MIOZIN — muskul tolalari (miofibrillar)nipt asosiy oqsili. Muskul oqsilining 40—60%ini tashkil etadi. Globulinlarga kiradi. Miozin miofibrillarning boshqa oqsili — aktin bilan birikkanda muskullar qisqarish sistemasining asosiy struktur ele-menti — aktomiozin hosil boʻladi. Miozinning muhim xossalaridan yana biri adenozintrifosfat kislota (ATF)ni parchalab yuborishidir. Ayni vaktda bir talay energiya vujudga keladi va Miozin aktin bilan birikib, muskulning … Читать далее
MINOGALAR (Petromyzoniformes) — toʻgarak ogizlilar sinfiga mansub umurtqali hayvonlar turkumi (boshqa sistemaga koʻra, kenja sinfi). Gavdasining uz. 15—100 sm, vazni 3 kg gacha, skeleti togʻaydan iborat. Burun teshigi bitta, boshining yuqori qismida joylashgan, halqumi bilan tutashmagan. Orka suzgichlari 1 yoki 2 ta. Jabra teshiklari tanasi ikki yonida 7 tadan joylashgan. Voronkasimon ogʻzini teri disk oʻrab … Читать далее
PANCHATANTRA (sanskritcha «Besh ki-tob») — sanskrit yozma adabiyoti yodgorligi. 3—4-a. larda yaratilgan. Nisbatan soʻnggi variantlari saqlanib qolgan. Donishmand Vishnusharman podshohning johil oʻgʻillarini tarbiyalash uchun yaratgan, deb hisoblanadi. Panchatantra hayvonlar haqidagi masal va hikoyatlardan iborat 5 kitobni oʻz ichiga olgan, har bir kitob hikoya ichida hikoya usulida tu-zilgan. Asarda hayvonlar obrazida inson qiyofalari namoyon boʻladi. Panchatantrada … Читать далее
MISKARLIK — hunarmandlikning qad. sohasi; mis va uning metallar bilan qotishmasidan qurollar, uy-roʻzgʻor buyumlari va b. yasash kasbi. Miskarlikda buyumlar 2 xil usulda — eritib quyib yoki bolgʻalab yasaladi. Ish jarayonida metall tez-tez qizdirib turiladi. Murakkab shaklli buyumlar yasashda avval ayrim boʻlaklar quyilib, soʻng ular birbiriga qalaylanadi. Buyumlar qolipdan koʻchirilgach tozalanib, soʻng unga naqqoshlar chizma, … Читать далее
MIYELOTSITLAR (yun. myelos — koʻmik va kytos — hujayra) — umurtqali hayvonlar va odamning qizil koʻmigidan qon hosil qiladigan toʻqima hujayralaridan. Promiyelotsit bosqichini oʻtib, gemotsitoblastlarda hosil boʻladi. Normal holatda qon oʻzanida Miyelotsitlar boʻlmaydi, baʼzi kasalliklar (mas, leykoz)aa qonda Miyelotsitlar paydo boʻlishi mumkin. Miyelotsitlardan granulotsitlar vujudga keladi. Пост Навигацияси
POLIPLOIDIYA (poli… va yun. eidos — koʻrinish, shakl) — tirik organizmlar hujayrasidagi xromosomalari sonining ularning gaploid miqdoriga nisbatan 3 yoki undan koʻproq marta oshib ketishi. Bunday hujayra yoki undan rivojlangan organizm poliploid deyiladi. Xromosomalar soni 3-marta oshganida triploid, 4-marta oshganida tetraploid deyiladi. Poliploid organizm otaona organizmga nisbatan yirik va kuchli boʻladi. Poliploidiya oʻsimliklar orasida keng … Читать далее
PLATSENTA GORMONLARI — sut emizuvchi hayvonlar va homilador ayollar platsentasida ishlanib chiqadigan va gormonlar kabi taʼsir etadigan biologik faol moddalar (gonadrotropin, estrogen, progresteron va h. k.). P. g. homiladorlikning toʻgʻri kechishini taʼminlab, tugʻish aktini tayyorlaydi. Xorionik gonadotropin baʼzi maymunlar va homilador ayollarnint tipik homildorlik gormoni boʻlib, pla-sentadan qonga oʻtadi va siydik bilan ajraladi. Bu esa … Читать далее
PESTITSIDLAR (lot. pestis — maraz, caedo — oʻldiraman) , zaharli kim-yoviy moddalar — oʻsimlik zararkunandalari va kasalliklari, begona oʻtlar, shuningdek, yogʻoch, paxta tolasi mahsulotlari, jun, teri zararkunandalari, uy hayvonlarining xavfli kasalliklari qoʻzgʻatuvchilariga qarshi kurashishda foydalaniladigan kimyoviy moddalar. Shuningdek, auksinlar, gibberellinlar, defoliantlar, desikantlar, retradantlar ham Pestitsidlarga kiritiladi. Pestitsidlar tirik organizmlar hujayralariga ki-rib ularning fizik va kimyoviy … Читать далее
PEDOGENEZ (yun. paidos — bola va …ge-nez) — partenogenez shakllaridan biri, bir qancha umurtqasiz hayvonlar lichin-kasida urugʻlanmagan tuxum hujayradan yangi naslning rivojlanishi. Pedogenezni rus zoologi N. P. Vagner (1862) yongʻoqyasarlar oilasiga mansub 2 qanotli hasharotlarda kashf etgan. Yongʻoqyasarlarning tuxumidan chikdan lichinka tanasi ichida pedogenetik lichinka rivojlanadi. Lichinka dastlab ona lichinka toʻqimalari bilan endoparazit oziklanadi; keyinroq … Читать далее
PEDOMORFOZ (yun. paidos — bola va morphe — shakl) — organizmlarning voyaga yetgan davrining butunlay yoʻqolishi va ontogenezniit qisqarishi orqali evolyutsion oʻzgarish usuli. «Pedomorfoz» terminini ingliz biologi U. Garstan taklif etgan (1922). Pedomorfoz lichinkasi neoteniya yoki pedogenez asosida rivojlanish xususiyatiga ega boʻlgan hayvonlar turi uchun xos. Dumli suvda va quruqlikda yashovchilarning ayrim guruxlari (proteylar, sirenlar), … Читать далее