak urishi, nafas) 3—5 min. yoʻqoladi, markaziy nerv sistemasi funksiyalari soʻnadi, lekin moddalar almashinuvi jarayoni saqlanadi (yana q. Terminal holat). Loading… Пост Навигацияси Previous PostKLIZMA Next PostKLINKER
HAYOTNING PAYDO BOʻLISHI — tirik organizmlarning paydo boʻlishi va rivojlanishi toʻgʻrisidagi qarashlar majmui. Hayotning tabiati (q. Hayot), uning paydo boʻlishi toʻgʻrisida har xil fikrlar mavjud. Ilo-hiy kitoblarda tirik jonzotlarni muayyan makon va zamonda maʼlum reja asosida oliy Yaratuvchi tomo-nidan yaratilganligi taʼkidlanadi. Qurʼonda dunyo 6 kunda yaratilganligi yozilgan. Irlandiyalik arxiyepis-kop Asher dunyo mil. av. 4004-y. oktyabrda … Читать далее
TUGANAK BAKTERIYALAR (Rhizobium) — dukkakli oʻsimliklar (beda, bersim, noʻxat va b.) nish ildizlarda toʻplanadigan va havodagi azotni oʻzlashtirish xususiyatiga ega boʻlgan aerob bakteriyalar turkumi. Tuproqni azot bilan boyitadi. Yosh T. b. iddiz tukchalariga kirib, ularni azot bilan taʼminlaydi, ildiz hujayralarining jadal boʻlinishiga taʼsir koʻrsatadi, oʻsimliklardan uglerod va mineral moddalar almashinuvi mahsulotlarini oladi. Tuganak bakteriyalar molekulyar … Читать далее
SUNʼIY BUYRAK, gemodializator — xastalangan buyraklarning chiqaruv funksiyasini vaqtincha oʻtaydigan apparat. Asosiy vazifasi oʻtkir va surunkali buyrak yetishmovchiligida suv elektrolit va kislotaishqor balansini, qon tarkibini normal saklash, moddalar almashinuvi mahsulotlarini va turli zaharlanishlardan hosil boʻlgan toksinlarni, shuningdek, shishganda organizmdagi ortiqcha suvni chiqarib tashlashdan iborat (gemodializ). Amerikalik olim Abel 1913-y. dializ apparati kashf qilib, tajribada sinab … Читать далее
TONUS (yun. tonos — taranglik) (f i ziologiyada) — nerv markazlari, muskul toʻqimalari va arteriolalar devoridagi muskul tolalarining toliqmay, uzoq vaqt qoʻzgʻalgan holatda boʻlishi. Nerv markazlari Tonus ida bosh va orqa miya qismlaridan efferent nervlar orqali impulslar uzluksiz yuborilib, organ va toʻqimalarni maʼlum funksional holatda anchagacha saqlaydi. Muskullar T. ida uzoq vaqt taranglashadi yoki qisqaradi, … Читать далее
BIJGʻISH, bijgʻitish, achish, achitish, fermentatsiya — mikroorganizmlar yoki ular ajratadigan fermentlar ishtirokida organik moddalarning (asosan, uglevodorodlarning) parchalanish jarayoni. Bunda bijgʻiydigan mahsulotning bir qismi oksidlansa, ikkinchi qismi qaytariladi, natijada energiya ajraladi. Bijgʻish xalq tilida qaynash deb ham yuritiladi, chunki Bijgʻish jarayonida ajralib chiqadigan karbonat angidrid pufakchalari suvning qaynashini eslatadi. Mikroorganizmlarning turiga va xususiyatiga, bu jarayonning oʻtish … Читать далее
IONLAR (yun. ion — borayotgan, harakatlanayotgan) — zaryadlangan zarralar; atom yoki atomlar guruhi (molekulalar, radikallar va b.) elektron (yoki b. zaryadlangan zarra) qabul qilganda yo yoʻqotganda hosil boʻladi. «Ionlar» tushunchasi va terminini 1834-y. da ingliz olimi M. Faradey birinchi boʻlib tat-biq etgan. U ishqorlar, kislotalar, tuzlarning suvdagi eritmalari elektr oʻtkazuvchanligi Ionlar harakatiga bogʻliq deb hisobladi. … Читать далее
HAYOT, tiriklik, tirik organizmlar — materiyaning eng yuksak shakli. Zamonaviy qarashlarga binoan Hayot tashqi muhitdan oliialigan energiya hisobiga oʻz-oʻzidan boshqariladigan va oʻz-oʻzini bunyod etish xossasiga ega boʻlgan oʻziga xos strukturalardan iborat. Molekulyar biologiya. biofizi-ka, biokibernetika (q. Kibernetika) va b. fanlar sohasida olib borilgan gadqiqotlar natijasida Hayotning moddiy asoslari biopolkmerlar ekanligi aniqlandi. Ulardan oqsillar va nukle-in … Читать далее
HAMMOM — choʻmilish, yuvinish va poklanish uchun qurilgan maxsus bino. Asosiy xonasida issiq sui va issiq havo (turk, fin, Rim H. larida), issiq suv va bugʻ (rus, tatar Hammom larida) taʼsirida tsrlab, yuviniladi. In-son salomatligida Hammomning aqamiyati katta. Sharq mamlakatlarida oʻziga xos meʼmoriy Hammomlar qadimdan maʼlum. Yozma manbalar, arxeologiya maʼlumotlari 10—12a. larda Oʻrta Osiyo (Buxoro, … Читать далее